11 февральыште Пошкырт кундем Янаул район Тумна тӱвыра пӧртыштӧ «Марий еш» конкурс эртаралтын. Тушко ты районысо Рабак, Атлегач, Тумна, У Орья ял-влак да Янаул ола гыч куд еш таҥасен. Нуно шке ешышт дене палдарат, тыгак мастарлык ден усталыкыштым, марий калык нерген палымыштым, кочкышым ыштен моштымыштым, яра жапыште тӱрлӧ сомылым шуктымыштым да марий вургем дене дефилем ончыктеныт.
Ты мероприятийым Янаул районысо «Самырык» мер организаций эртара. Лачак тудо Пошкырт Республикым Вуйлатышын грантшым сеҥен налын.
Тиде организацийым 2021 ийыште регистрироватлыме. Тудым чолга марий ӱдырамаш, кок шочшан ава Елена Гильмитдинова вуйлата. Таче ме тендам тудене палымым ыштена.
Мер пашаш ушнен
Елена Максимовна Пӱрӧ кугыжаныш социально-педагогический академийым тунем пытарен да Тумна селасе школыш англичан йылмым туныкташ толын. Тунам ушыштыжо мер пашам шукташ шонымаш иленжат кертын огыл. Кызыт тидым «Пӱрымаш тыге савыралын» манеш.
2010 ийыште Янаул районысо марий муро конкурсышко ушнен. Награде семын Еленам Марий Элыш Марий самырык тукым слётышко колтеныт. Лачак тыште ӱдырын шочмо калыкше верч кугешнымаш шижмаш почылтын, кеч тунам марла ны мутланен, ны возен моштен огыл, вет школышто марий йылмым тунемын огыл, лач ача-ава да олаште тунеммыж годым йолташыж-влак дене кутырен. А слёт Еленам ончыко шӱкалын. Тидын нерген тудо тыгерак каласкалыш:
– Марий самырык тукымын слётшо молодёжьым чолга, усталык шӱлышан лияш туныкта да, цельым шынден, тушко шуаш ӱжеш. Вара вес тыгаяк мероприятий 2016 ийыште лие. Тунам мый Мер Каҥашын еҥже Александр Яковлевич Гайсинын командышкыже пурталтым. Мыланем Янаул районысо «Эрвел марий» национально-культурный автономийыште марий молодёжь дене пашам ыштыше секторым вуйлаташ ӱшанышт. Ме пырля тӱрлӧ мероприятийым марла эртараш тӱҥална. Марий калыкын патриотшо Александр Гайсинын полшымыж дене мыят лидер коклаш логальым.
Тыгодым авам Светлана Аркадиевна ден ачам Максим Петровичланат эҥертенам. Авамже 2018 ий марте Валериан Васильев лӱмеш пӧрт-тоштерым вуйлатен. Сулен налме канышыш кайымекыже, мый тушто совместитель семын пашам ышташ тӱҥальым.
Каласыман: тиде тоштер дене мемнан еш чотак кылдалтын. Кочам Аркадий Апиевич тудым чоҥымо годым прораб семын пашам вуйлатен шоген. Вара авам 15 ий вуйлатышылан тыршен. Ынде мый тушто шке порысем шуктем.
Тыгодым илыш корныштем эше ик событий нерген каласыде ом керт: 2017 ий сентябрьыште Икымше телеканал дене «Поле чудес» капитал-шоушто участвоватленам. Кызытат тушто лиймемлан ӱшанымыла ок чуч.
2018 ийыште эше ик гана Марий самырык тукым слётын участникше лияш пиал шыргыжалын. Лачак тунам проект-влакым ямдылаш туныктышт. Тушеч толмеке, ятыр конференцийыште да курсышто проект пашам келынрак шымленам. Лач ты ийынак «Путешествие с «Марий мутэр: наследие Ӱпымарий» икымше проектем дене Россий Президентын грантшым сеҥен налынам. Туддене ме Валериан Васильев лӱмеш тоштерыште экспозиций-влакым уэмденна.
Ик проект почеш весе
Е.Гильмитдинован икымше «мелнаже» когарген огыл. Вес ийынже, 2019 ийыште, чолга марий ӱдырлан проект паша эше кок сеҥымашым конден. «Васильевские чтения» проектшылан Пошкырт Республикым Вуйлатышын, тыгак Россий Президентын фондышт грантым ойыреныт. Тунам В.М.Васильев лӱмеш научно-практический конференцийым эртареныт, материалже-влакым савыктен луктыныт; тыгак марла почеламут конкурс лийын.
2021 ийыштат чолга еҥ «Будущее народа – в руках молодёжи» проектше дене Президент грант-влак радамыште ойыртемалтын. Ты жапыште Еленан Ольга шӱжарже «Ош пеледыш» ансамбльым вуйлаташ тӱҥалын, а коллективлан вургем кӱлын. Лач ты проект тиде шонымашыш шуаш полшен. Тунам участник-влаклан 12 комплект марий костюмым ямдылен пуэныт. Тыгак йоча-шамычлан хореографий ден вокалым занятийлаште туныктеныт, марий тӱр дене мастер-класслам эртареныт. Эн чолга да провор-влак кокла гыч изи ийготан составым ыштеныт. Варажым нуно марий ансамбль дене иктӧр выступатленыт.
Кум проектым илышыш шыҥдарымеке, Еленан пелашыже Владислав Тимирьянович «Самырык» мер организацийым ышташ темлен, шкежак ик учредительже лийын. Тыге у организацийым 2021 ий 13 августышто регистрироватленыт.
– Пелашем – мыйын эҥертышем. Тудо огыл гын, мый у организацийым ыштыме ошкылыш омат тошкал ыле. Идалык жапыште чолган пашам ыштен кертын омыл, вет тунам кокымшо йочана, Мирон эргына, шочын ыле. Эше 9 ияш Арина ӱдырна уло. Йӧным муын, «Марий еш – марийская семья» проектым возышым да 2023 ий июньышто тидлан Пошкырт Республикым Вуйлатышын грантшым пуышт, – манеш Елена Максимовна.
«Марий еш» проектым илышыш шыҥдараш кодшо ийын 1 сентябрьыште тӱҥалме. Тидлан Янаул районысо вич илыме верыште фотосессийым эртарыме. Тушко 118 еҥ ушнен. Нине фотосӱрет-шамычан альбомым савыктен лукмо. Варажым «Калыкын тӱвыражлан йочам кумылаҥдымаште ешын рольжо» конференций лийын. А ынде «Марий еш» конкурсым вучат.
– Йӧратем шке калыкем да туддене кугешнем, вет мый марий улам. Чыла сомылым калыкем верч ыштем. Девизем семын Валериан Васильевын мутшым кучылтам: «Шочмо йылме лиеш гын, калыкат илаш тӱҥалеш». Самырык-влак шке тукымвожыштым, йылмыштым, тӱвыраштым ынышт мондо манын, ме шуко пашам ыштышаш улына, – каласыш Е.Гильмитдинова.
Эльвира Терентьева.
Снимкыште: Гильмитдиновмыт еш.
Фотом еш альбом гыч налме.