15 июньышто Йошкар-Ола пуйто тӱрлӧ тӱс дене пеледалтше мотор олыкыш савырнен – ты кечын марий калык Пеледыш пайремым эртарен.
100 ий утла палемдыме (2022 ий гыч – кугыжаныш пайрем статусан) ты пайремыш Марий Элысе кажне район ден ола гыч, тыгак марий-влак илыме кандаш регион гыч толыныт. Ты кечын рӱдолаште 20 наре площадке пашам ыштен, 50 утла коллектив шке мастарлыкшым ончыктен. Тений Пеледыш пайрем Еш идалыклан да Йошкар-Олалан 440 ий теммылан пӧлеклалтын.
14 июньыштат
Пайрем шӱлыш рӱдолаште эше 14 июньыштак озаланен. Кастене Патриарший площадьыште «Йыр куштымаш» фестиваль эртаралтын. Тидыжым Пеледыш пайремыш толшо-влак дене шкешотан палыме лиймаш семынат манын кертына. Сылне гармонь сем почеш тавалташ, марий мурым колышташ калык ятырак погынен ыле.
Келшымаш пайрем
15 июньым, пайрем кечым, Йошкар-Ола Пӱнчерысе Тумер отышто Агавайрем Юмылан иктешлен вуйым савымаш дене тӱҥалыныт.
А лу шагатлан чылан Ленин лӱмеш тӱвыра полат ончылно погыненыт. Сылне марий тувырым чийыше-шамыч икте-весышт деч моторын койыныт – шинчам куандарыше сӱрет. Ешге марий вургем дене пайремыш толшо-влакым ужмеке, кумыл эшеат нӧлтын. Теве Морко район гыч участник-влак унам кинде-шинчал дене вашлийыныт, гармоньчо шокта – йыр шогалын, куштыде кузе чытет? Воктенак Шернур район гыч толшо-шамыч такмак-влакым шуйдарат. Тораштак огыл Юлсер кундемын уста коллективше гармонь да тӱмыр дене мурыкта-куштыкта.
11 шагатлан таҥошкылмаш дене чылан Ленин площадьыш тарваненыт. Тиде жапыште Йошкар-Олан рӱдолаже торашке шергылтын да умбаке волгалтын.
Кечывал лишан Ленин площадьыште Марий Элым Вуйлатыше Ю.В.Зайцев пайремым торжественно почын. «Пеледыш пайрем ожнысек пашазе-влакын пайремыштлан шотлалтеш. Марий еш – икоян, пашам йӧратыше, шке йӱлажым аралыше. Пеледыш – тиде моторлык, илыш, ӱшан», – палемден Ю.Зайцев.
Ты пайрем – пасу пашам пытарыме шкешотан иктешлымаш. Садлан ялозанлык пашаште ойыртемалтше-влакымат палемдыде лийын огыл.
«Россий Федерацийысе ялозанлыкын сулло пашаеҥже» почётан лӱмым «Шойбулакский» племзаводын тракторист-машинистше Леонид Соколовлан пуымо.
Марий Эл Правительствын почётан грамотыжым – У Торъял районысо «Первый Май» колхозын тӱҥ агрономжо Анатолий Курбатовлан.
Марий Элым Вуйлатышын таумутшым – Параньга район «Победа» ялозанлык кооперативын тракторист-машинистше Сергей Тасаевлан.
Марий Элын ялозанлык да продовольствий министрже Андрей Кондратенко ага пашаште ойыртемалтше-влакым палемден.
Тӱвыра да каныме паркыште
Тушто ты кечын ятыр площадке пашам ыштен. «Кудо – еш аралтыш» фестиваль годым Марий Элысе кажне район шке вел йӱлажым модын ончыктен. Нунын пашаштым посна комиссий аклен да сеҥыше-влакым палемден. Пӧлек деч посна ик кудат кодын огыл. Ончыл верым налше-шамыч коклаште улыт:
Провой кундемын кудыжо – икымше вер, Морко районын кудыжо – кокымшо вер, Шернур районын кудыжо – кумшо.
Икмыняр марий еш «Саскавий» марий ӱдырамаш ушемын эртарыме «Ешын вийже – кугезе йӱлаште» конкурсышто шке мастарлыкшым терген. Тушко ушнышо вич еш кокла гыч У Торъял район гыч Небогатиковмыт икымше верым налыныт. Шернур район гыч Токтаровмыт кокымшо лийыныт. Кумшо верым Оршанке район гыч Козловмытлан пуэныт.
Рӱдӧ паркыште кушшо пушеҥге-влак коклаште, ӱмылан верыште, икмыняр тӱрлӧ спорт таҥасымаш эртаралтын. Теве нуно эн тале-влак!
Армрестлинг дене 75 кг марте нелытан пӧръеҥ-влак коклаште Йошкар-Ола гыч Умар Ширалиев чылаштым сеҥен. 75 кг деч нелырак пӧръеҥ-шамыч коклаште Медведево посёлко гыч Альгин Филипп эн виян лийын. Йоча-влак коклаште Медведево посёлко гыч Артём Актанаевлан икымше верым пуэныт. Ӱдырамаш-влак кокла гыч Шернур посёлко гыч Яна Логинова сеҥен.
Кирым нӧлтымаште (24 кг) пӧръеҥ-шамыч коклаште Йошкар-Ола гыч Александр Гордеев сеҥен. А ӱдырамаш-шамыч коклаште (нуно 16 кг нелытан кирым нӧлтеныт) Йошкар-Ола гыч Наталия Кублицкая эн виян лийын.
Черемис кучедалмаште пӧръеҥ-влак коклаште Йошкар-Ола гыч Александр Ронжин сеҥен.
17 ияш марте ийготан-шамыч категорийыште Шернур посёлко гыч Кирилл Сабанцев икымше лийын.
Тылеч посна рӱдӧ паркыште «Мастар кид» ярмиҥга, йоча-влаклан «Модыш алан», «Ик еш дене!» калык усталык фестиваль да эше ятыр площадке лийын.
Чарла Кремльыштат
Кремльыштат пайремыш толшо-шамычым куанен вашлийыныт. Тушто Марий Элысе этнобренд-влак фестивальым эртареныт. «Марий тӱрын моторлыкшо» фестивальыште калык вургем дене палдареныт, усталык коллектив-влак концертым ончыктеныт. А кастене чылан Ленин площадьыш этнокасыш погыненыт.
Ты ик эн йӧратыме Пеледыш пайрем Российын тӱрлӧ кундемыштыже илыше марий калыкым кажне ийын иквереш чумыраш полша, ик еш семын келшен илаш тарата да идалык мучкылан волгыдо кумылым пӧлекла. Тек эре тыге лиеш!
И.Речкинын, М.Скобелевын фотошт.