Америка гыч Элвайра

 

Кужэҥер район Лажмучаш ялыште шочшо да кызыт Америкыште илыше Эльвира Гамильтонлан (Попова) Пӱртӱс-Ава вӱд гаяк яндар йӱкым пуэн. Кутыралтен колта але муралта гын, эре колыштмо шуэш…

Шукерте огыл «Миллион алых роз» марлаҥдыме мурым  студийыште возен да шке каналыштыже, соцкылыштыже вераҥден. Тудо «Миллион локама» маналтеш, Светлана Григорьева кусарен.

Тылеч посна марий ӱдырамаш 2020 ий ноябрь годсек Америкыште кушто лиймыж нерген Ютубышто шке каналыштыже каласкала да ончыкта. Тушто 318 подписчикше уло.

Америкыште тудым Элвайра лӱмдат. Ты лӱм тусо мурызо Ричард Стербанын мурымыжлан кӧра кумдан палымыш савырнен. Эльвира тудын денат вашлийын да сниматлалтын. А шукерте огыл землячкына ик кинофильмыште кӱчен шинчыше нужна ӱдырамашым модын, тушто баяным шоктен.

 

Э.Попова Йошкар-Оласе музыкальный училищыште (кызыт И.С.Палантай лӱмеш тӱвыра да сымыктыш колледжын академический факультетше) палыме мурызо-влак Герман Апайкин, Эльвира Трифонова, фермер Андрей Бабушкин дене пырля тунемын. Тылеч вара Марпединститутышто тӱҥалтыш класслаште туныктышо образованийым налын. Вара тудын корныжо Москосо социальный кугыжаныш институтыш юридический  шинчымашым налаш наҥгаен.

Тунем пытараш веле да… Кум тылзе кодмеке, Эльвира Америкыш чоҥештен. Тушто ӱдырамашым вученыт… А тылеч ончыч Кужэҥер район Токтайбеляк школышто музыкым куд ий туныктен. Йошкар-Олаш илаш куснымеке, эстраде муро-влакым мураш тӱҥалын…

         – Шочшыда-влак дене йот мландышке каяш кузе лӱдын огыдал?  

– Юмо уло, тудо мыйын корнем илышыште виктарен шога. Калыкат мландышарыште шуко тӱрлӧ, утларакшым поро чонан улыт. Тунам ӱдырем-влак 10 ияш Мария ден 6 ияш Серафима дене вес элыш каенна. Ме англичан йылмым пален огынал…

2002 ий 25 декабрьлан билетым нална. Пиалешна, «Домодедово» аэропортышто куд йылмым палыше Оля лӱман ӱдырым вашлийна. Варажым Швейцарийысе Цюрих олаште тудо мыланна англичанла мутланымашым кусараш полшен. Мо сайже: чыла пассажир кокла гыч лач ты ӱдыр гына Моско гыч Цюрихыш, тушеч Нью-Йорк марте чоҥештен. Тунам 10 шагат южышто лийме годым мыланна Рошто пайремысе муро-влакым колыштыктеныт – тиддеч изиш нойымо гынат, нуно шкешотан да оҥай лийыныт. Тиде кече луман да йӱран ыле. Садлан ик кечым Нью-Йоркышто эртарыме. Аэропортышко мемнам налаш ончыкылык марием-американец миен. Вара пырля Атланта олашке чоҥештыме, тушеч – Таллахасси олаш. Ик жап гыч ты пелашем дене ойырленна. Но кызытат тудо утларакшым йоча-шамыч дене кылым куча.

– Эльвира, ачат-ават да родо-тукымет нерген палдаре.

– Шорсола ял воктене верланыше Лажмучаш ялыште шочынам. Ешыште мый кандашымше икшыве лийынам. Кызыт шукынжо ты тӱням коден каеныт. Кугурак изанам Анатолий Геннадьевич Поповым республикыште палат докан. Тудо Кугыжаныш Думын депутатше, РФ президентын Марий Эл деч полномочный представительже, экономике науко кандидат ыле. Мемнам 2018 ий 5 мартыште коден кайыш. Вячеслав изана ден Лиза аканат уке улыт. Лиза Йошкар-Оласе 20-шо №-ан школышто пашам ыштен, а Слава I группо инвалид лийын. Василий Кужэҥерыште ила, пенсийыш лектын, кӱртньӧ омсам ыштымаште тыршен. Сергей Архангельскыште ила, строительлан пашам ыштен. Алеш 6 ияш колен, а Ванюш азаж годым. Нунын деч вара мый шочынам.

Ачам Геннадий Петрович ден авам Пелагея Васильевна Лажмучаш школышто тӱҥалтыш класслам туныктеныт. Тылеч посна ачана тушто директор лийын. Авамже 3-шо классыште мыйымат туныктен. Илымыж годым чӱчкыдынак Марий Элыш коштынам, кызыт шуэнрак.

 – Те кызыт кушто иледа?

– Ме пелашем дене Флорида штатын рӱдолаштыже, Таллахасси олаште, илена. Шкенан пӧртна уло. Ондак пӧртымат, пачерымат айленна. Ак тӱрлӧ. Тыште илыш чыла могырымат вестӱрлӧ. Но його отыл гын, да эша весела койышет уло гын, илен лекташ лиеш. Йот монастырьыш шке устав дене огыт кошт манмым эреак шарныман.

Ӱдырем-влак шукертак посна лектыныт, пелашыштат уло, пашам ыштат.

А йот элыште кӧлан пашам ыштеда?

– Мыйым тыште иктат вучен огыл. Флорида штатын ик департаментыштыже пашам ышташ тӱҥалынам. Вара кужу жап, 11 ий, «Медикейд» манме американ кугыжаныш программе дене полышым пуышо семын да Тазалык шотышто департаментыште кок ий утла тыршенам.

Музыкальный шинчымашем лийын, сандене тӱрлӧ сценыште муренам, баяным шоктенам. Кызыт пелашем дене пырля пашам ыштем, Америкысе тӱрлӧ штатыш сатум шупшыктена.

– Тора Америкыште улыда гынат, ужам: марий йӱла почеш марий пайрем-влакым жапледа…

– Мый мӱндыр элыште 18 ий утла илем. Ты жапыште тысе пайремламат йӧратен шынденам, шкенанымат жаплем. Чӱчкыдын ӱстел сийым погем да американец-шамычым марий сем почеш марла куштыктем, баяным шоктем.

– Ятыр вере оҥай вашлиймашат лийын дыр?

– Чылаже 48 штатыште лийынам. Путешествоватлаш йӧратем. Эн ончычак Флорида штатын губернаторжо Джеб Буш дене вашлиймашым ушыштем кучем. Тудо США-н 41-ше президентше Джордж Бушын изирак эргыже да вес Джордж Бушын (тудат Америкыште президент лийын) шольыжо. Компьютерыштем пырля шогымо фотографият аралалтеш.

Тыгак Атлантысе аэропортышто астронавт Майкл Фоэл дене вашлийынам. Туддене ме Москваш шумеш чоҥештенна да тиде 10 шагат эре мутланенна.

– Эльвира, а мо тыланда пиал?

– Мыланем мыйын, пелашемын, родо-тукымын, йолташ ден палыме-влакын сай тазалыкышт да вашла пагалымаш шергакан. Тазалыкым нимогай окса дене от нал, тиде – Кугу Юмын пуымо пиал.

Эльвира Геннадьевна ава да вате семын ешыжлан тутло кочкышым ышташ йӧрата. Марий йылмым монден огыл да англичанлат сайын мутлана. Еҥ-влакым пагала да акла, тыгодым шкем весылан обижаяш огеш пу. Яра жапыште моткоч шуко пидеш – тиддене весын кумылжым налеш. Илышлан куанен ила да Юмылан, ача-авалан тауштен мошта.

Эльвира Терентьева.