Йошкар-Олаште эртаралтше Пеледыш пайремыш Российын тӱрлӧ кундемже гыч марий-влак кажне ийын толыт. Тений Свердловск область Арти район Изи Тавра гычат уна-влак, тӱвыра пӧрт пеленысе «Чолга шӱдыр» ансамбльын икмыняр еҥже, лийыныт. Ты коллективым вуйлатыше М.Александрова ансамбль, шке кундемысе марий-влакын илышышт дене палдарыш.
Калык коллектив
«Чолга шӱдыр» ансамбльыш Маргарита Ильинична 1981 ийыште ушнен, а коллективым вуйлатымыжлан ынде – 24 ий.
– 1992 ийыште «Чолга шӱдыр» калык коллектив лӱмым сулен. 19-20 еҥан ансамбльыште куштышо куд самырык мужыр эре лийын, эше кандаш ӱдырамаш мурена. Гармонист ден баянистна улыт. Тӱвыра пӧртыштӧ погынен, репетиций-влакым эртарена, иктаж пайремлан але конкурслан ямдылалтына. Шке кундемысе веле огыл, Российысе мероприятийлашкат ушнена. Ӱмаште Шупашкар олаште эртаралтше «Вышитая Россия» фестивальыш миен коштмо дене моктанен кертына, – каласкала М.Александрова.
«Чолга шӱдыр» ансамбльын репертуарыштыже – марий калык муро-влак. Селаште илыше кова-шамычын мурыштым посна книгашкат чумыреныт. Маргарита Ильиничнан лу ий наре погымо материалжым 2015 ийыште «Шӱм гыч лекше мурем» книга дене савыктен лукмо, тушко 1230 такмакым пуртымо.
Сценыш ансамбльын мурызыжо ден куштызыжо-влак шке ургымо костюм дене лектыт. Изи Тавраште илыше коча ден кова-влак дечат марий вургемым йодыныт, уэмденыт. Жапым муын, тӱвыра пӧртыштӧ вынерымат шке куат, ургат, тӱрлат.
Шкеат, икшывыштат уста улыт
Изи Тавра – марий села, тушто 500 наре еҥ ила. Изи Тавра школышто 100 наре ӱдыр-рвезе тунемеш, йочасадышке 30 наре йоча коштеш.
– Селасе тӱвыра пӧртыш 80 наре еҥ коштеш. 2000 ий гыч «Чолга шӱдыр» коллективым вуйлатем. А тылеч ончыч селасе колхозышто ветеринарлан 18 ий пашам ыштенам. Вара сокращенийлан кӧра паша гыч каяш логале, – палдара М.Александрова.
Маргарита Ильинична актрисе семынат шкенжым терген ончен. Алексей Федорченкон «Небесные жёны луговых мари» фильмыштыже модмыжым ужын кертына, марий ӱдырамаш тушто мурым мура. Тиде пашажлан кӧра Италийыштат лияш пиал шыргыжалын. Фильмым Римысе VII тӱнямбал кинофестиваль годым ончыктеныт. Мыят Римыш миенам, «йошкар дорожко» дене ошкыл эртенам манын шыргыжал пелештыш чолга марий ӱдырамаш.
Александровмыт чылан усталык шӱлышан улыт. Маргарита Ильиничнан пелашыжат – «Чолга шӱдыр» ансамбльын еҥже, Виктор Афанасьевич –гармонист. Афанасий эргышт – профессиональный музыкант. Кызыт тудо Ямал-Ненец автономный округысо Муравленко олаште ила. Йоча-влакым музык тӱнялан шӱмаҥда: гитар дене шокташ, компьютер программе дене фонограммым ышташ туныкта. Ешыж дене Красноуфимск олаште илыше Анастасия ӱдырышт тыгак тӱвыра аланыште пашам ышта.
Пытартыш жапыште Изи Тавраште рушла кутырымо чӱчкыдынрак шокта манын палемдыш Маргарита Ильинична. Тидыже ӱдырамашым утыр тургыжландара. «Марий йылмым, йӱлам, тӱвырам арален кодымаште кызыт ме тыршена, а мемнан деч вара могай сӱрет лиеш? Садлан тӱвыра пӧртыш коштшо самырык-влаклан тунемаш каяш да, сай специалист лийын, шочмо кундемыш пӧртылаш эре ойлем», – манеш М.Александрова.
Авторын фотожо-влак.