Мотор вургем, лывырге капкыл, ныжыл шыргыжмаш, шинчаште – тулйолкын, чонышто – порылык. Лач тыгай артист-влакым ужына сцене гоч ме ончышо-влак. А тыгодым нунынат чоныштышт да илышыштышт ала-мо да ышталтеш. «Марий Эл» кугыжаныш куштышо ансамбльын солисткыже Аида Смоленцева ансамбльын моло участникше-влак дене пырля концерт годым сценыш лекташ ямдылалтын, ты жапыште йӧратыме рвезыже йыҥгыртен да повестке толмо нерген увертарен, туштыжо писын гына военкоматыш ӱжыктеныт. Ӱдыр, нимом умылыде, сценыш лекде, келшыме рвезыж деке кудалын. Аидалан Дима марлан лекташ предложенийым ыштен улмаш, нуно сӱанлан ямдылалтыныт. Ты жапыште элыштына мобилизацийым увертареныт, Дима мобилизоватлыме-влакын икымше толкынышкыжо логалын.
– Мый моткоч пиалан лийынам, марлан каяш ямдылалтынам. Повесткым налмеке, умылен улына: ончыкыжым илышыштына мом вучыман пале огыл. Садлан, шуко шонкалыде, загсыш каенна да возалтынна. Тыгай писын вате-марий лийына манын, ик ганат шонен омыл.
Тылеч вара илышна чот вашталтын. Ушышко тӱрлӧ кӱлеш-оккӱл шонымаш-влак пураш тӱҥалыныт, чонышто мо ышталтме нерген ойлыманат огыл. Ты жапым илен лекташ воктенем лийше кажне еҥлан таум ойлынем, поснак – ешемлан, ача-авамлан.
Мобилилизацийым увертарыме деч вара СВО нерген утларак шымлаш, эскераш тӱҥалынам. Тудлан кӧра ятыр рвезын чын пӧръеҥ, шочмо элым аралаш ямде, патриот улмыжым пеҥгыдемденам. Вет южыжо повесткым налме деч вара тӱрлӧ амалым муын шылыныт, куржыныт. Дималан повестке толмеке, тудын тушко молан кайымыжым мыят тӱҥалтыште умылен омыл. Мом тый тушто йомдаренат, молан тыланет тушко кайыма,н манынам. Йӧратыме еҥым сарыш колташ нигӧлан ом тылане.
Элнан историйжым келгынрак шымлымеке, кызыт СВО молан кайымым сайынак умылем. Тушто пелашна, иза-шольына, ачана, чӱчÿна-влак, тӱнямбалне тыныслык лийже, осал ынже шарле манын, талын шогат. Нюслен шинчен, шинчавӱдым йоктарен полшен от керт. Тыште икте-весылан полшыман, салтак-влаклан ӱшаныман, йӧратымынам тӱжем меҥге кокла гыч шижышт манын тыршыман. Тидлан шкеат пеҥгыдемынам. Мый молын семынак ты сеҥымашым моткоч вучем да ӱшанем, мемнан геройна-влак тыныслыкым кондат да мӧҥгышкышт илыше пӧртылыт. Да, мутат уке, пелашемын пӧртылмыжы, уло шӱм-чонем дене вургыж, йӧратен вучем. Тушто улшо кажне салтаклан вуем савем, – мане Аида.
Пелаш дене кылым кузе кучымо шотышто тыгерак палдарыш:
– Кайымыж деч вара кылна лийынат огыл, манаш лиеш. Йӧн лекме семын 10-15 секундлан йыҥгыртен, чыла сай манын ойлен. Передовойышто улмыж годым увер деч посна шуко жап илем. Тыгодым кажне татыште йӧратыме еҥ деч йыҥгырым чон вургыж вучем. Кокланже тылзе але утларак жап уверым вучет. Тушто кредалше салтак-влакын лишыл еҥышт мыйым сайын умылат. Марием дене пырля улшо сарзе-влакын ешышт дене кылым кучем. Тыге икте-весылан тӱрлӧ ситуаций годым полшаш тыршена.
Сеҥымашке шуаш полшат
Аида Смоленцева тыгак поро кумылан еҥ-влакын СВО-што улшо салтак-шамычлан полшаш кумылан улмыштлан тауштыш. Вет ятыр еҥ нунылан тӱрлӧ семын полшаш тырша: гуманитарный полышым, вургемым пога, сеткым пидеш, тӱрлӧ кочкышым ямдыла. Йоча-влакын серышым возымыштым поснак палемдыш. Пелашыжын ойлымыж почеш, нунын серышышт салтак-шамычын боевой шӱлышыштым нӧлташ, сеҥымашке шуаш полша.
– Марий Элысе салтак-влаклан Марий Эл Правительстве могырымат сай полыш ышталтеш. Юрий Викторович ик гана веле огыл бой кайыме верлашке миен толын. Тусо сӱретым шке шинчаж дене ужын. Шыжым, пелашемын отпускыш толмыж годым, тудым да СВО-што улшо икмыняр , лӱддымылыкым да патырлыкым ончыктымыштлан медаль дене наградитлен ыле. Тылеч ончыч пелашем отпускышто шошым лийын. Кызыт калык кок тӱшкалан шелалтын, манаш лиеш. Иктыже – сар шомакын мом ончыктымыжым шижше да палыше, весыже – тынар ий жапыште тудым алят умылен шуктыдымо.
Вучымо жап
Салтакын отпускшо улыжат кок арня шуйна. Ты жапым кузе эртарымышт нерген йодыштым.
– Кок арня шуйнышо отпускым пел ий дене вучен иленам. Тыште пелашемлан ок шокто, снаряд ок пудештыл, лишыл еҥ-влак пелен улыт. Ик шотшо дене пиалан илышым илаш эше мо кӱлеш? Отпуск годым кажне шагатын, минутын, секундын шергакан улмыжым аклаш тунемынам, пелашемат, тыгак очыни.
Вашке юзо шӱлышан У ий пайрем толеш. Тыгодым кажне еҥ юлан, илышыште сай могырыш могай-гынат вашталтышлан ӱшана. Аидан кызыт ик шонымашыже гына – сар пытыже, салтак-влак шке ешышкышт таза да эсен пӧртылышт, тӱнямбалне тыныслык лийже. Тек шонымаш-влак шукталтыт да геройна-шамыч ача-ава, пелаш, иза-шольо, ака-шӱжар да икшыве-влак деке сеҥымаш дене пӧртылыт!
Куштымаш дене чонжым эмла
Аида Смоленцева – Марий Эл кугыжаныш куштышо ансамбльын солисткыже. Морко районысо Осипсола ялыште шочын-кушкын. Ончыч талантан йоча-влаклан президентский интернат-школышто, варажым И.С.Палантай лӱмеш тӱвыра да сымыктыш колледжыште тунемын. Ансамбльыш хореограф С.М.Асмаевын ӱжмыж почеш кок ий ончыч логалын.
– Мыланем сценыште лияш моткоч келша. Марий калыкын йӱлажым, тӱвыражым, ыштышжым куштымаш-влак гоч почын пуэна. Ансамбль дене кугу элнан тӱрлӧ фестивальыштыже, форумыштое, концертыште марий калыкнан тӱвыраж дене палдарена.
Марий калыкын куштымашыже-влак чонемлан поснак лишыл улыт. Пашамат моткоч келша, садлан тудо илышыштем кугу верым налеш, чонем куандара, ласкалыкым пуа. Шке верыштем улам манын, пеҥгыдын каласен кертам. Кызытсе илышыштем шуктымо пашам моткоч кугу вийым пуа.
А.Смоленцеван альбомжо гыч налме фото.