2 январьыште Казахстаныште автомашиналан кӱлшӧ газлан кок пачаш ак кушмылан кӧра пуламыр тарванен. Мародёр ден радикал-влак администраций зданий ден полиций отдел-влакым штурмоватленыт.
Тидым Казахстанын президентше Касым-Жомарт Токаев террористический лӱдыкшыдымылык семын аклен да ОДКБ-м (кужунжо «Организация Договора о коллективной безопасности» маналтеш) полшаш ӱжын. Акцийыш лекше тӱжем дене участникым кучымо, оружийыштым поген налме. Эн ончыч Жанаозен ден Актау олалаште тыгай тума нӧлталалтын, вара вес олалаште, эсогыл Алма-Аташтат илыше-влак, тышке ушненыт. Садлан Казахстаныште 19 январь марте чрезвычайный положенийым увертарыме. 5 январьыште Казахстанын президентше Токаев правительствым отставкыш колтен да Совбезым вуйлаташ шогалын.
Совбезын икымше заседанийыштыже тиде ситуацийым кугыжанышын тичмашлыкшым кӱрлмӧ манын да полшаш ОДКБ-м йодын. Тудыжо элысе обстановкым саемдаш миротворец-влакым кондаш пунчалым луктын.
Кызыт ситуаций саемеш: 13 январь гыч тӱҥ аэропорт пашам ышташ тӱҥалын. Казахстан эҥгекым шотла. Пытартыш данный почеш, тудо 5 млрд утла теҥгешке шуын, 8 тӱжем наре еҥым кучымо. Колышо-влак нерген данный тӱрлӧ: ик СМИ-ште 164 еҥ нерген ойлалтеш, тышеч 18 еҥже – силовик-влак. 700 утла полицейский ден военнослужащий сусыргеныт. 10 январьыште ты туткар годым колышо-влак лӱмеш траур кече эртен. Таче миротворец-влакым тышеч колташ тӱҥалыт.
Сергей СВЕЧНИКОВ, историк:
– Казахстаныште кызытсе пуламыр Жанаозен олаште тӱҥалын – тиде верыште ончычат ятыр тума тарванен ыле. Туге гынат тунам сӧй Жанаозен гыч Казахстан мучко шарлен огыл. А кызыт, очыни, Казахстанысе калыкын тӱрлӧ амаллан кӧра чытышыже пытен, сандене Жанаозенысе сескем деч уло кундем ылыжын.
Чаманаш логалеш, калыкын нӧлталтмыжым южо осал шонымашан вий кучылташ шонен пыштен, сандене пудыранчык сар шӱлышан лийын колтен: шуко еҥ колен, кевытлам, банкым, кугыжаныш да мер пӧртлам да тулеч молымат толен пытареныт, шалатылмаш шарлен, озанлык кугу зияныш пурен.
Варажым ОДКБ-ысе кугыжаныш-влак Казахстаныш шке сарзывийыштым Токаевын йодмыжо почеш колтеныт. Тидыже вуянче-влакым вигак йӱкшемдыш, пудыранчык чарныш.
Ӱшаныман: Казахстанысе кучем, тиде пуламырым ушеш налын, кӱлешан пунчалым луктеш, шке йоҥылышыжым муэш, тӧрлен шукта. Тунам тыгай вучыдымо ошкыл лийшаш огыл.
И.Александрова, Э.Терентьева, М.Чермакова.