Ме илышыште тÿрлö йоҥылыш-влакым ыштылына. Но лучо весе-влакын пашаштым ончен, уш-акылым пойдараш, чын? Теве таче чывым ончышо-влакын эн чÿчкыдын ыштылме йоҥылышыштым ончалына. Марий Элысе вольык, янлык чер ваштареш кучедалше станцийын вуйлатышыже Владимир Данилов умылтара:
Чыве вÿта могай?
Вÿта кайыквусым ир янлык деч аралышаш. Поснак тыгай вÿта илем деч öрдыжтö верланен гын. Садлан вÿтам ойырымо годым тÿткö лийман. Ир янлык кÿшыч пурен ок керт? Вентиляцийысе рож вучыдымо «уна-влаклан» пураш йöным ок пу? Омса йымалне шелше уке? А омсасе тÿкылтыш пеҥгыдын петыралтеш? Ир янлык мланде йымач пургед пурен ок керт?
Шукыж годым чывым ончаш тÿҥалше-влак янлык-влакын лÿдыкшö улмыштым шотыш огыт нал. Палыман: енот-влак омса тÿкылтышым почын кертыт, кишке-влак чывигым пуштыт, ур-влак шужымышт годым муным (а южгунам чывигымат!) кочкыт.
Кастене чыве-влакым вÿташке петырыза, шотлыза. Молан манаш гын янлык-влак рÿмбалгыме деч вара сонарыш лектыт. Ты пагытыште нуно сайын ужыт, а чыве-влак – уке.
Вÿд ате келге
Чыве-влак чÿчкыдын вÿд атыш пурен каен колат. Чывын пыстылже вашке онöра, а чыве ийын ок керт. Поснак чывиге-влак шотышто лÿдыкшö. Нуно вÿдым йÿшыштла атыш камвозын кертыт. Садлан келгырак атым йöршынат кучылтман огыл.
Кÿртньö тор
Янлык ден кайык-влак тыгыде кÿртньö арверым нелын кертыт. Тыге кайыквусын пагар ден шолораже эмганат. Тылеч посна организмыш логалше кÿртньö рÿдаҥаш тÿҥалеш да кайыкым аярта. Садлан чыве-влакын вÿташтым да коштмо верыштым сайын эрыктыман.
Куголям пытарыше аяр ден гербицид (шÿкшудым пытарыше аяр)-влак
Аяргыше коля ден куголя-влак чыве коштмо верыш логалыт гын, кайыквусо нуным чÿҥген кертеш. Тыге аяр чывыланат логалеш. Гербицид шотыштат тыгак. Гербицид логалман кушкылым чывылан пукшыман огыл.
Тÿрлö ийготан да урлыкан чывым ик верыште кучымаш
Тыгай годым чыве-влак вашла чÿҥген пытарат. Тÿрлö ийготан да урлыкан чывым пырля ушынеда гын, чот эскерыза. Кажныжын шке койыш-шоктыш ойыртемже уло. Мутлан, тыглай кугытан бройлер чывым бентамке-шамыч дене вераҥдаш лиеш, но бройлер-агытан бентамке чывылан келшен ок тол.
Чыве ден лудымат пырля шогалташ сайжак огыл.
Паразит-влакым тергаш огыл гын…
Сурт кайык-влакын организмыш паразит-шамыч логалыт гын, анемий лиыйн кертеш, нуно начарештыт, эркын кушкыт, муным огыт мунчо я колен кертыт. Садлан чывын капкылыштыже паразит-влакым вигак муаш тыршыман. Мутлан, тий ден пудий-влак ир кайык-шамыч деч пижыт. Уло-укем пален налашлан чывын мÿшкырысö, тупысо пыстыл коклаштыже да шулдыржо йымалне ончыза. Чыве-шамычын пуракыште йÿштылмö верышкышт пушеҥге ломыжым шавыза.