Сарзе-теҥыз флот кече вашеш Шернур посёлкышто Российысе теҥыз рубежлам аралыше-влаклан мемориалым почыныт. Тудым улыжат кок арня жапыште ямдылен шуктеныт. Памятникым почмаште кугурак мичман, Россий ВМФ-ын Йӱдвел флотшын моряк-подводникше, военный службын ветеранже С.В.Патрушевын тыршымыжым поснак палемдыман.
Станислав Витальевич шке шонымашыжым илышыш пурташ эр гыч кас марте кыртмен пашам ыштен. Тудлан сарзе-теҥыз флотын ветеранже, поро кумылан еҥ-влак полшеныт.
23 ий – службышто
Шернур район Шӱкшер ялын шочшыжо С.Патрушев ешыште кок изаж дене пырля кушкын. Армийыш кайымешкыже, рвезе илышыжым военный службо дене кылдаш шоненат огыл. Школ деч вара тудо Шернур посёлкысо ПТУ-што ялозанлык производствын мастерже, фермер специальностьлан тунемын.
Тунеммыж годымак училищыште трактор дене пашам ыштен, куралын ӱдымӧ пашаш ушнен.
1996 ийыште С.Патрушевым армийыш наҥгаеныт – теҥыз флотышто служитлен. Архангельск олаште тунеммашым эртымеке, рвезым Йӱдвел флотын штабышкыже кусареныт, тушто салтак ончыч УАЗ машина дене кудалыштын, вара Волга машина дене Йӱдвел флот штаб начальникын алмаштышыжым шупшыктен. 2000 ийыште начальник алмаштышым Заозёрск оласе Атомный вӱдйымал пуш-влак икымше флотилийыш кусареныт. Тыге С.Патрушеват ты олаш логалын. Икмыняр жап гыч тудо шке илышыжым вӱдйымал пушышто служитлыме паша дене кылдаш шонен пыштен. 2000 ий 2 март гыч моряк-подводник семын службым тӱҥалын.
– Подводник-влакым Калуга областьыште туныктат, Обнинск оласе Осипенко лӱмеш сарзе-теҥыз флотын туныктымо рӱдерыштыже ты специальностьлан шинчымашым погенам. Тунеммем годым подводник лияш кумылем вияҥын гына. Мыланем чылажат оҥай лийын, шукырак пален налмем шуын, – манеш Станислав Витальевич.
Обнинск олаште тунеммашым эртымеке, пӧръеҥ «Краснодар» атомный вӱдйымал пушыш логалын. А 2015 ий мучаш – 2016 ий тӱҥалтыште теҥызыш эн кужу жаплан лектыныт, кум тылзе вӱд йымалне лийыныт. Тидын нерген С.Патрушев тыгерак каласкалыш:
– Кум тылз –е эре вӱд йымалне. Вӱдйымал пушышто – 118 еҥ, ме службым кум смене дене эртенна. Кажне кече расписаний почеш эрта, кажне сомыл радам почеш ышталтеш. Моряклан йокрокланаш, паша деч посна шинчаш ик татат уке: иктым ыштет, вара вес сомыллан пижат, ончыкыжым мом ыштышашетым палет. Игече могай, тыгак эр але кас шуын, окнаш ончалын пален налаш ок лий. Лишыл еҥын йӱкшым колнет гын, кидыш телефоным налын, йыҥгыртен от керт. Вӱдйымал пушышто куштылго огыл. Но мемнам тидлан туныктеныт, ямдыленыт.
Такшым армий деч ончыч илышем военный службо дене кылдаш шонен омыл. Срочный службо годым отпускыш колтеныт ыле. Мӧҥгӧ толынам да тыште ончыкылыклан чонлан келшыше пашам ом му манын умыленам. Тыге икымше контрактым подписатленам, служитлем, варажым кузерак лиеш – ончалам, шоненам. Да сулен налме канышыш лекмеш кучалтынам. Тыге ыштымемлан ик ганат ӧкынен омыл. Военный службо пӧръеҥым капкыл денат, кӧргӧ вий денат пеҥгыдыракым гына ышта.
2020 ийыште 23 ий службо деч вара кугурак мичман званийыште Станислав Витальевич сулен налме канышыш лектын.
Мурманск воктене
Кызыт Патрушевмыт Мурманск деч 120 меҥге наре тораште верланыше Заозёрск олаште илат. Станислав Витальевич Сарзе-теҥыз госпитальыште водительлан тырша. Елена Валентиновна воинский частьыште пашам ышта. Тудо Шернур посёлкын шочшыжо. Нуно рвезын отпускыш толмыж годым палыме лийыныт. Ешыште кум йоча кушкеш: 14 ияш Ирина, 11 ияш Мария, Артём кум ийым эрталтен.
– Мурманскыште йӱштӧ. Кызыт гын тушто йӱдшӧ-кечыже эре волгыдо. Телым мардежан годым поснак юалге, 10 градус йӱштӧ годымат 30 градус гай чучеш. Но ме телымат йӱштӧ деч мӧҥгыштӧ шылын кийымаш уке: икшывына-влак тунемме деч вара тӱрлӧ кружокыш коштыт, каныш кечылаште кинотеатрыш але аквапаркыш, ужалыме рӱдерлаш миен толына, – каласкала С.Патрушев.
Станислав Витальевич техникылан изинек шӱман кушкын. Адакшым Виталий Леонидович ден Ольга Валентиновна кум эргыштым пашалан туныктен куштеныт, ялыште вес семынже огешат лий. Тачат С.Патрушев яра шинчен ок керт. Тудо паша деч вара яра жапыште тошто автомашина, моло технике гыч тракторым пога. Кызытеш шке «шочыктымо» кок тыгай тракторжо уло. Эше пӧръеҥ колым кучаш йӧрата. Ешыжым тутло борщ дене сийла. Чоҥымо, олмыктымо пашаланат кид-йолжо толеш.
Шочмо верыш чон шупшеш
Марий Элыш Патрушевмыт кажне ийын отпусклан толыт. Чаманен каласыман, Станислав Витальевичын ача-аваже илыш дене шукертак чеверласеныт. Пӧръеҥын ик изаже Москошто ила, весыже – Североморскышто. Шӱкшер ялыште шочмо суртышт яра шога. Туге гынат пӧръеҥ шке шочмо пыжашыжым ок кудалте. Кажне кеҥежым, толын, ешыж дене эрыктат, олмыктат, ачалат. Укешт годым пошкудо-влак ончалыт, шошым пакчамат шындаш полшат.
– Шочмо верыште чон ласкалыкым налам, вийым погем. Икшывына-влакланат ялыште ласка. Емыжым погаш коштына, пӱртӱс лоҥгаште канена, родо-тукым дене вашлийына, – ойла пӧръеҥ.
Поро паша
Тений отпуск жапыште Станислав Витальевич эше ик кугу пашам ыштен коден шуктен. «Российысе теҥыз рубежлам аралыше-влаклан» мемориалым ямдылымаште пӧръеҥ фундаментым пыштыме гычак тыршен, тиде пашалан кӱлеш документым оформитлен, оксам муын. Мемориалым почаш шонымаш ӱмаштак шочын. Тений шонымашым кӱчык жапыште илышыш пурташ чыла йӧн ышталтын. Гранит гыч ямдылыме стелыш сӱретым Йошкар-Ола гыч художник М.Кожевникова келыштарен.
– Тиде памятник – шарнымашым аралаш полшышо вер. Илен-толын, шочмо верышкем илаш пӧртылам. Службо жапым шарналташ, пеледыш аршашым миен пышташ ынде Шернурыштат лӱмын вер уло. «Курск» атомный вӱдйымал пушышто Марий Эл гыч кок рвезе лийын, нунылан да илыш гыч кайыше моло моряклан тиде вер пӧлеклалтеш, – манеш С.Патрушев.
Шернур кундемын чолга эргыже, тудын тыршымыже кугешнымаш кумылым луктеш. Теве могай лийшаш чын пӧръеҥ.
Еш альбом гыч налме фото-влак.