30 апрель – Российыште пожарный охранын кечыже
Апрельын пытартыш кечынже еҥ-влакым эн шучко тушман – тул – деч утарыше-шамыч профессиональный пайремыштым пайремлат. Пожарный капкыл денат, кӧргӧ вий денат пеҥгыде лийшаш, вет тудын пашажым подвиг дене таҥастараш лиеш. Тидымак С.В.Овтов пеҥгыдемда. Сергей Вячеславович – Россий МЧС-ын Марий Элысе тӱҥ управленийжын 4-ше №-ан пожарно-утарыше отрядшын 4-ше №-ан пожарно-утарыше частьшым вуйлатышын алмаштышыже.
Калыклан полшаш
– Тиде профессийыште кажне еҥ ыштен огеш керт. Тыште тӱҥжӧ – калыклан полшаш ямде лийман. Школышто тунеммем годым пожарный-влакын пашаштым икымше гана ужынам, нуно учений-влакым кажне ийын эртареныт. Тунам шоналтенам: «Мыят тыгаяк лийнем, еҥ-влакым утарынем». Тылеч ончыч ятыр эрге йоча семынак лётчик але космонавт лияш шоненам, – манеш С.В.Овтов.
Кугурак класслаште тунеммыж годым рвезе ончыкылык профессийжым Шочмо эллан службо дене кылдаш шонен. Садланак срочный службым эртымыж годым контрактым подписатлен да эше кум ий Йӱдвел Кавказыште порысшым шуктен. Армий гыч пӧртылмекыже, 2012 ийыште МЧС-ыш пожарный охраныш пашаш пурен. Кок ий ыштымеке, С.Овтов умылен: ойырен налме профессий тудлан келша, службышто у кӱкшытыш шунеже да шкенжым шуарынеже. Куд ий Россий МЧС-ын Иваново оласе пожарно-утарыше академийыште тунеммеке, Сергей Овтов уэш службыш толын. Тудлан лейтенант званийым пуэныт да караул начальниклан шогалтеныт. А тений 1 апрель гыч С.Овтов – частьым вуйлатышын алмаштышыже.
Сомыл шуко
Сергей Вячеславовичлан документ дене ятыр шинчылташ логалеш. Тудо тыгак личный состав дене пашам ышта. Караул годым пожарный-влаклан паша радамым шуктыман. Тушто минут йотке мом ыштышашым возымо: теорий ден практике занятий-влак, психологический разгрузко, техникым да пожарно-технический вооруженийым эре шотышто кучыман.
– Пожарный профессий психологий могырым пеҥгыде лияш йодеш, вет мемнан пашаштына психологический нагрузко кугу. Садлан вуйым эре кандарыман. Тыршымаш деч посна ончыко от кай. Пожарный лияш шонышо еҥлан моткоч шуко материалым ушышто кучыман, ятыр законым, нормативный документым палыман. Пожарный-влак сутка дене пашам ыштат, ик пӧлемыште ятыр жапым пырля эртарат, вызовыш лектыт, лӱдыкшӧ дене тӱкнат. Пӧръеҥ коллективыште шкем чын кучен моштыман, коллеге-шамыч дене кылым муын моштыман. Пожарный лӱддымӧ лийшаш, но тиде лӱддымылык коллегылан эҥгекым конден кертшаш огыл, вет ме ваш эҥертен пашам ыштена. Пожарный шке илышыж верч веле огыл, воктене улшо еҥын илышыж верчат мутым куча, – каласкала частьым вуйлатышын алмаштышыже.
Нелылыклан тунемалтеш
Кажне пожарный икымше вызовшым шарна. С.Овтовын тыгайже Медведево район Пемба посёлкысо янда заводышко лийын. Кӧргыштӧ лӱдмаш озаланен, но опытан коллеге-шамыч лыпландареныт, полшеныт. Кажне профессийыште опыт жап дене погына, тӱҥжӧ – практике.
«Пашаштыда эн кугу нелылыклан мом шотледа?» манын йодмемлан Сергей Вячеславовичын вашмутшо мыскара сынан лие:
– Эн кугу нелылык – тиде лишыл еҥ-влакым лыпландараш. Кызыт чылан гаяк интернет дене пайдаланат, а тушто увер-влакым пеш вашке шаркалат. Садлан ача-ава, пелаш иктаж-кушто тул ылыжме нерген вашке пален налыт, тургыжланат. Чынжым гын пашаште кеч-могай нелылык лийже, айдеме тудлан садак тунем шуэш. Мутат уке, тӱҥалтыште ик-кок тылзе йӧсӧ лиеш, но варажым йӧратыме пашат деч посна иленат от керт. Мыйынат тыгак – отпуск жапыште икмыняр кече ласкан каналтем, а вара пашаш вашкерак лекме нерген шонен коштам.
Палылан ӱшанат
Пожарный-влак ырымлан (суеверие) ӱшаныше улыт. Смене вашталтме годым нуно коллегыштлан кукшо шокшым (сухой рукав) эре тыланат. Эше ик пале – смене годым паша вургемым (кок комплектет уло гынат) мушман огыл, уке гын тудым амырташ амал эре лектеш. Эше пожарный машинаште маякым ӱшташ ок лий. Кажне частьын тыгак посна палыже-влак улыт. Эше караул вуйлатышылан ыштымыж годымак Сергей Вячеславовичын отпускшо деч лӱдыныт – кажне ийын, отпуск тӱҥалмеке, икымше смене годым тудын караулжо вызовыш лектын. Тыгай ырым-влак пашаште чаракым огыт ыште, но пожарный-шамыч мыскара йӧре нуным шукташ тыршат.
Яра жапшым Сергей Вячеславович ешыж дене эртара. Екатерина пелашыжат, куд ияш Ярослав эргыжат тудын дене кугешнат. Формо дене йочасадыш мийымыже Ярославлан пайрем дене иктак. «Мыйын ачам – пожарный!» манын, йолташыже-влаклан кугешнен ойла йоча.
– 30 апрель вашеш коллегем-влаклан пеҥгыде тазалыкым тыланем, – манеш С.Овтов.
Сергей Китаев 4-ше №-ан пожарный частьыште кугурак пожарный, ты частьыште 2012 ий годсек пашам ышта.
Профессий пеҥгыдемда
С.Китаев Йошкар-Олаште шочын-кушкын, школ деч вара Политехнический университетыште (кызыт – ПГТУ) тунемын. Но рвезылан пожарный профессий йоча годсек келшен, садлан 2011 ийыште тудо МЧС-ыш службыш толын.
– Профессий дене сайынрак палыме лияш тылзе наре жап кӱлын. Полыш кӱлмӧ годым кугурак коллегем-влаклан эҥертенам, нуно эре полшеныт. Пашаш толмем почеш ача-авамат пеш тургыжланеныт, кажне смене годым йыҥгыртеныт, йодыштыныт. А кызыт нунат, пелашемат тунем шуыныт, – манеш пожарный. – Пашаштем ик эн тӱҥлан икоян коллективым шотлем, тиддеч посна нелылык, умылыдымаш эре лектыт, вет ме пашаштына ятыр жапым эртарена: пырля кочкына, занятий-влакыш коштына, канена.
Пожарный профессий Сергейым чытышырак, чыла шотыштат пеҥгыдырак лияш туныктен. Каныш кечылаштат самырык пӧръеҥ капкылым шуарыме нерген ок мондо, тудын эше ик йӧратыме сомылжо – колым кучаш.
Российын тӱрлӧ лукыштыжо пожар кажне кечын гаяк лиеш. Республикыштынат шуэн огыл тул ылыжеш. Жапым шуйкалыде, пожарный охранын пашаеҥже-влак тул дене кучедалмашке вашкат. Профессионал пайремда дене тендам, лӱддымӧ тулпатыр-влак! Тек паша сменыда ласкан эрта.
Тений 26 апрель марте Марий Элыште 446 пожар лийын. 17-23 апрельыште гына – 60 пожар. Тудо 22 оралтым пытарен, пожарный-влакын пашаштлан кӧра 32 оралтым арален кодымо.
Чаманен каласыман, пожар-влак республикын чыла районыштыжо лийыныт, эн шуко – Медведево районышто (11) да Йошкар-Олаште (11). Тул шукыж годым кукшо шудым да шӱкым йӱлалтымылан кӧра ылыжын. Еҥ-влакын электрооборудований дене пайдаланыме правилым пудыртымышт тыгак тул ылыжаш амалым ыштен.
20 апрельыште кечывал деч вара Морко район Шеҥше селасе Петров уремыште пӧрт йӱлен. Тыгай азапыш шуко шочшан еш логалын. Тушто пожарно-утарыше подразделенийын куд техникыже лийын, тулым йӧртымаште 12 еҥ тыршен.
Россий МЧС-ын Марий Элысе управленийже увертара: пожар лӱдыкшыдымылык правилым ида пудырто, тидлан икшыве-влакымат туныктыза! Йоча-влакым шкетыштым ида кодо!
Авторын да интернет гыч налме фото-влак.