Оршанке район Кугу Ӧрша ялыште шочшо, тыштак илыше Н.А.Полушина – кандаш йочалан эн сай, эн тыматле да эн поро ава.
Кугу еш – пиал
Надежда Александровна шкежат кугу ешыште кушкын. Ача ден аваже 10 йочам: вич ӱдыр ден вич эргым – ончен куштеныт. Надежда – кудымшо икшыве. Тудо йочаж годымак кугу пӧртан, машинан, шуко шочшан лияш шонен.
Надежда Александровна, йӧратыме еҥлан марлан лекмеке, кок эргым ыштен. Но еш илыш тӱрлӧ амаллан кӧра пужлен, пелашыж дене ойырлен да тетла ик пӧръеҥланат чонжым почын огыл. Но йоча годсо мечтажым шӱмыштыжӧ эре арален.
Н.Полушина каласкала:
– Шочмо ялысе школышто тӱҥалтыш класслам туныктышылан ыштенам. Но вара паша деч посна кодынам. Роно вуйлатыше тунам мыланем йочам ашнаш налаш темлен. Икшывым ончаш оксам пуат, стаж кая, манын. А мый вет шкет ӱдырамаш улам. Эн ончыч ӧрынам, лӱдынам. Но образований дене педагог улат, йочам йӧратет манын лыпландареныт. Тыге 2006 ийыште Йошкар-Оласе йочапӧрт гыч Килемар кундемын шочшыжо-влак иза-шӱжар вич ияш Данил ден кум ияш Ульянам ешышке конденам. Костя ден Кирилл эргым-влак нуным сайын вашлийыныт. Коклаштышт умылыдымаш лийын огыл. Кызыт Данил – 25 ияш, а Ульяна ӱдырем – 22 ияш.
А 2016 ийыште Надежда Александровнан илышышкыже эше ик падыраш, Егор, толын. Кушмекыже, Егор аваж деч шольым ончаш налаш йодын. Йошкар-Оласе йочапӧртыштӧ Никита да тудын Кристина акаже дене палыме лийыныт. Нуным веле ончаш налаш шоненыт, но вучыдымын тулык да ача-аван попечений деч посна кодшо йоча-влаклан Лӱльпан рӱдерыште Артём изашт улмо нерген пален налыныт. Ешым ойырымо шуын огыл. Тыге 2018 ийыште ӱдырамаш мӧҥгыжӧ эше кум йочам конден.
– Авашт Оршанке район Хорошавино ял гыч. Но икшывыже-влак тудлан огыт кӱл. Ик ганат кузе илат, мом кочкыт, кузе тунемыт, йодын йыҥгыртен огыл. Ачашт Изи Ӧрша ялыште ила. Идалык ончыч тудо йыҥгыртен, эргыже-влак да ӱдыржӧ дене мутланаш, нуным ужаш разрешенийым йодын. Мый тореш лийын омыл. Ачашт кертмыж семын толын ужын кая. Костенечым, пӧлекым нунылан конда, – палдарыш Н.Полушина.
Чулымлыкым ончыктат
Н.Полушина кажне икшывыж дене кугешна. Кугу лийыныт гынат, ава чон нунын нерген эре шона. Надежда Александровнан кугурак Константин эргыже вахте дене тора кундемыште пашам ышта. Кирилл эргыже СВО-што кредалын. Нелын сусыргымылан кӧра тудым комиссоватленыт. Кызыт ик каныме верыште реабилитацийым эрта. Данил кӱртньӧ омсам ыштымаште тырша, а Ульяна Йошкар-Оласе Бауман лицейыште – хореограф.
Изирак йочаже-влак Кугу Ӧрша тӱҥ школыш коштыт. Егор ден Артём визымше классыш вонченыт. Нуно спорт дене кылым кучат. Футбол да спорт туризм дене заниматлат, медальышт пеш шуко. Чолгалыкыштлан кӧра тений 1 июньышто тӱҥалтыш класслаште тунемше-влаклан Москошто эртаралтше «Орлята России» икымше Всероссийский выпускнойышто участвоватленыт. Тушто кугу элнан 19 регионжо гыч толшо 500 тунемше лийын. Артём ден Егор дене пырля аважат миен. Выпускнойышто йоча-шамычым Первый-влакын движенийышкышт пуртеныт.
Кокымшо классыш вончышо Никита изашт-влак деч огеш код. Тыгак спорт дене заниматла. Нылымше классыш кайыше Кристина Оршанке посёлкысо тӱвыра да каныме рӱдерыш куштымаш кружокыш коштеш, конкурслаштат мастарлыкшым ончыкта.
Ешыште чылан усталык шӱлышан да спортым йӧратыше улыт. Надежда Александровна икшывыже-влаклан тидын шотышто сай примерым ончыкта. Тудо шкежат ече дене талын коштеш. Тидыжым шагал огыл наградыже пеҥгыдемда. Тылеч посна Марий Элыште приёмный еш-влаклан эртаралтше тӱрлӧ мероприятийыш кумылын ушнат. Июнь мучаште кундемыштына приёмный еш-влакын форумышт лиеш. Тушто участвоватлат. Кызыт муро номерым ямдылат.
Чылажат йоча верч
Надежда Александровна 2008 ий годсек Кугу Ӧрша йочасадыште воспитательлан тырша. Йоча-шамычлан илашышт йӧнанрак лийже манын, кугу пӧртым чоҥен.
– Ялыштак илыше изам ден шольым эреак полшат. Йочам-шамыч кертмышт семын эре толыт. Изиракше-влакат пашалан пырляк тунемын шогат. Егор ден Артём мотоблок дене рокым, ошмам кондат. Мотоблокышкат шинчын, чодыраш поҥгым, емыжым погаш коштына.
Пӧртым але мучаш марте чоҥен пытарыме огыл. Адакшым кок пачашан мончам нӧлташ тӱҥалме. Икымше пачашыште монча лиеш, кокымшыштыжо илаш верым ыштынена, – ойла виян, поро марий ӱдырамаш.
Н.Полушина яра жапшым йоча-шамыч пеленак эртараш тырша. Автомашинам виктара. Сандене олаш але эше иктаж-кушко миен толаш пеш йӧнан манын ойла. Ӱстембал модыш дене чӱчкыдын модыт, поснак руш лотом йӧратат.
И.Речкинын фотожо.