Пачерым налме але айлыме годым йодышым юридически рашемдаш полшышо специалистым риелтор маныт. 2008 ий тӱҥалтыште риелтор-влаклан лицензийым эртыме шотышто обязательный йодмашым чарыме деч вара Российысе гильдийын национальный советше риелтор-влакын профессионал пайремыштым 8 февральыште палемдаш пунчалын.
Риелторын профессийже мо дене ойыртемалтеш? Тудын тӱҥ сомылжылан мо шотлалтеш? Тиде да моло нерген MAKLER агентствын пашаеҥже-влак Надежда Никитина да Екатерина Никитина дене мутланенна.
– Ӱдыр-влак, могай еҥым риелторлан шотлат? Тудо могай лийшаш?
– Риелторым айдемын илышыштыже ик эн тӱҥ йодышым рашемдаш полшышо еҥлан шотлаш лиеш. Тудо илыме верым (пачерым, пӧртым, пӧлемым, мландым але кусараш лийдыме моло погым) налме але айлыме годым профессионал полышым пуышо еҥ, сделкым юридически чын эртараш полша: клиентлан налме-ужалыме шотышто договорым оформитлыме, банкыш йодмашым чын колтымо, ипотеке да моло йодыш-влак шотышто консультацийым пуа. Тудо тыгак шкешотан психолог, манаш лиеш. Вет риелтор клиентын йодмашыжым веле огыл шукташ, тыгак чоныштыжо мо ышталтмым умылаш тырша. Садлан тудо клиент дене психологический манме кылым муын моштышаш да, тӱҥжӧ, юридически грамотный лийшаш.
– Риелторын профессийыштыже сай ден уда могыржым палемдеда?
– Ме арняште йӱдшӧ-кечыже пашам ышташ ямде улына. Клиентын йодмашыжым шукташ манын, кандаш шагат кастенат тудын дене вашлияш кӧнена. Кеч-могай жапыште онлайн консультацийым пуэна. Тидыжым, очыни, уда могыржылан шотлыман. Но сайжымат палемдыде огеш лий. Ме эрыкан улына. Пашам ыштыме шотышто графикым шканна шке чоҥена. Тӱҥжӧ – еҥ-влак дене пашам ышташ йӧратена. Садлан риелторлан кажне клиент шерге.
– Риелтор могай койыш-шоктыш дене ойыртемалтшаш?
– Еҥ-влак дене ласкан да тыматлын мутланен моштышаш. Клиентын йодмашыжым шотыш налшаш. Тидыже тудын поро койыш-шоктышыштыжо, кылым муын моштымаштыже палдырнышаш. Адакшым чытыше, ушан, грамотный, корректный, законым палыше лийшаш.
– Те ты сферыште шукертак улыда?
– Ты пашаште ме коктынат опытан пашаеҥ улына. Пачерым але пӧртым налаш полшымо дене еҥ-влакын илышыштым пиаланым ышташ полшена. Шке илеман лияш – кажне айдемын ик эн кугу шонымашыже. Кок ий ончыч шканна шке пашам ышташ тӱҥалынна. Кызыт агентствыште коктынак тыршена. Шкенан клиентна-влаклан пачеран лийме деч варат тӱрлӧ йодышым рашемдаш полшена.
– Кызыт еҥ-влак утларакшым мом наледат? Тыгодым молан тӱткышым ойырат?
– Элна мучко шуко пачашан пӧртым ятыр нӧлтат. Йошкар-Ола моло ола деч вараш огеш код. Кундемыштына сай пӧртым чоҥышо шуко застройщик уло. Наледышыжат шагалын огытыл. Садлан еҥ-влак чылт окса деч посна илат манаш огеш лий. Южгунамже мом ончыкташат огына пале. Шуко еҥ посна олтен ырыктыман пачерым йодеш. Илыме да коммунальный услугылан мыняр тӱлымым, пӧрт воктене школ, йочасад улмым шотыш налеш.
– Мыняр пӧлеман пачер эн йодмашан?
– Ик пӧлеман пачерым чот наледат. Тыгак кызыт кок пӧлеман евро (кок малыме пӧлем, уна-влаклан пӧлемым да кухньым иктыш ушымо) манме пачер модныйлан шотлалтеш. Тыгай пачерым шукыжым кугу олалаште ыштат. Вес семынже, кум пӧлеман пачерым кызытсе илышлан келыштарыме, манаш лиеш. Тыгайжым утларакшым шуко шочшан еш-влак йодыт. Ятыр клиент районла гыч толшо але вес олала гыч илаш куснышо.
Ик пӧлеман, олмыктыман пачерын акше кокла шот дене 4-4,5 миллион теҥгеш шуэш. Кок пӧлеман тыгаяк пачерын акше – 6-6,5 миллион теҥге.
– 2024 ийыште пачерым налме шотышто вашталтыш уло мо?
– Тӱҥ шотышто застройщик-влаклан вашталтыш-влак лиеденыт. Ончыч кугыжаныш могырым нунылан субсидий ойыралтын гын, тений гыч кораҥденыт. Ипотекын процентше кӱзен. Кызыт тудо 16-19 процентыш шуэш. Тыгак ончыч икымше взнослан клиент 20 процентым тӱлышаш ыле гын, тений гыч – 30 процентым. Тидлан ава капиталым, кумшо але нылымше йочалан пуымо субсидийым кучылташ лиеш.
– Пачерым налаш шонышо еҥ-влакын ийготышт вашталтын мо?
– Ончычсо дене таҥастарымаште кызыт самырык-влак пачерым шукынак наледат. Лу ий ончыч 30 але утларак ийым эрталтыше-шамыч наледат ыле гын, кызыт 21-25 ияш-влакак пачеран улыт. Нуно умылат, еҥлан тӱлен илымеш, лучо ты оксам шке пачерлан пуэт. Вет ик пӧлеман пачерым айлен илаш 15-20 тӱжем теҥгем тылзыште луктын пыштыман, а кок пӧлеман пачер 20-30 тӱжем теҥгеш шуэш.
– У пӧртыштӧ але «вторичный» манме пачерым налаш сайрак?
– Тыште кажне еҥын – шке шонымашыже. Самырык-влак у пӧртыштӧ, олмыктыман пачерым утларакшым йодыт. Ужалыме годымат у пӧртыштӧ пачер-влакым вашке наледат. «Вторичный» пачер ик миллион теҥгелан шулдынрак шуэш, но тыгодым тушто ремонтым ыштыман, илыме да коммунальный услугылан мыняр тӱлаш кӱлмым шотыш налман. Тидыже вигак огеш палдырне, жап эртымеке веле шижалтеш. А вет вигак у да мотор пачерыште илыме шуэш.
Ончычсо дене таҥастарымаште кызыт шке пачерым але пӧртым налаш куштылгырак. Чоҥышо компаний-влак мотор деч мотор пӧртым нӧлтат, банкыште кредитым пуат. Тӱҥжӧ ты шонымашым илышыш шыҥдараш профессионал-влак полшат. Нунын кокла гыч иктыже – риелтор-влак улыт.
Авторын фотожо.