«Ош» айдемым кучет гын, пиалан лият

Совет Ушем жапыште ялысе клублаште кас еда кином ончыктеныт. Еҥ-влак индий кином поснак чот йӧратеныт. Варарак еҥ-влак, кассетым наледен, мӧҥгыштышт онченыт. Мурен-куштымашан индий кино шуко еҥын ушешыже кодын. Теве Анна Антроповам налаш. Ӱдыр изи годсек тыгай фильм-влакым ончаш йӧратен да Индий нерген шукырак пален налаш тыршен. Тиде эл нерген Аня мыланем шуко каласкалыш.

Мый Индийыш кок гана миенам. Ӱмаште кеҥежым уэш кайышаш улам ыле, но пандемийлан кӧра йӧн ыш лий. Икымше гана 2013 ийыште миенам, тылзат пеле шогенам. Мумбай, Дели ола-влакым ужынам. Тиде мыйын икымше кугу путешествием лийын. Самолёт гыч лекмеке, мончаш пурымо гай чучын. Тынар шокшо, юж вӱдыжгӧ. А калык Индийыште поро, весела кумылан.

Тушко мийымеке, мылам вигак каласышт: пӧртыштӧ ӱпым шераш, кӱчым пӱчкедаш огеш лий, кондиционер пашам ышта да пуракым нӧлта. Пурак дене пырля ӱп ден кӱчат нӧлталалтын кертыт. Тыгак шола кид дене кочкышым тӱкаш але ӱстембаке кондаш огеш лий. Тушто тиде уда койышлан шотлалтеш.

Тусо калыкын вургемжым чиен онченат?

Ме тушто шкенан, Европысо, вургем дене коштынна. А сари ден чуридарым (тунике ден лосине) пайрем годым веле шке кумылын чиенна. Сарилан лӱмын йымал тувырым ургат. Вара 6-12 метр куэмым кап йыр пӱтырат. Тӱҥжӧ – ваче да кидшарча (запястье) койшаш огытыл. Садланак Индийысе ӱдыр-влакын кидыштышт шуко кидшол уло. Тыгак саҥгаш «биндим» шындат. Тиде шкешотан кумшо шинча. Тудым йошкар чия дене сӱретлат. Вес эл гыч тый декет унала толыныт гын, тиде – кугу чап. Южгунам урем дене кайыме годым трукышто кидетым ниялтен кертыт. Тиде нунын шкешотан йӱла: «ош» айдемым кучет гын, пиалан лият. А сарим мый шканемат, йолташ ӱдыр-влакланат конденам.

Кочкыш шотышто кугу ойыртем уло?

Тушто чот кочо таман кочкышым ямдылат. Чайыштат ойыртемалтше, «масала» маналтеш. Тиде – шӧран чай, но тушко шуко специйым оптат. Тыгай чайым йӱмеке, нимогай шере кочкыш огеш кӱл. Эше мо оҥайже: тушто чыла кид дене кочкыт. Мӧҥгӧ пӧртылмекат, ик жап мый кид денак кочкынам. Тыгак тушто вегетарианец лийын толынам. Ынде шым ий шылым, муным ом коч.

Ойлат, Индий – лавыран эл. Тыгак мо?

Тушто ожно чыла арвержат кушкыл дене ыштыме лийын. Сандене йол йымаке кудалтымеке, тудо шӱйын. А кызыт сатум вес материал дене ыштат, тудо тӱжем ий дене огеш шӱй, но шӱкым айда-лийже кудалтыме койыш кодын. Туге гынат вич шагат эрдене уремыш лектат гын, ик шӱк пырчымат от уж, а каслан – шӱк ора.

Тыгак эҥерысе лавыран вӱдым йӱыт, туштак мушкылтыт, колышымат тушкак колтат манын колынам. Тиде Варанаси олаште гына. Моло вере тыгай сӱрет уке.

Тушан илаш кодаш шонымаш лийын?

Тыгай шонымаш лийын, но вара тиде шонымаш ӧрдыжеш кодын. Индийыш миен толмеке, мыйын тӱняумылымашем кумдаҥын. Тиде миен коштмо икымше ошкыл лийын. Тылеч вара мый ятыр вере лийынам. Мутлан, Калининградыште, Санкт-Петербургышто , Сочиште, Адлерыште да тылеч моло вереат. Тӱҥ шотышто шкет кудалыштам. Кок тылзе ончыч билет-влакым ончем, куш чонем йодеш, тушко каем. А миен шумеке, тӱрлӧ оҥай еҥ-влак дене палыме лиям.

ПАША

Тӱрлӧ у верыш коштмо деч посна Анян тӱҥ пашажат уло. Кумшо курс гыч «ЛандшафтПрофи» агентствыште дизайн направлений дене пашам шукта. Тӱҥ шотышто проект-влакым ямдыла. А умбакыже неле пашам пӧръеҥ-влак ыштат. «Идалыклан 7-8 проект погына. Жап шот дене проект арня але кок тылзе шуйнен кертеш. Чыла йодмашын кумдыкшо да шийвундо деч шога. Утларакшым кеҥежым пашам ыштена», – каласыш ӱдыр.

Сандене тылеч посна Аня Медведево район Пекшиксола школышто химийым да биологийым туныкта.

ЙОЧА ПАГЫТ

Аня Шернур район Ондроп почиҥга ялыште шочын-кушкын. Антроповмытын сурт-оралтышт ял мучашыште, пасу ден олык, ер да пушеҥге лоҥгаште верланен. Очыни, тидак ӱдырым изи годсек пӱртӱсым йӧраташ кумылаҥден.

1-9-ше класслам Купран школышто тунемын. 6 класс гыч «Экологический кружок» ешартыш занятийыш кошташ тӱҥалын. Тудым Л.П.Чеснокова эртарен. Каныш кече еда ты кружокыш коштшо-влак дене Горняк курыкыш, «Горное заделье» заказникыш коштыныт да тушто кушкыл-влакым тунемыныт, шымленыт.

10-11-ше класслам Шернур посёлкысо 1-ше №-ан школышто тунемын. Ончыкылык студентын профессийым ойыраш жап шуын. Тунам Аня врачлан але вес вере каяш шонен. Но 8-ше классыште тунеммыж годым кружокым эртарыше туныктышо Людмила Петровна ландшафт дизайн направленийлан ямдылалташ темлен. Анян тунемаш пурымо ийын биологий олмеш физикым вступительный экзаменлан шынденыт. Тунам кок-кум кече жапыште ямдылалтын да резерв кечын физике дене ЕГЭ-м кучен. Тыге школышто тунемме годым шындыме цельышкыже шуын, ПГТУ-шко «Ландшафтный архитектур» направлений дене тунемаш пурен. Но тиде ӱдырлан шагалла чучын, сандене «Лесное дело» направлений дене магистратурым да аспирантурым тунем лектын.

Тӱрлӧ верым ончен коштмаш, шымлыме пашам ыштымаш Анян илышыштыже изи ужашым веле айла. Тылеч посна ӱдыр мехенди йӧн дене капеш сӱретла, фото-влакым ыштылеш, сӱретлаш йӧрата.

Тыгай творческий шӱлышан еҥ-влак дене вашлийын мутланымеке, шулдыр кушмыла чучеш. Анна, умбакыжат тыгаяк чолга, весела да у шонымашлан поян лий!

 Индий Кечывалвел Азийыште, тӱҥ шотышто Индостан пелотрошто, верланен. Тушто 1378899394 еҥ ила. Кумдыкшо – 3287 263 кв.км. Рӱдола – Нью-Дели. Официальный йылме: хинди да англичан. 900 млн утла еҥ индуизм верам куча.

Ӱдырын альбомжо  гыч налме фото-влак.