Йӱаш тӱҥалынам 15 ияшем годым. Кандашымше март ыле, кугурак ийготан йолташем-влак клубыш ӱжыч. Кайышыла, аракам подылаш темлышт, мый иктаж ныл чарка йошкар аракам йӱынам. Клуб марте миен шумо годым йӧсӧ лиймым шижым, малыме шуаш тӱҥале. Мӧҥгӧ кайышым. Тушто укшинчынам… Ачам аракам йӱмем нерген пален нале. Мыйым чот вурсыш, молан йӱаш огеш кӱл, умылтарыш. Вараже мый иктаж пел ий подылынат омыл. Ушем пурен манаш ок лий, ачам деч лӱдынам. Жап эртымеке, йолташ-влак дене уэш подылаш тӱҥалынам. Икана (19 ияшем годым) тукым изам деке унала миенам, кочывӱдым йӱынна. Эрдене вуй корштен, родем изишак подылмо дене мокмырым шӧраш туныктен. Чынак, вуй коржмым чарна улмаш. Тыге мый кажне йӱмӧ эрлашым сыра дене мокмырым шӧраш тунемым. Тиде койышлан кӧра 21 ияшем марте мый алкоголикыш савырнышым. «Запой» дене йӱам ыле. Но тунам мый черле улмем пален омыл…
Москош пашаш кайышым. Окса дене пашам ыштенам, сандене аракам йӱмемлан кӧра вуйлатышем мылам ӱшанымым чарныш. Вара ойыраш йодо: але мый йӱмӧ чер деч эмлалтам, але пашам коден каяш логалеш. Но мый садак йӱынам…
Вуйлатышем виешак кодировкым ыштыктен. Иктаж 4 тылзе гыч уэш аракам йӱмӧ шуаш тӱҥалын. Капемлан йӧндымын чучын, кумылем эре волышо лийын. А кумыл уке годым алкоголик мом ышта? Аракам йӱаш толаша. Таза айдеме вет тыгай годым иктаж-куш каналташ кая ма, телевизорым онча. Алкоголикын кеч-могай ситуацийже лийже – утарымаш эре аракаште гай чучеш: черлана гын, арака дене эмлалтеш, ноя гын, арака «кандара»… Арака чер дене уш пудырана, илыш умылымаш вашталтеш. Чыла вере арака да арака гына.
Умбакыже «кодировко» манметым кораҥденам да уэш йӱаш тӱҥалынам. Мокмыр дене чот орланем ыле. Мыняр гана ушым йомдаренам, изиш колымашке шуын омыл. Мокмыр деч эм-влакым наледен толашенам…
Ятыр жап йӧсланымеке умыленам: мый алкоголик улам. Интернетыште муым сай клиникым, но тушто эмлалташ оксам тӱлыман ыле. Оксам погаш шонен пыштенам, но кажне гана, изишак погымеке, чыла йӱын пытаренам. А вара Йошкар-Олаштат алкоголик-влакым эмлыше группо уло манын пален нальым. Каяш веле ӧрынам, намысын чучын. Но кажне гана «запой» гыч лекмекем, айык ушем дене шонкаленам: вет мыят сайын илынем, ешан лийнем. Айык йӱлам кучышо еҥ-влакым ончен, нунылан кӧраненам. Шкемым шке туманленам, сыренам. Но уэш кужу жап йӱын толашымеке умыленам: але эмлалтам, але йӱынак колем. Тудо «запой» пытартыш лийын.
Анонимный алкоголик-влак тӱшкан погынымашышкышт тольым. Моткоч ӧрым. Ончыч ала-молан тыгайыште бомж-влак погынат манын шоненам. А тыште чылан тыглай еҥ-влак улыт. Тыглай пӧръеҥ-влак да ӱдыр-шамыч. Бизнесъеҥ ма, вес пашам шуктышо – чыланат ик чер ваштареш кредалыт, арака чер ваштареш. Тыште «12 ошкыл» программе дене эмлалтыт. Тиде тӱнямбалысе эн чапле клиникылаште эмлыме программе. Лач анонимный алкоголик-влак тӱшкаште, лач тиде программе почеш мый таче мартеат таза илыш-йӱлам кучаш вийым муам, таче мартеат ом йӱ.
Алкоголизм – чер. Тудо ӱмыр мучкылан кодеш. Лач тудым пален илаш тунемман. Арака чер сакыр диабет гаяк. Сакыр диабет дене черланышылан шерым кочкаш ок лий, а арака чер годым аракам йӱаш ок лий. Нимынярат. Уке гын 100 грамм шуко, а 20 чарка шагал. Нимо нелыжат уке. Умылаш веле кӱлеш.
Николай Ш.
Николайын тичмаш каласкалымыжым видеошто колыштса.
Шукырак историйым «Кугарня» газетын 9 апрельыште лекше номерысе «Чон почын» лаштыкыште лудаш лиеш.