але «Пампалче» тувыр да молат
Тудо лывырге капкылан, чулым… Пидеш, урга, сӱретла… Шке ургымо вургемжым чиен, мотор фотом ышташ эр ӱжара деч ончычак кынелеш да пуртӱс лоҥгаш вашка. Тудын ургымо тувыржо-влакым Йошка-Олаште веле огыл, Москошто, Санкт-Петербургышто чиен коштыт, вургемжым дизайнер эсогыл Лос-Анджелес ден Парижышкат колтен. Ӱдыр, ӱдырамаш-влак тыгай вургемым куанен чият: марий тӱран тувырым натуральный куэм гыч ургымо да кызытсе жаплан келыштарыме.
Дизайнер Юлия Мамеева 13 ий наре вургемым урга, ямдылыме кажне паша лектышыштыже шке калыкым йӧратымаш, йӱла-влакым арален кодаш тыршымаш шижалтыт. Юлиян вургем коллекцийыштыже марий тӱран ош тувыр-влак поснак ойыртемалтыт.
Йошкар-Ола гыч – ялыш
Шке нергенет палдаре манмемлан Юлия Мамеева теве мом каласкалыш:
– Йошкар-Олаште шочынам. Ачам ден авам МарГУ-што пашам ыштеныт: авам – книгагудышто, ачам – фотографлан. Университет тӱшкагудын ик пӧлемыштыже ача-авам, изам да мый иленна. Шочмекем, ачам авамлан йоча дене шинчыме пагытлан шочмо ялышкыже аважын суртышкыжо илаш каяш темлен. Тыге ешна Киров кундем Уржум район Шишкино ялыш куснен, мыланем тунам кум тылзе лийын. Ачам заготовительлан пашаш пурен, вольыкым ончен, яра жапыште колым кучен, ковамлан портышкем-влакым ышташ полшен. Вашке ялыште шке пӧртым чоҥен.
Юлиян йоча пагытше Шишкино ялыште эртен, ӱдыр изинек пашалан тунемын кушкын, коважлан сурт сомылкам ышташ полшен. Аваже пошкудо Кугу Рой ялысе школышто руш йылме ден литературым, немыч йылмым туныктен. Варажымат Юлия тиде школыш индеш ий коштын. Сайын тунемын, мероприятийлаш чолган ушнен, сӱретлаш йӧратен.
Йоча годсо шонымаш
– Дизайнер лияш изинек шоненам. Шарнем, йочам годым курчакым сӱретлыман журналым налын пуэныт ыле. Курчаклан кагаз гыч пӱчкеден лукмо тӱрлӧ вургемым чикташ лийын. Но журналысе вургем шагалла чучын, садлан мый мотор тувыр-влакым эше пӱчкеден луктынам да шонымо семын чиялтенам. Курчакем-влакымат шке урген чиктенам, варажым шкаланемат вургемым ургаш тӱҥальым, – каласкала Ю.Мамеева.
Индешымше класс деч вара Юлия Йошкар-Оласе сервисный технологий колледжыш модельер-конструкторлан тунемаш пурен. Студентше годым фотографын полышкалышыжлан пашам ыштен, фотостудийлан вургемым урген. Колледж деч вара Озаҥ оласе национальный исследовательский технологический институтын студенткыже лийын, ургымо производствышто инженер специальностьым налын. Диплом пашажым национальный орнаментан вургем нерген возен. А вара мӧҥгеш Йошкар-Олаш пӧртылын да пел ий училищыште туныктен. Шке ургымо вургемже дене «КАМWA» тӱнямбал этнофутуристический фестивальыш миен коштын. Эргыже шочмеке, мӧҥгыштыжӧ ургаш тӱҥалын. Ик жап гыч моло ургызо дене Йошкар-Олаште «Карман» мастерскойым пырля почыныт.
Кажне пашаште – марий шӱлыш
– Марий орнаментан вургемым ургаш тӱрлымӧ машинам налмекем тӱҥальым. Авам Виктория Иштугановна – шочынжо Пошкырт кундем Илиш район Анач ял гыч. Ачам Юрий Вячеславович – Киров кундем марий. Марий улам, шке калыкемын историйже, фольклоржо нерген ковам, ача-авам деч пален кушкынам. Изинек ял илышым, йырым-йыр мотор пӱртӱсым ужынам, ковам-влакын мотор марий тувырыштым кажне гана кугешнен онченам. Ургымо пашаштемат лач тидымак ончыктынем. Марий орнаментан вургемым марий ӱдыр-влак гына огыл ургаш йодыт. Мотор манын налыт, чиен коштыт. А вара могай тӱр, мом ончыкта манын йодыштыт, умылтарем. Тыге марий калык, тӱр нерген утларак еҥ пален налеш,– ойла дизайнер.
Соцкыллаштыже Юлия Мамеева марий легенде, йомак, аважын каласкалыме историйже-влак нерген чӱчкыдын воза. Вургемыштыжат тиде теме шижалтеш. Тудын ургымо ик тувыржо, мутлан, «Пампалче» маналтеш, вес вургемым йӱксын образшылан эҥертен ямдылыме.
– Ургымо пашаште ятыр палем гынат, кызытат кажне кечын тунемам. Колледжым, университетым, тылеч вара ятыр курсым эртенам, пашам пырля ыштыше мастар-влак деч шуко пален налынам. Тӱрлӧ конкурсыш ушненам да шуко гана ончыл верыш лектынам – тидат опыт, – манеш Ю.Мамеева.
Юлия дек бохо стильлан келыштарыме да шке кид дене ургымо марий вургемым аклыше ӱдыр-ӱдырамаш-влак толыт. Заказышт ямде лиймеке, нуно палат: тыгай тувыр тетла иктынат уке. Адакшым тиде тыглай вургем гына огыл, тудым дизайнер шке чонжым пыштен урген.
Ю.Мамееван альбомжо гыч налме фото-влак.