5-6 июльышто Медведево район Руэм посёлкысо ипподромышто XXIV Федеральный Сабантуй кумдан эртаралте.
Пайремыш элнан 72 регионжо гыч 500 утла делегат толын. Тыгак кугу уна-шамыч – Татарстан Республикын Раисше Рустам Минниханов, Саха (Якутий) Республикысе Кугыжаныш Погын председательын алмаштышыже Александр Подголов – лийыныт. Марий Элым Вуйлатыше Юрий Зайцев пайремыш толшо уна да организатор-шамычлан тауштен:
– Коло нылымше Федеральный Сабантуйым почмашке ушнышо кажне еҥым алал кумылын саламлем. Унам ончен моштышо марий мландыште ты кугу мероприятийым эртараш мыланна моткоч кугу чап. Сабантуйым калык-влак коклаште умылымашын символжылан шотлаш лиеш. Тидыжым те артист-влакын выступленийыштыштат ужын кертда. Тушто кок калыкын келшымыж гоч элыштына илыше кажне калыкын икоян улмыжо ончыкталте. Тидын денак мемнан элна моло кугыжаныш деч ойыртемалтеш. Россий Президент Владимир Путинын ойлымыж дене келшем, мемнан шуко национальностян элна ятыр калыкын тӱвыражым, йылмыжым, йӱлажым жапла. Калык-влак кокласе келшымаш – элнан тӱҥ эҥертышыже, вийже.
Юрий Викторович тыгак тений Россий Президентын увертарыме Ешын идалыкше Сабантуйлан ойыртемым пурта, манын. Вет пеҥгыде ешыште Шочмо элым йӧраташ, тудын дене кугешнаш, Российын пӱрымашыже верч мутым кучаш тунемыт.
Рустам Минниханов тыгерак палемден:
– Федеральный Сабантуй мотор Марий кундемыште кокымшо гана эртаралтеш. Тудлан моткоч сайын ямдылалтмым шке шинча дене ужыда. Юрий Викторович, тыланда, верысе кучемлан, виктышлан, пайремым организоватлыше кажне еҥлан кугу тау! Сабантуй – келшымаш пайрем. Тыште ны религий, ны конфессий уке. Ме чылан иза-шольо улына. Ты пайремыште спорт, тамле кочкыш, таҥасыме кумыл озаланат. Пайремыш ушнышо кажне еҥлан тауштена да сай кечым тыланена! Пайрем дене!
2025 ийыште Федеральный Сабантуйым 25-ше гана палемдат. Тудо Якутскышто лиеш. Ты пайремын куснылшо символжым – «Тулпар ат» – Александр Подголовлан кучыктымо. Тудо идалык гыч чыланнам Саха (Якутий) Республикыште вучаш тӱҥалына манын.
Муро-куштымаш ушен
Сабантуйым торжественно почмашке тӱжем наре артист ушнен. Сылне сем, муро почеш калык-влакын йӱлаштым, тӱвыраштым, шуктымо пашаштым ончаш поснак ямле ыле. Ты татыште пайремыш толшо кажне еҥын, очыни, шке кундемже, шочмо верже, элже верч шӱмжӧ кӱлткен, чонжо йывыртен.
Пайрем тӱрлӧ мероприятийлан, спорт таҥасымашлан, тамле кочкышлан поян лийын. Икымше кечын Федеральный Сабантуйын призшылан имнешке-влакын таҥасымашышт эртен. Тушко Татарстан, Марий Эл, Пошкырт кундемла, Пермь край гыч участник-влак ушненыт. Таҥасымашын призовой фондшо 2500000 теҥге лийын. Чылаже шым кудалыштмаш эртаралтын. Кажныштыже участник-влакым окса премий дене палемденыт. А финалыште сеҥышылан ик миллион теҥгем пуэныт. Тудым Озаҥ ола гыч мастер-жокей Михаил Костюшин сулен.
Ты кечынак Марий Эл да Татарстан Республикысе сымыктышын мастарже-влак кугу концертым ончыктеныт, а кастене Йошкар-Олаште Калык-влакын Келшымаш пӧрт ончылно «Тугарак уен» куштымашым тӱшкан куштеныт.
Спорт шӱлыш
Пайремын торжественный ужашыже кокымшо кечын лийын. Вуйлатыше-влакын саламлымышт почеш ялозанлык пашаште, тӱвыраште ойыртемалтше пашаеҥ-влакым чапландареныт. Тылеч вара парашютист-спортсмен-влакын кавасе выступленийышт, Татарстан Республикысе усталык коллектив-шамычын концертышт, гармонист-влакын «Играй, гармонь» Российысе фестивальышт эртаралтыныт.
Рустам Нургалиевичын Сабантуйышто спорт кумыл озалана манмыж дене келшыде огеш лий. Вет ты кечын татар калыкын ятыр модмашыже, таҥасымашыже тӱрлӧ площадкыште эртеныт. Кажне сеҥышым чапле пӧлек дене палемденыт. Армрестлинг, мас-рестлинг, кирым нӧлтымӧ спорт да силовой экстрим, арканым шупшмо, конкур дене таҥасымаш-влак лийыныт. Тыгак пикш гыч лӱйкалымаш да татар калыкын национальный корэш кучедалмашыж дене Российысе таҥасымаш эртеныт. Корэшыште XXIV Федеральный Сабантуйын абсолютный батырже лӱмым Татарстан кундемым ончыктышо, но Параньга район Ернур ялыште шочын-кушшо Муса Галлямов сулен. Тудлан Татарстан Республикын Раисшын призшым – автомашина деч сравочым да тагам – кучыктеныт. Палемдыман, ты машина Галлямовын копилкыштыже — луымшо. Спортсмен, 15 ийым темымекыже, ты спортыш толын. Тудо корэш дене ныл гана тӱнямбал чемпион лийын.
Тӱрлӧ йӱлам иктыш ушышо
Татар калыкын паша пайремыштыже илыш-йӱла, койыш-шоктыш, тӱвыра моторын иктыш ушалтыт. Тидыжым нунын сурт-печыштыштат шижаш йӧн лие. Татарстан Республикысе Нижнекамск районын пайремлан ямдылыме суртшо торашке волгалтын. Мотор пӧрт, савар, кудывечысе оралте-шамыч калыкын моторлыкым, арулыкым йӧратымыже, тӱҥжӧ – пашаче улмыжым пеҥгыдемден. Нунын сурт-печыштышт элнан тӱрлӧ кундемже гыч толшо усталык коллектив-шамыч шке мастарлыкыштым ончыктеныт. Тыге татар калыкын илыш-йӱлаж деке лишкырак палымым ыштеныт. Тылеч посна нунын декоративно-прикладной усталыкышт да кочкыш-сатушт дене палдарыше ужалыме ончер-влак пашам ыштеныт. Тушто кажне кумылан еҥ шканже келшыше сатум налын кертын.
Унам вашлийын мошена
Палемдыде огеш лий мемнан кундемысе район-влакын ямдылыме кудыштымат. Сабантуйышто марий калыкын пашаче улмыжо, весела кумылжо, родо-шамычым ончен да моторлыкым шижын моштымыжо эше ик гана пеҥгыдемдалте. Кажне район шкенжым моткоч сайын ончыктен. А гармонь сем да весела муро дене унам вашлиймышт кумылым нӧлтен.
«Марий Элыште ыштыме» площадкыште уна-шамычым кундемыштына ыштыме сату дене палдареныт. Тыгак «Мастар-влакын олашт», «Национальный кочкыш», «Книга ярмиҥга», авто- да мототранспорт, ретро-автомобиль, ялозанлык технике ончер-влак лийыныт. Ялозанлык технике ончерыште Марий кундемын чапланыше еҥже-влак лӱмеш ыштыме техникым ончыктеныт. Тушто Сергей Чавайнын лӱмжым нумалше ACROS 595 комбайн да Василий Мосолов лӱмеш трактор шогеныт.
Сабантуй пайремлан лӱмын «Тёплая речка» трактир-кухньышто 2024 бармакым (татар калыкын шере кочкышыжо, печенье) ыштеныт. Тидын дене нуно черетан тӱнямбал рекордым шынденыт. Кажне кумылан еҥ бармакым Еш пушеҥгыш сакалтен кертын. Вара пеленже ешыжым сийлаш наҥгаен.
Бик матур Сабантуй! Кок кече Марий Элыште илыше да уна-шамычын чоныштым вӱчкышыч, куаным пӧлеклышыч, кумылым нӧлтышыч, вийым тергаш да мастарлыкым ончыкташ йӧным ыштышыч. Тау тыланет!
И.Речкинын да М.Скобелевын, Н.Лаврентьеван фотошт..