Ты гана йоча акушер-гинеколог Е.Е.Николаева дене кутырена. Елена Евгеньевна Йошкар-Оласе 3-шо №-ан йоча поликлиникыште пашам ышта.
– Елена Евгеньевна, акушер-гинеколог икшывым кунам тергышаш?
– Йочам ыштыме пӧртыштак шочын вочшо азам акушер-гинеколог онча. Йочан половой органже чын формироватлалтын але укtм терга. Варажым профилактический осмотр-влак 3, 6 да 14 ияш годым лийыт. 14 гыч 18 ияш марте ӱдыр идалыклан ик гана йоча акушер-гинеколог дек приёмыш толшаш.
– Ӱдыр-влакын могай чер-влак чӱчкыдынрак вашлиялтыт?
– Вульвит, вагинит, «атрезия девственной плевы» диагноз-влакым чӱчкыдын шындем. Нине чер-влак кеч-могай ийготан ӱдырын лийын кертыт. Вульвит ден вагинит, мутлан, гигиеным чын огыл шуктымылан вияҥыт. Южгунам ача-ава йочаштым чын огыл мушкыт але тидым ышташ мондат. Подгузниклан кӧра тыгак южгунам чер вияҥеш.
Эше ик чер «синехии малых половых губ» маналтеш, тудо кум ияш ӱдыр-влакын чӱчкыдын вашлиялтеш. Тидын годым изи половой губа-влак ваш пижын кушкыт. Синехии годым влагалище гыч вещества тӱжвак ок лек, садлан инфекций шарла да кӧргышкӧ логалын кертеш.
– Ӱдыр икшывын капше кунам вашталташ тӱҥалеш? Тидын шотышто палемдыме ийгот уло мо?
– 8 ий марте ӱдыр икшывын нимогай вторичный манме половой палыже лийшаш огыл. Южгунам ӱдыр-влак вашке кугемыт: оҥ кушкеш, ӱлнӧ да коҥла йымалне пун кушкаш тӱҥалеш. Тидыже гормон-влакын чын огыл пашам ыштымыштлан кӧра лийын кертеш. Тыгай годым ӱдырым эндокринолог дек консультацийыш колтем.
– 14 ияш да кугурак ӱдыр-влак тергалташ толыт мо?
– 14 ийым эртыше ӱдыр-влакым школышто тергена, тидын нерген нунылан ончылгоч шижтарена. Ӱдыр-влак мӧҥгыштышт ача-аваштым палдарат, тергымашлан ямдылалт толыт. Чаманен каласыман, ятыр ӱдыр тергымашке толаш тореш лиеш. Аптыранат, лӱдыт. Тидланже тӱрлӧ амал лийын кертеш. Школлаш куд ий наре лектын коштам, садлан ӱдыр-влак мыйым палат, южо ава тергымаш кече годым тургыжландарыше йодышым кагазеш возен колта. Мый вара тидын шотышто мо-кузем умылтарем. Менструаций циклым, мыняр кече шуйнымым, мӱшкыр коршта але укем йодыштам.
– Ӱдырын шкешумо жап кунам толшаш?
– 16 ий марте менструаций ок тол гын, специалист дене тергалтман. Амалже тӱрлӧ лиеш, тукым гыч тукымыш куснылшо фактор, мутлан. Но мый могай черлан кӧра тыге лийын кертмым тергышаш улам, эн ончыч – рак черым. Чаманен каласыман, самырык-влакынат тиде чер палемдалтеш, нунат онколог дене учётышто шогат.
– 14-18 ияш ӱдыр-влак кызыт могай улыт, шке тазалыкышт верч тургыжланат?
– Тӱрлӧ ситуаций лиеш. Шукыж годым шке тазалык шотышто ӱдыр-влак грамотный улыт манын кертам. Менструальный циклышт нерген сайын палат, иктаж-мо тургыжлана гын, гинеколог дек приёмыш толыт.
Ава ден ӱдыр коклаште кыл пеҥгыде лийшаш. Ава-влак шке ӱдырышт, нуным тургыжландарыше йодыш нерген чыла палышаш улыт.
Мутлан, шукерте огыл 11 ияш ӱдыр приёмыш аваж деч посна толын. Ийгот дене кугун коеш, тудлан 15-16 ийым пуэт. Но ме 16 ий марте ача-ава але законный представитель деч посна икшывым огына приниматле, садлан аважым ӱжыктенна.
– Кызытсе ӱдыр-влак шке ийготышт деч кугун койыт. Иктаж 20 ий ончыч вестӱрлырак улыт ыле…
– Тиде утларакшым экологий, кочкыш дене кылдалтын. Кевытыште налме шылыште гормон-влак шуко лийын кертыт. Садланак ӱдыр-влак шке ийготыштым 2-3 ийлан ончылтат.
– Ӱдыр-влакын ача-аваштлан могай темлымашда лиеш?
– Ава ден ӱдыржӧ сай йолташ лийшаш улыт. Йоча аважлан шке секретшым, лӱдде, вожылде луктын ойлышаш. Ача-ава йочам колышт моштышаш. Ава ӱдыржын менструальный функцийжым шекланышаш. Южгунам ӱдырын тылзе наре шкенжын кая, а таза еҥын шым кече деч кужун кайышаш огыл. Мӱшкыр корштымым шотыш налман. Чот коршта гын, врач дене тергалтман. Ӱдырым изинек чын гигиенылан туныктыман. Самырык-влак телым вичкыжын чиен коштыт. Кылмен коштмо дене тӱрлӧ чер вияҥын кертеш. Садлан ача-ава-влаклан тидымат шотыш налман.
– Тау, Елена Евгеньевна.