Чапланыше ечызе тукым

22 февральыште МарГУ-н «Точка кипения» рӱдерыштыже, Росмолодёжьын «Диалог на равных» федеральный проектше почеш, олимпийский чемпион Василий Павлович да тудын эргыже тӱнямбал чемпион Василий Васильевич Рочевмыт дене вашлиймаш эртаралтын. Тушко ече спортым йӧратыше ӱдыр-рвезе, тренер, ветеран да профессионал спортсмен-шамыч погыненыт. Вашлиймашке толшо кажне еҥ Рочевмытлан шке йодышыжым пуэн. Кумшо йыжыҥ блиц-опрос формат дене эртаралтын.

Эн ончыч модератор ечызе-влак деч молан лач ечым ойырымышт нерген йодо. Вашмут тыгерак йоҥгыш:

Василий Васильевич:

Мемнан ешыште вес семынже лийынжат кертын огыл. Вет кумирна-влак ача-авана лийыныт. Нуным ончен, ече спортыш толынна. Сеҥымашыштым ужын, меат тушко шуаш тыршенна.

Василий Павлович:

Мый пӱртӱс лоҥгаште кушшо еҥ улам. Коми Республикысе Ижемский район Бакур ялыште шочынам. Шарнем, школысо коридорым спортзаллан шотлымо. Ӱдыр-рвезе-влак дене тушто куржталме, ӱчашыме, таҥасыме. Кум ияш изи йочалан кочам вочкысо оҥа гыч ечым ыштен пуэн. Тудын дене мӧҥгӧ воктенысе курык гыч кажне телым мунчалтенам. Тыге ечым йӧратен шынденам. Варажым кушмо семын спортын ты видыштыже шкем шуараш тӱҥалынам. Ончыч школышто, вара районышто сеҥымаш-влак лийыныт. Тылеч вара республикыште, эл, тӱнямбалне сай лектышым ончыктенам.

Тендан моткоч ятыр награде улыт. Элысе, тӱнямбалысе олимпиадылаште сеҥенда. Нунын кокла гыч эн нелыжым палемден кертыда мо? Сеҥымаш корныда могайрак лийын?

Василий Павлович:

Тидын нерген, очыни, ойлаш неле. Ситуаций тӱрлӧ лиеш. Южгунам спортсменлан моткоч йӧсӧ, но тудлан шке пашажым ыштыман. Тӱҥжӧ – чонышто сеҥымаш нерген шоныман. Садлан сеҥымаш куштылгын але нелын пуалтын, палемдаш огеш лий.

Василий Васильевич:

Мый ачамын вашмутшо дене келшем. Мыланна чӱчкыдын тыгай сынан йодышым пуат. Кеч-могай старт лийже : олимпиаде, первенстве, чемпионат але тыглай старт. Спортсмен шке кӱкшытшым, моштымашыжым ончыкташ тырша. Сеҥымаш-влак нигунам куштылгын огыт пуалт.

Сеҥымаш-влак сеҥалтде огыт лий, маныт. Иктаж-могай сеҥалтмаш чондам туржеш мо?

Василий Павлович:

Умылашда сайрак лийже манын, ик тыгай примерым кондынем. Коми Республикыште ече дене таҥасымашым икмыняр йыжыҥ дене эртарат ыле. Икымше йыжыҥым кокымшо спортсмен деч 17 секундлан ончычрак куржын пуренам. Варажым кокымшо йыжыҥым куржаш стартым ты спортсмен деч кум минутлан варарак пуэныт. Куржмо деч ончыч тудо мыланем садак поктен от шу, вет икмыняр секундлан веле икымше йыжыҥыште сеҥенат манын, а мый садак тудым ончылтенам.

Тидын дене теве мом ойлынем: кеч-могай лектыш спортсменын настройжо деч шога. Тудо стартыш сеҥаш шонен лектеш гын, сеҥа…

Василий Васильевич:

Сеҥымашке пеҥгыде койыш-шоктыш, шонымашке шуаш тыршыме дене шуыт. Садлан спортсмен-шамыч лач тыгай лийшаш улыт. Сеҥалтмеке, кидым лупшалын, шеҥгеке чакнет гын, нигунам ончыко от кай. Пъедесталыште шогаш манын, цельым шындыман да кажне кечын тыршыман.

Профессионал спорт спортсменын шагал огыл жапшым налеш. Еш, лишыл еҥ-влак дене жапым эртараш, тунемаш йӧным кузе муыда?

Василий Васильевич:

Мый профессионал спорт дене шукертак ом заниматле. Кызыт тӱҥ шотышто чон йодмо почеш веле ече ӱмбаке шогалам. Таза илыш-йӱлам кучымо верч улам. Тидлан икшывем-шамычымат кумылаҥдем. Нуныжо мемнан визытын улыт. Чылан гаяк спорт дене профессионально шуаралтыт. Кундемыштына ече дене таҥасымашым да моло спорт мероприятийым организоватлыше ик еҥлан шотлалтам. Пелашем чӱчкыдын командировко дене тӱрлӧ кундемлаш лектын коштеш. Тудын уке улмыжо годым йоча-влакын тунеммыштлан да молыланат мутым кучем.

Такшым профессионал спорт дене заниматлыме годым кажне тат шергакан. Кеч мый тушко варашрак ушненам гынат, йӧндымылык шижалтын. Поснак студент лийме годым. Тунам мый Рязань оласе права шотышто академийыште тунемынам. Садлан тунемаш да тренироватлалташ иканаште нелырак лийын. Но ончылнет цель уло гын, тушко шуаш тыршет. Тачысе кечылан чемпион лӱмым сулаш вес йӧным эше шонен муын огытыл.

Василий Павлович:

Нина Петровна дене ешым чумырымеке, ончыкыжым мом ышташ шонымем нерген йодын. Тунам мый институтыш тунемаш пураш шонымашем улмо нерген ойленам. Вет образований деч посна ончыкыжым нигуш от кай? Тыге тунемаш пуренам, тунам йоча-влак изи лийыныт. Сессийыш кудалыштынам, молын семынак экзаменым да зачётым сдатленам.

Таче ечызе-шамыч Рочевмыт

Рочевмыт Российыште ик эн спортивный ешлан шотлалтыт. А Коми Республикыште нуным кундемын шӧртньӧ поянлыкше семын аклат. Василий Павлович Рочев – профессионал ечызе. 1974 ийыште Швецийысе Фалун олаште эртаралтше тӱнямбал чемпионатыште ший да той медаль-влакым налын, 1980 ийыште эстафетыште олимпийский чемпион лийын, а личный гонкышто (30 меҥгым куржмаште) ший медальым сеҥен, СССР-ын чемпионжо лӱмым 12 гана сулен. СССР-н сулло спорт мастерже, Российын сулло тренерже. Коми Республикысе ече спортым нӧлтымаште тачат тырша, кугурак тренерлан ышта.

Тудын пелашыже – Нина Петровна Рочева (Селюнина) марий кундемын шочшыжо. Ачаж ден аваже ойырлемеке, Нина Шернур кундемыште коваж дене илен. Казанский селасе школышто кумшо класс марте тунемын. Варажым тудым Шернурысо интернатыш колтеныт. Йошкар-Оласе медучилищын студенткыже лиеш, но Марий пединститутын физкультурный отделенийжым тунем лектеш. Ӱдыр Леонид Глушков дене тренироватлалтеш, СССР Спорт мастерлан нормативым шукта. Пырля тунемше йолташыже-влак Селюнинам ик эн тале спортсменке семын шарнат. Институтын чапшым тӱрлӧ вере нӧлтымыжӧ, куштылго атлетикыште эреак ончыл верыште лиймыж нерген вашлиймаш годымат ойлышт. 1976 ийыште Василий Рочевлан марлан лекмеке, Коми Республикыш илаш кусна. Коми АССР-н сборный командыштыже выступатлен.

Нина Петровна – Марий АССР тӱвыран да Российысе физкультурын да сулло пашаеҥже. 1980 ийысе олимпиадын призёржо (4х5 эстафетыште ший медаль), 1974 ийыште тӱнямбал чемпионко, 1978 ийысе тӱнямбал чемпионатын призёржо (4х5 эстафетыште той медаль), СССР-ын кум гана чемпионкыжо лийын. Кугу спорт деч вара МВД-ште боевой подготовкын кугурак инспекторжылан тыршаш тӱҥалеш. Тушто 15 ий наре служитлымеке, майор званий дене отставкыш лектеш. Нина Петровна тыгак Сыктывкар оласе спорт школышто йоча-влакым тренироватлен. 2022 ий 8 январьыште илыш гыч каен…

Тале спортсмен Василий Павлович ден Нина Петровнан кум икшывыже: Анатолий, Василий да Ольга (йыгыр улыт) ача-авашт гаяк тале ечызе улыт. Нунын тренерышт, мутат уке, ачаж ден аваже лийыныт. Анатолий ден Ольга тыгак ече дене тӱрлӧ таҥасымаште лектышышт дене куандареныт.

Василий Васильевич Рочев – 2002 да 2006 (спринтыште той медаль лийын) ийлаште эртаралтше олимпиадын участникше, призёр, 2005 ийысе тӱнямбал чемпионатын чемпионжо. Российысе чемпионатысе ятыр гана чемпион лӱмым сулышо. Ече дене Российысе сборный командын капитанже икмыняр ий лийын. Пелашыже – олимпиадын чемпионкыжо лӱмым кум гана налше Юлия Чепалова. Юлия – олимпиадысе личный гонкышто шӧртньӧ медальым налше ик эн самырык ечызылан шотлалтеш. Тунам тудлан улыжат 21 ий лийын. Россий ФСБ-н отставкыште подполковникше, Российысе акробатический рок-н-ролл федерацийын Коми Республикысе пӧлкажым вуйлата.

Еш тоштер

Василий Павловичын мӧҥгыштыжӧ ик пӧлемым тоштер семын келыштарыме. Тушто тӱрлӧ награде, медаль, кубок-влак аралалтыт. Олимпиаде гыч гына лу утла медаль уло. Нуно кажне гана ешаралтыт. Вет Рочевмыт тукымышто ече спортым шуйышо-влак кушкыт. Мутлан, Василий Васильевичын ӱдыржӧ-влак Российысе сборный командыште улыт. Кызыт нуно Российысе тӱрлӧ таҥасымашыште, спартакиадыште куржталыт. Сай лектышым ончыктат. Сандене тоштер кажне гана могай-гынат медаль да награде дене пойдаралтеш.

Йодышлан уло вашмут. Але кузе ечызе-влак кӱчык вашмутым пуат.

Ече огыл гын, мо?

Василий Павлович:

Телым – лум, кеҥежым – шудым солымаш.

Василий Васильевич:

Кеч-кунам да кеч-могай жапыште ече.

Спортсмен могай лийшаш?

Василий Павлович:

Почеламутым йӧратыше, мыскарам аклыше.

Василий Васильевич:

Чытыше, тыршыше.

Койыш-шоктышдан кум тӱрлӧ шӧрынжым вашла палемдыза?

Василий Павлович:

Тыршыше, мыйын гай коеш, койышланыше огыл.

Василий Васильевич:

Поро, ыҥлыше, великий!

Василий Павлович да Василий Васильевич дене вашлиймаш моткоч лывыргын эртен. Тушто самырык-шамычлан шуко пайдале да ушан шомак-влак йоҥгеныт. Очыни, тыгай еҥ-влак веле, чынжымак, олимпиаде марте шуын кертыт. Садлан мыланна нунын деч примерым налман, цельым шындыше да шонымашке шуаш тыршыше лийман.

Авторын да еш альбом гыч налме фото-влак.