Республикыште ик эн тошто школлан Волжский район Сотнур школ шотлалтеш. Тудын историйже 1837 ийыште тӱҥалеш. Школышто шке жапыштыже писатель-влак Пётр Григорьев (Эмяш), Тыныш Осып да Сергей Чавайн пашам ыштеныт. Тыште Совет Ушемын Геройжо, Александр Матросовын подвигшым ыштыше Зинон Прохоров тунемын. Ончыч пу школ лийын гын, 1980 ийыште кок пачашан, чапле кермыч зданийым чоҥеныт. Кызыт тушто 200 йоча шинчымашым пога.
Директорын воспитатлыме паша шотышто алмаштышыже Валентина Николаевна Иванова ойла:
«80 наре тунемше Сотнур селан шочшыжак улыт. Молышт пошкудо ялла гыч коштыт. Тений 11-ше классым кандаш ӱдыр-рвезе тунем пытарат. А 9-ше классым – коло йоча. Ик рвезе ден ик ӱдыр тений школым шӧртньӧ медаль дене пытарышаш улыт.
Школыштына 28 туныктышо пашам ышта. Коллективыште вате-марий туныктышо-влак Ивановмыт, Микутовмыт, Ильинмыт, Евдокимовмыт тыршат. Самырык туныктышо-влакна улыт. Нуным ме чот аклена. Изи пашадарым ончыде, ялысе школыш туныкташ толыт, йоча-влаклан сай шинчымашым пуаш тыршат. Мутлан, музыкым туныктышо, мемнан выпускницына Татьяна Евгеньевна Васильева моткоч чулым. Школысо ик мероприятият тудын деч посна огеш эрте. Йот ден марий йылме-влакым тунемме шотышто ойлаш гын, чылан палат: ончыкшым англичан йылме дене ЕГЭ-м обязательныйым ыштынешт. Тӱрлӧ йылмым палымаште нимо уда уке. Но чыла йоча йот йылмым сайын умылен тунемын ок керт. Марий Эл Республикыште илена гын, икшыве-влаклан марий йылме дене ЕГЭ-м кучыктыман, очыни. Марий калыкланат марий улмо деч вожылман огыл. Школышто марий йылмым туныкташ кумылан улмо шотышто кызыт йодмашым возат, южо ача-ава эсогыл ты предметым йочаштлан ынешт туныкто. Пуйто тунемшылан тиде уто нагрузко. Ме марла мутланена, марла шонена, марий йылме ден литератур урокым тунеммаште нелылыкшат лекшаш огыл.
Кертмына семын, тӱрлӧ грант оксам сеҥен налын, материально-технический базым уэмдаш тыршена. Мутлан, ӱмаште спортзалым олмыктенна. Тылеч посна ОБЖ кабинетыште у парт-влакым йєнештарыме. ОБЖ-ым туныктышо Олег Васильевич Иванов йоча-влак дене военно-патриотический направлений дене чот пашам ышта. Тудын тыршымыжлан кєра икмыняр икшыве школ деч вара военный профессийым ойырен налаш шона».
Школышто эн кугу нелылык – у леведыш. А тидлан кугу окса кӱлеш. Ты пашам ышташ районысо бюджет гыч миллион утла теҥгем пуэныт ыле, да тений эше республикысе резерв фонд гыч ныл миллион теҥгем ойыреныт. Ты окса сита але уке, раш огыл. Но школым 17 август марте леведын шуктыман. Тидын шотышто школ директор Анфисия Арсентьевна Андреева тӱрлӧ йӧным кычалеш. Коеш, директор школышто чон йӱлен пашам ышта. Тудо Волжск оласе индустриально-технологический техникумын Пєтъял филиалжым 11 ий вуйлатен, тылеч ончыч 14 ий Руш Шайра тӱҥ школышто директор лийын. Тыгак 10 ий чоло Сотнур сельсоветыште пашам ыштен. Оршанке педучилищым, вараМоскосо юридический институтым заочно тунемын пытарен. Чолга ӱдырамаш – 1976 ий годсек Сотнур кундемыште депутат.
Анфисия Арсентьевна каласкала:
«Сотнур школысо туныктышо да тунемше-влак «Взаимодействие семьи и школы» районысо площадкыште участвоватлат. Чаманен каласыман, воспитаний да туныктымо коклаште «кугу корем» уло. Йоча-шамычым туныктымо деч посна ме ача-ава-влак дене пырля тунемше-влакым воспитатлышаш улына. Тӱрлӧ мероприятийым эртарымашке ача-ава-шамычым ӱжына. Ончычшат тыге лийын. Но кызыт тидлан кыртменак пижме. Пытартыш чырыкым ончалаш гын, кодшо дене таҥастарымаште ударник-влак ешаралтыныт. «Чылажат еш гыч тӱҥалеш». Лач тыгай лӱман районысо еш гостиныйым школыштына 9 апрельыште эртаренна. Тушто ача-ава-влак икшывышт дене пырля мастарлыкыштым ончыктеныт. Тыште ача-аван да йочан вашла умылымышт сайынак палдырнен. Ты мероприятийышке 44 ача-ава участвоватленыт. Нунын икшывышт 1-7-ше класлаште тунемше улыт. Ача-ава-влак школлан чот полшен шогат. Нуно школыш пурымаште капкам ыштеныт, пандусым йєнештареныт.
Школыштына 94 йоча шуко шочшан ешыште кушшо улыт. Нуно столовыйышто яра кочкыт. Тылеч посна фруктым, шере кочкышым ешарен пуэна.
Кок автобусна уло. Иктыжым тений налме. Тидын шотышто кугу таум Волжский район администрацийлан ойлена. Нуно автобус кӱлешлык нерген умыленыт да оксам ойыреныт. Отопительный системе да тепловой узелыште нелылык уло. Тидлан сметым ыштыме. Район администраций школыштына улшо экшыкым кораҥдаш тореш огыл, да бюджетыште окса лиеш гын, шкенан нерген эре ушештараш тӱҥалына, нелылыкым жапыштыже кораҥден кертына».
Ансамбльым чумырен
Тений «Воштылаш, товатат, сулык огыл!» конкурсым ончаш толшо еҥ-влак Сотнур гыч участник-шамыч изак-шоляк Никас ден Илья Игнашевмытын мурымыштым чылан шарнен кодыныт докан. Нуно гармонисткын мастарын шокталтымыж почеш «Ну, мо вара?» койдарчык мурым муралтеныт. Изи йоча-влак нерген возенна ыле. А теве гармонисткыж дене эше палдарен огынал.
Татьяна Евгеньевна Васильева ӱмаште И.Палантай лӱмеш тӱвыра да сымыктыш колледжым «инструментальное исполнительство» специальность дене тунемын пытарен да пашашке Сотнур школыш толын. Тылеч посна тудо Пӧтъял школышто йоча-влакым тӱрлӧ семӱзгар дене шокташ туныкта. «Колледжыште тошто балалайке-влакым, кок баяным, кум альтовый да ик изи домрым, контрабасым пуэн колтеныт ыле. Нине семӱзгарым ачам дене коктын тєрлатенна. Тудо баян дене мастарын шоктен мошта. Ачамак мыйым музыклан шӱмаҥден. Пєтъял школышто 10 йоча семӱзгар дене шокташ тунемаш коштеш. Шкешотан ансамбльым чумыренам. Тунемшем-влаклан эртарыме занятием-влак келшат. Йоча-влакын кид лывыргылыкыштым, семым шижын моштымыштым шотыш налам да тудлан келшен толшо семӱзгар дене шокташ туныктем. Йоча-влакым туныктымаште шкаланат мастарлыкым эре нєлтыман. Колледжыште тунемме годым шуко конкурсышто мастарлыкем ончыктенам, колледж пеленысе гармонист ансамбльыш коштынам. Консерваторийыште кӱшыл образованийым налаш шонем. Ачам почеламутлан семым келыштарыктынеже. Но мый эше тидлан кӱын шуын омылла чучеш. Чыла ончылно!».