Кызытсе саманыште тÿрлö амаллан кöра шуко самырык еҥ, шочмо вершöрым коден, кугу олалашке илаш кусна. Кажне гана тидым öрдыж гыч шекланен ончен, ялын ончыкылыкшо верч чон коржеш, кумыл вола. Туге гынат ялым тÿзатыше, шке кундемыште тукымым шуйышо самырык еҥ-влак улыт. Нунын коклаште – Параньга район Элпанур ялыште илыше самырык вате-марий Анастасия ден Арсентий Ураковмыт.
Икшывышт куандара
Нунын дене мутланыме годым икой дене, ваш йӧратен илымыштым умылышым. Кажныже икте-весышт нерген поро шомакым ойла. Ураковмыт кодшо ийын шыжым мужыраҥыныт. 21 ияш Арсентий Шернур район Изи Торешкÿвар ял гыч Анастасиям марлан налын. А тений нунын суртыштышт кугу куан: Арсений лÿман эргышт шочын.
Вате-марий коктынат самырык улыт гынат, илышыште пеҥгыдын шогат, пашам кыртмен ыштат. Арсентий Элпанур ялысе «Победа» колхозышто трактористлан пашам ышта. Анастасия изи эргыжым онча, тыгодым Йошкар-Оласе технологический колледжыште парикмахер-технологлан заочно тунемеш.
Самырык ÿдырамаш пелашыжым, ача-аважым тамле кочкыш дене эре сийла. Коҥгаште шокшо кочкышым ямдылаш йӧрата. Ӱдырамаш урга, бисер дене тӱрлӧ кидпашам ыштылеш. Но йоча шочмо дене кидпашам жаплан öрдыжкö кораҥден. Кажне кастене изи эргыж дене пырля паша гыч толшо ачам куанен вучат.
«Пелашем поро чонан, пашалан моткоч шӱман. Тудо еҥым пагален, умылен мошта, икшывынам чот йӧрата», – ойла Анастасия.
Самырык тракторист
Арсентий йоча пагытше нерген чон вургыж каласкалыш. Тудо изаж дене ача деч посна кодыныт. Тунам рвезылан улыжат ик ий гына лийын. Туге гынат ача йöратымашым аважын кокымшо марийже пöлеклен. Тудо изи Арсентийым шке шочшыж гаяк чаманен ончен, пеҥгыде койыш-шоктышлан, пöръеҥ пашалан туныктен.
«Мыйым ончен куштымыжлан таум ойлем. Мый дечем вара эше кум шÿжарем шочын. Коктынжо йыгыр ÿдыр-влак улыт. Изи годсек чыла пöръеҥ пашам ыштен моштем. Мом ом пале гын, ачам туныктен ойла. Илыш чыла пашам ышташ туныкта», – ойла Арсентий.
Рвезе изиж годсек спортым йӧратен, тӱрлӧ олимпиадыште участвоватлен. Мöҥгыштö сурт сомылкам ышташ полышкален. Пашалан чулым, кожмак улмыж дене ойыртемалтын. Элпанур школышто 9-ше классым тунемын пытарымеке, Параньга посёлкысо строительно- технологический техникумышко каменщик-сварщиклан тунемаш пурен. Но дипломым налмеке, тракторист лияш кумылжо лектын. Тыге тудо ялысе «Победа» колхозышто пашам ышташ тÿҥалын. Тыште Арсентий – ик эн самырык тракторист.
«Тракторист лияш правам налаш Марий Турек посёлкысо техникумышко лÿмын тунемаш коштынам. В,С категорийым налмеке, февральыште шкенан колхозышко пашаш пурышым. Эн ончыч слесарьлан ыштенам. Тунам колхоз гаражыште полышкаленам, тÿрлö пашам шуктенам. Кеҥежым пасушто трактор дене шудым овартенам. А кодшо ийын погрузчикан у тракторым пуэныт да фермышке пашам ышташ колтеныт.
Пашашке эрдене куд шагатлан мӧҥгӧ гыч лектын каем да кастене тӱрлӧ жапыште толын пурем. Кеҥежым поснак паша шуко. Теве кызыт фермыште презе, ушкал шогымо верым ешарен чоҥат. Йошкар-Ола гыч бетон растворым шупшыктат. Сандене погрузчикан тракторем дене мылам полышкалаш логалеш», – ойла Арсентий Ураков.
Чон шупшеш
Вате-марий ончыкыжымат ялыштак илаш, тукымым шуяш, кугу, йоҥгыдо пӧртым чоҥаш шонат. Тӱҥжӧ – ты кундемыште паша уло. Тугеже икшывым йол ӱмбак шогалташ, ешым пукшаш-йӱкташ оксам ситараш лиеш. Тыгодым Арсентийын кидше чылалан толеш. Пӧртым, мончам, монча коҥгам оптен мошта. Пелашыжын ачаж ден аважлан пӧртым нӧлташ полшен.
«Олаште илыме огеш шу. Пелашемат тыгак ойла. Кажне суртышко газым шупшмо, вÿдым пуртымо. Пашавер уло. Пашам ышташ öрканымаш уке. Оксам жапыште тӱлат. Мо гынат, тыште илаш лиеш.
Кызытеш ачам ден авамын суртыштышт илена. Пöртым чоҥаш мландым пуышаш улыт. Тений фундаментым ыштен кодаш шонем. Вара эркын пöртым нöлташ тÿҥалам», – ойла А.Ураков.
Самырык вате-марий ялыште куанен илат, йочам ончат, ача-аваштлан полышкалат. Илышыште коктынат ответственный улыт, шке вийлан ӱшанат.
Тек нунын шонымашышт шукталтеш, еш илышышт эре пеҥгыде лиеш, ыштышаш пашашт ушнен толеш.