Эртыше шуматкечын Советский посёлкышто «Мы Вместе» патриотический пайрем годым СВО-ш миен толшо участник-влаклан гуманитарный полышым колтымаште да посёлкым тӱзатымаште надырыштлан еҥ-влакым саламленыт. Пайремыште Советский район Михайловка селаште шочшо да шукерте огыл райрӱдыш илаш куснышо Артур Балабаеват лийын. Тудлан Марий Элым Вуйлатыше Ю.Зайцевын тауштымашан серышыжым кучыктеныт.
Шкеже Артур спецоперацийыште лиймыж нерген каласкалаш кӱын шуын омыл манеш. Ме поро кумылан аваже Т.И.Балабаева дене вашлийын мутланышна. Тудо эргыжын сусырген толмыж да моло нергенат радамлыш. Ава чонысо вургыжмашым шижын, туддене пырля шинчавӱдым пайлашат вереште…
Мобилизаций почеш
Мобилизаций почеш кайыше-влакын фотокартычкыштым 2022 ий 21 октябрьысе «Кугарня» газетыште икымше лаштыкыште вераҥденна. Тушто Артур Балабаев ончыл планыш логалын.
Ава эргыжын да шкенжын мом чытен лекмыштым каласкалыш:
– 2022 ий 20 октябрьыште мемнан Михайловка села гыч Артурым, Галина Александровна Ильинан 37 ияш Вася эргыжым да Дима Ягодаровым мобилизаций почеш пырля наҥгайышт. Январь марте нуно Ульяновскышто лийыныт. 19 январьыште корныш тарваненыт. Херсон могырыш каена маньыч, но командирышт Луганск могырыш ужатен. А тушеч 29 мартыште Соледар воктенысе Приволье селашке наҥгаеныт. Ты верым чыла бомбитлен пытарыме, селажат кодын огыл, манеш.
Артур 2018 ийыште 11-ше класс деч вара вигак армийыш каен, ВДВ-ш логалын. Омскышто пел ий учебкыште лийын, службым Моско областьыште эртен. Тылеч вара кум ийлан контрактым подписатлен. Отделений командирлан шогалтеныт. Парашют гыч 68 гана тӧрштен. Медальжат ятыр. Тула олаште да 2019 ийыште Москошто 9 майыште Сеҥымаш парадыште ошкылын. 2021 ийыште шочмо кундемышкыже пӧртылын. «Акашево» чыве фабрикыште ГБР-ыш (группа быстрого реагирования) пурен. Но талукат ыш эрте – 22 ияш эргымлан повесткым кучыктышт.
Передовойышто
– Артур СВО-што эре передовойышто да штурмышто шоген. Сусыргышым да колышым луктеден наҥгаена, снарядым кондедена, манын. Эргым – броневой группын командирже, тудын отрядыштыже – 30 еҥ.
2023 ий 11 июньышто Луганск областьысе Белогоровка посёлко воктене нелын сусырген. Ик позицийым налын кертыныт. Тунам командиржат, молыштат сусыргеныт, йолташыже ӱмбак гранатым шуэныт, йӱлен колен. Гранатомётчик ден коктын кодыныт. Садыже лӱдын да Артур шеҥгеке шылын. Тунам Артур автоматшым поген налын да шкетак лӱйкален. Варажым командиржылан раций дене шкет кодмыж нерген увертарен. Тудыжо вашештен: «Выбирайся». Лекташ тӱҥалын, Шернур район Кукнур кундем гыч колышо йолташыжым ужын. Тудым нумал лукшыжла, ӱмбакыже коптер дене гранатым шуэныт. Йолысо кок парняже кӱрылтын, капышкыже чот шуко осколко шыҥен. Кызыт мартеат пел могыр капыштыже тудым луктын пытарен огытыл…
«Кием, вӱрым чараш манын, йолем кылденам, уколым шкалан шке ыштенам. А мом киемже?» манын шоналтен да нушкаш тӱҥалын. Ик шагатым нушкын, траншей марте миен шуын. Аважым шарналтен да илаш кӱлеш манын шоналтен. Тушто, вӱрым йоктарен, кум шагат киен. Эвакуацийым колташ ойленыт, но тудым вучымо олмеш Кужэҥер рвезе ден эше ик эрге Артур деке куржыныт. Изак-шоляк Андрей ден Игорь Липатниковмыт эргымым кок нур гоч нумал луктыныт. «Вуйым нӧлталаш ок лий, лӱйкалат. Куржына, куржына да лап возына, ала-мыняр гана носилка гыч луктын шуэнна», – каласкаленыт изак-шоляк-влак.
Варажым Советский район гыч рвезе-влак Дима Ягодаров ден Женя Мамаев вертушко гоч луктыныт. Тидын нерген Дима тунам мылам каласкален: «Нумал наҥгайыме годым йӱр йӱреш. Курыкыш кӱзаш кӱлеш, а ме тудым пуртен колтенна, чыла лавырген пытен. «Балабай» мыйым руалтен кучыш да рушла «Братан, я буду жить?» манын йодо. «Конечно, будешь» вашештенам тудлан. Тунам Артурым, йӧршеш тӱсдымым, нумал лукна».
Госпитальыште
Татьяна Ивановна госпитальыште кийымыж нергенат чон вургыж каласкалыш:
– Варажым Артур ик талук наре госпитальыште киен. Мый изирак эргым дене вигак Москошко каенна. Ик арням тушто шогенна. Эн ончыч Бурденко лӱмеш нейрохирургий рӱдерыш, варажым Пирогов лӱмеш медико-хирургический рӱдерыш кусареныт. А тушто – карантин, огыт пурто. Кодаш гын, медосмотрым эрташ кӱлын. Артур дене пырля тунемше ӱдырын Татьяна аваже Москошто пашам ышта. Тудлан кызытат эре кумалам, Артур дек шке эргыж семынак кажне кечын паша деч вара коштын.
Эмлымвер гыч Моско областьысе «Горки» санаторийыш колтеныт. Тушеч адак Бурденко лӱмеш рӱдерын филиалышкыже каен да военно-врачебный комиссийым эртен. Тушто комиссоватленыт да кумшо группо инвалидностьым серен пуэныт. Сентябрь мучаште Химки оласе санаторийыш колтеныт. 28 апрель марте протезым вучен, шӱяш тӱҥалше йолжым эре эмленыт, осколкым луктеденыт. Кушто пел йолгопаже уке, тушто осколкым кызытат лукташ лӱдыт.
Артурын пулвуй йымалныже ик падыраш шылжым гранате луктын кудалтен, шӧнжӧ кӱрылтын. Икымше гана жаплан протезым ыштен пуэныт, но госпиталь гыч лекме годым пуымо выпискыште протез нерген возен огытыл. Москошкат миен коштын. Саде справкыш протез нерген возат гын веле тудым ыштен пуат.
Но эргымлан кызытеш документшым колтен огытыл. Тудым «За отвагу», «За боевые отличия», «За участие в параде 9 Мая», «75 лет ВДВ», «За отличную службу», «За участие в СВО» медаль-влак да «Парашютист-отличник» знак дене палемденыт.
Балабаевмыт
«Тыгай фамилиянже Михайловкышто меак веле улына», – каласыш Татьяна Ивановна ешыж нерген. Тудо продавецлан тунем лектын, но вуйым шупшын огыл, пекарньыште, кочмыверыште пашам ыштен, верысе озанлыкыште шала пашаш коштын, сӧсна фермыште тыршен.
Балабаевмыт кок ӱдырым да кок эргым ончен куштеныт. Эн изирак эргышт, Даниил, шукерте огыл армий гыч толын. Тудымат ВДВ-ш колтынешт улмаш, но кугурак эргыжын СВО гыч сусырген толмыжлан кӧра ава Йошкар-Оласе частьыш коден кертын. Даниил кадет классыште тунемын, тунамак «Орлёнок» лагерьыште Марий Элын чапшым арален.
Шукерте огыл Татьяна Ивановнан Вячеслав шольыжо СВО-ш миен толын. А кодшо кечылаште веҥыжым, Сергей Загайновым, ужатен. Тудым СВО гыч ик кечылан колтеныт. Сергей ден Александра кандаш ий возалтде иленыт, сандене кызыт загсыште возалтыч. Веҥым март гыч Краснодар крайыште тунеммаште лийын, кызыт вигак СВО-ш наҥгаят мане.
Ондак Татьяна Ивановна пакчаште шогылтын, вольыкым ончен. А эргыжын ӱмаште октябрьыште госпиталь гыч толмекше, ноябрьыштак сетьым пидме пашам организоватлен. Эн ончыч 14 сетьым, кодшо гана 21-ым пидын колтеныт. Кокымшо ганаже вес семынрак пидман, нелырак, сандене чылан огыт мошто. Тӱҥ шотышто ты пашам нылытын шуктеныт: Светлана Моторова, Татьяна Балабаева, Роза Смирнова да Лида Морозова.
Балабаевмыт тукымышто ончыкылыклан кугу ӱшан уло. Татьяна Ивановна ден Андрей Васильевич кум уныкан кова-коча улыт. Кугурак эрге уныкашт Вечын аграрно-строительный техникумышто тунемеш. Ӱдыр уныкашт 9-ше кадет классым пытарен, а изирак эрге уныкашт 5-ше классыш вончен.
Ӱшанле йолташ-шамычлан кӧра таче мемнан эргына-влак илыше кодыт. «Легендарный 201 стрелковый полк» лӱман видеошто Марий кундемысе салтак-влак ешыштлан саламым колтат. Тыгодым Артур Балабаевлан «Привет, «Балабай», «Бес» держитесь» манын ойлат. Шкешт чыла сай маныт, шинчаштым южгунам шылтат гынат, нине шомак-влак моткоч шерге улыт.
Эльвира Терентьева.
Авторын да еш альбом гыч налме фото-влак.