Чылажат – тылат, студент!

25 ноябрьыште Марий кугыжаныш университет 50 ияш лӱмгечыжым палемден. Тудо Марий Эл Республикын опорный вузшылан шотлалтеш.

Историйым шергалаш гын…

1971 ий 4 майыште РСФСР-ын кÿшыл да кыдалаш специальный образованийже шотышто министрже В.Н.Столетов Йошкар-Олаште университетым почмо нерген указым подписатлен. Тушто республикысе ялозанлык, чоҥымо да промышленный отрасльлаште тыршыше специалист-влакым ямдылыме нерген ойлалтеш.

В.Э.Колла университетын икымше ректоржо (1971-1982) да организаторжо лийын. Тудо кумдан палыме учёный, биологий наукын докторжо. В.Колла МарГУ-шко уста педагог-влакым ӱжын.  Тыге вузат вияҥын.

1971 ий декабрьыште университетыште историко-филологический, биолого-химический, физико-математический, ялозанлык факультет-влакым почаш негызленыт. Тыгак 17 кафедрым, научно-исследовательский секторым, 40 кабинетым ден лабораторийым почыныт. Вузышто лу тӱрлӧ направлений почеш туныкташ планым ямдыленыт. У тунемме корпусым, педагог-влаклан илыме верым чоҥымо паша шукталтын. Республикын правительствыже тидын шотышто кугун полышен. Тудо Ушем пӧрт-влакын кок зданийжым вузлан пуэн да, туныктымо процессым организоватлаш манын, кӱлеш оборудованийым наледен. 1972 ий 25 ноябрьыште СССР-ын 50 ий теммыжлан Марий республикыште икымше вузым, МарГУ-м, официально почмо лӱмеш кугу пайремым эртареныт.

Пеҥгыде кыл

Кызыт МарГУ-што 15 факультет ден институт улыт. Чылаже лу тӱжем наре студент тунемеш. Вузышто естественный, аграрный, гуманитарный науко, медицине, экономике, цифровой технологий, педагогике, юриспруденций, физике ден математике, тӱвыра да искусство направлений-влак дене специальностьым налаш лиеш. МарГУ Российысе да тӱнямбалысе вӱдышӧ научный рӱдер да предприятий-влак дене пеҥгыде кылым куча. Тидыже вузын студентше-влаклан практикым, стажировкым эрташ але пашаш пураш сай йӧным ышта. Кажне выпускникын ончыкылыкшо верч вуз азаплана. Сандене нунылан чын корныш шогалаш, илышыште шке верым муаш кугу полышым ышта. Палемдыде огеш лий, университетыште Российын тӱрлӧ олаж гыч вӱдышӧ специалист-влак туныктат. Тышке Моско, Самара, Озаҥ олала гыч педагог-влак лӱмын толыт.

Тӱшкагудышто студент-влаклан чыла шотышта йӧным келыштарыме. Тушто илыме окса шотышто чот шергын огеш шу. Тунемме корпус-влак тӱшкагудо деч тораштак верланен огытыл. Ик корпус гыч весе марте але тунемме корпус гыч тӱшкагудо марте йолын ошкылаш лиеш.

2021 ийыште Марий Эл вуз-влакым вияҥден колтымо шотышто «Приоритет-2030» федеральный проектыш логалын. Ты проект почеш регионышто инновационный экосистемым ыштат. Элнан вӱдышӧ научно-исследовательский институтшо ден регионысо кугу предприятийже-влак Марий Эл Республикысе Правительствын полшымыж дене регионым вияҥден колтымо шотышто тӱрлӧ задачым решатлат.

Аралаш да  шукемдаш

Университетыште чыла гаяк направлений кызытсе илышлан келыштаралтше дистанционный манме тунеммашке лупшалтын. Туге гынат студент ден педагог-влак кокласе кыл ик эн пеҥгыдылан шотлалтеш. Педагог-влакын эртарыме лекцийыштлан, студент-влак дене шинчаваш мутланымыштлан нимо огеш шу. Садлан мо улыжым аралаш да тудым шукемаш тыршат.

Кок ий ончыч вузышто цифровой технологий-влакын институтышт почылтын. Интеллектуальный шинчымашым пуышо у программе почеш  цифровой экономикыште, инженерийыште, электроэнергетикыште, национальный лӱдыкшыдымылык да искусственный интеллект шотышто профессионал-влакым ямдылат.

Ончыкыжым смежный направлений-влак дене специалист-шамычым туныкташ да кок дипломан специалист-влакым ямдылаш шонымаш уло. У институт студент-влаклан шканыштак келшыше тунемме программым ойырен налаш йӧным пуышаш.

Кеч-могай ийготан еҥ тунемын кертеш

Университет школышто тунемше да пенсионер-влак денат пашам ышта. 2017 ийыште МарГУ Российысе Туныктыш да науко министерствын конкурсыштыжо сеҥышыш лектын да элнан 33 опорный вузшо-влак коклашке пурен. Сандене опорный вуз семын МарГУ-н ик эн кӱлешан сомылжылан социальный пашам вияҥдымаш шотлалтеш. Тидланже тудо верысе ушем да еҥ-влак дене тӱрлӧ пашам шукта, регионын экономикыжым вияҥдымаште кугу полышым ышта. Ты напрвлений почеш университет кундемыштына илыше тӱрлӧ ийготан-влаклан проект-влакым темла. Мутлан, Юридический клиникыште кумылан кажне еҥ правовой полышым налын кертеш, Сергей Карякинын шахмат школыштыжо тунемше, студент да пенсионер-влак шахмат дене модаш тунемын кертыт. Тыгак пенсионер-влаклан туныктымо мероприятий-влак эртаралтыт. Йошкар-Оласе «Точка кипения» рӱдерыште (тудыжо вузысо ик тунемме корпусышто верланен) кугу мероприятий-влак эртаралтыт, волонтёр-влакын шуктымо сомылышт нергенат ойлаш лиеш.

Кок тӱжем утла бюджет вер

2022-2023 тунемме идалыкыште бакалавриат, специалитет да магистратур направленийла почеш тунемаш пураш 2125 бюджет верым ойырымо. Утларакшым информатике да программирований, педагогике да естествознаний направлений-влаклан ыштыме.

Элнан вӱдышӧ вузшо-влак дене сетевой туныктымо программымат вияҥдат. Мутлан, Москосо физико-технический институт дене «Современные радиолокационные системы дальнего обнаружения» программым бакалавриатлан ямдылат, ИТМО университет «Проектирование и разработка систем искусственного интеллекта» программым магистратурышто туныкташ келыштарат. Тений гыч вузысо ординатур направленийышке «Акушерство и гинекология», «Анестезиология-реаниматология», «Психиатрия», «Терапия», «Онкология», «Травмотология и ортопедия», «Организация здравоохранения и общественное здоровье», «Управление и экономика фармации» у программе-влак пурталтыныт.

МарГУ-ш тунемаш пураш йодмашым шукыж годым Татарстан, Чуваший, Пошкырт республикла да Киров ден Угарман кундемла гыч колтат.

Эн йодмашан специальностьлан лечебное дело, педиатрий, сервис, информационный системе-влак да технологий, тӱнямбал кыл шотлалтыт.