Марий Элын сулло артисткыже Клара Аникинан Марий самырык театрысе кажне спектакльыште устан модмыжым пеҥгыдемден каласаш лиеш. «Кеч-могай образым чон гоч колтен чоҥыман», – манеш актрисе. Сценысе пашажым ончет гын, виян, пеҥгыде ӱдырамаш улмыжым шижат – кеч-могай кӱ курыкымат савырен кертшашла коеш. Шортеш гын, шинчавӱдым йоктарен шортеш; воштылеш гын, уло кумылын: ойлен колта – шомакше-влак памаш вӱдла йыргыктат…
А мӧҥгыштыжӧ Клара – лыжга пелаш да кок шочшан ава. Аникинмыт эргыштым туныктен луктыныт, армийыш ужатеныт да тушеч вашлийыныт. Ӱдырышт Волгатехыште нылымше ий тунемеш, а яра жапыштыже пашам ышта.
Озавате унаже-влакым шыл кӧрган мелна, бешбармак, торык когыльо дене сийла. Мийымемлан тамле вичкыж мелнам кӱэшт ямдылен ыле.
Кужнурышто
Курык вуй гыч койшо Кужнур села моторланен шинча. Пошкырт кундем Пӱрӧ районысо тиде вершӧр уста еҥ-влакым куштен. Тыште балетмейстер Славик Асмаев, мурызо Станислав Шакиров, тӱмыр мастар Михаил Кутлусатов, артист Александр Михайлин, Клара Аникина (Изибаева) шочыныт.
Клара куд шочшан кугу ешыште кушкын. Кызыт суртыштышт 84 ияш авашт шкетын шогылтеш. «Эн кугуракше Ирина акам Калтаса районышко марлан лектын, Вера акай Ташкентыш каен ыле, варажым мӧҥгеш пӧртыльӧ. Олег ден Юра изам-влак йыгыр улыт гын, но кок тӱрлӧ: иктыже шем ӱпан, весыже – ошо, иктыже кужурак капан. Мотор Виорика лӱман акам уло. Ачам авамын мӱшкыран улмыж годым йошкар аракам налын конден, «Виорика» лӱманым, пеш чот келшенат, ӱдыр азалан ты лӱмым пуэныт. Акамын альбомыштыжо янда ате гыч комарен налме наклейкыжат аралалтеш ыле. Клара лӱмым мыланем эн кугурак Ира акам пуэн», – каласкала актрисе.
Театр почмо годсек
Клара Марий самырык театрым почмо жап гычак пашам ышта. Тидын нерген тудо тыгерак шарналтыш:
– 1991ий 18 ноябрьыште шындалтше «Айвика» спектакльыште, варажым «Эх, илышет-шереметыште» массовкышто модынам. Тунам Палантай лӱмеш тӱвыра да сымыктыш колледжыште икымше курсышто тунемынам. Тушто актёрский отделенийым почмеке, кокымшо тӱшкашке логалынам. Занятий-влак кызытсе академический факультетын зданийыштыже эртаралтыныт. Тыш-туш куржталыштынна. Оҥай жап ыле. «Айвика» спектакльлан, шарнем, Руш драмтеатрыште пӧрдшӧ сценыште курык гай чоҥгатам ыштыме. Тушеч пӧрдын волаш огыл да кем пундашна ынже мунчалте манын, йолышко чыланат канифоль порошокым йыгенна.
Чыла рольым шарнем. 1993 ийыште режиссёр Валерий Свистуновын «Чоя мераҥ» йомак лекте. Тунам мый Мераҥым модынам, Казам – Люба Купсольцева, Пырысым – Саша Купсольцев, озаватым – Наталья Кораблёва. Кызыт «Каза тага да пырыс» маналтеш, тудым Валерий Григорьев вес семынрак келыштарен.
Свистуновынак шындыме «Шергаш» спектакльыште кум образым чоҥенам: комендант Егоровнам, самырык еҥ Галям да тӱҥ героине Таням. Шарнем, теве комендантшым модын пурымеке, окна воктеке шогалынам да роль лектын огыл манын чот шортынам. Августа Романова ужынат, каласен: «Шортат, тугеже умылет». Секрет огыл, кызытат иктаж роль деч вара «Тидымат ыштен от мошто мо, Клара?» манын шкемым вурсем.
Тургыжлана, кокытелана
К.Аникина кызытат кажне пашаж верч тургыжлана. Образ-влакым калык деке тӱрыснек намиен шуктенам мо манын шонкала. «Але вара тиде рольым тичмашнек ончыктен моштышым мо?» йодышым шында. «Ты але вес образым тӱрыснек ончыктен кертын омыл» манын кокытелана. Чылажымат чын актёр семынак ышта.
Теве «Чодыраял Элыксандр» трагикомедийыште Уляна рольым лу ий утла модеш. «Тудым тачат мучаш марте ыштен шуктымемла ок чуч, кеч чыла режиссёрын кӱштымыж семынак ышташ тыршем. Эн ончыч вет сценышке лунчыргышо шӱкшӧ кува семын лектам, Элыксандр мыйым тарата да илаш вий-куатым пуа. Варажым «мый эше кертам» манын лектын кайымемлан залыште совым чот кырат гынат, Улянам тӱрыснек шкем гоч колтен ом керт ала-мо», – манеш уста еҥ.
Клара 2005 ий годсек «Гроза» спектакльыште Катеринам модеш. «Тиде тӱҥ рольым ончыктымо годым кажне гана чытырем. Ала чын тиде, ала уке, но мыйын тыге», – ешара актрисе.
«А шомак-влакым кузе тунемат?» – йодым Клара деч. Тудо движенийым ончыктымо, мыйын ончылно шындыме задаче-влакым шуктымо годым шомак-влак шкеак шарналт кодыт, наизусть тунемман огыл манын умылтарыш. Кугу монолог-влакым тыглайын ок тунем, а вуйышко шонен-шонен «опта». Вет актёр-влак кокымшо планым, кӧргӧ шижмашым, ончыктен моштышаш улыт.
– Ончышылан комедий гын, актёрын – трагедий. Тыгай годым зритель воштылеш, а тый тыге ыштышаш отыл. Кузе шкемым кучет?
УМБАКЫЖЕ — «Кугарня» газетыште (2023 ий 22 декабрь).