Поезд дене коштшо-влаклан проводникын профессийже моткоч куштылгыла чучеш: билетым терга, вакшыш чиктышым пуэда да поген налеш, чай дене сийла, вагоным арун куча. Тудо чыла шотыштыжат вагонышто оза лийшаш. Пашам поезд кудалме годым гына веле огыл шукта. Тудо пассажирым кумылын вашлиеш. Мучаш станцийыш миен шумеке, вагоным тӱрыснек эрыктен шында. Вагон оза тыгак пассажирын тазалыкшылан, кумылжылан йӧным ыштышаш.
«Санкт-Петербург-Озаҥ» поездыште кудалмем годым Елена Васильевна Васильева дене палыме лийым. Тудо кандашымше вагонышто пашажым шуктен. Елена проводницылан 18 ий ышта. Пытартыш 11 ий лачак «Питер-Озаҥ» 133-шо №-ан поездште вагонын озаже семын калыкым вашлиеш, онча, пукша, йӱкта. Елена ончыч «Приволжский» асфальт заводышто пашам ыштен, заводым оролен. Шкеже тудо Йошкар-Олаште шочын-кушкын. Изиж годым ача-аваже Приволжский посёлкыш илаш толыныт. Тыге тудо Юлсер кундемын ӱдыржӧ лийын.
– Елена, тиде профессийым кузе ойырен налында?
– 2000 ий тӱҥалтышыште илаш неле ыле: пашадар ден пенсийым вараш кодын пуэныт да нуныжат изи лийыныт. А мый ты жапыште йочам ыштенам. Окса уке, куш пурен каяш? Йолташ ӱдыр-влак ойлат: «Айда проводницылан тунемаш каена». Татарстаныште Юдино техникумышто проводникым ямдылыше курсышто кум тылзе тунемынам. Курс деч вара вигак тышке толынам.
– Кузе пашам ыштеда?
– Куд кече пашам ыштена, куд кече канена. Но тиде эре тыге огеш лий. Поезд шуко, а еҥ-влак огыт сите, садлан шагал канена. Шукыж годым кудалыштына. Отпуск годым 28 кечым канена.
– Тиде профессий тыланда мо дене келша?
– Тиде пашаш 32 ияш толынам. Тыште «ош» пашадар, эре жапыште пуат. Паша гыч луктын огыт колто гын, пенсий марте пашам ышташ шонем. Калык коклаште улам, нунын дене мутлнем – тидыже мылам оҥай. Корно, пӱртӱс, ола-влак, романтике! Ынде еҥ-влакымат умылен кертам. Вигак палем, кӧ, могай койышан вагоныш пура. Акцент гыч кӧ улмыжым умылем: марий, суас, чуваш.
– Корнышто илен, ушеш ӱмырешлан мо кодын?
– Ой, тыгайже пеш шуко. Кызыт ушеш осалже гына толын пура. Еҥ-влак пеш ойыртемалтыт, тӱрлӧ улыт. Омат пале, кузерак ойлаш. Огешат кӱл, шонем, тыгайым калык ончыко лукташ.
– Кумдан палыме еҥ-влак поезд дене садак коштыт. Кӧ дене палыме лийында?
– Телым капитан Дукалисым модшо Сергей Селиным ужынам. Питер гыч Казаньыш пырля толынна. Поэт, артист Илья Резникым шарналтем. Юморист да телевӱдышӧ Гарик Харламов, мурызо да шоумен Тимур Родригез, «Универ», «СашаТаня» сериаллаште модшо артистке Валентина Рубцова дене палыме лийынам, пырля. фотомат ыштенам. Пеш шукерте мурызо Эдита Пьехам вашлийынам. «Люкс» вагонышто пашам ыштымем годым шуко «шӱдырым» ужынам. Кызыт «Люксышко» 25 ияш марте ийготаным гына налыт.
– Могай ола утларак келшен?
– Ожно чӱчкыдынрак олаш лекташ лиеш ыле. Кызыт поезд шагал жап шога, садлан олам ончаш йӧн укеат. Кӱчыкын каласаш гын, Санкт-Петербург, Анапа келшат.
– Яра жапыште мом ыштеда?
– Тиде пашаште яра жап шагал. Кум йолташ ӱдырем уло. Нунын дене 20-30 ий келшена. Пырля иктаж-кушко лектын вашлияш кумыл эре уло.
Проводник паша деч ончыч яра жапыште мый эр-кас ургем ыле: йымал йолаш гыч дублёнко марте. Шуко заказчикем лийын. Кызытат шкелан да йолташем-влаклан урегм. Приволжскийыштак илем. Пакчам уло. Кеҥежым тушто жапым эртарем. Изишак пареҥгым, шоганым, мӧрсаскам шынденам. Шукыжо огешат кӱл.
Спорт дене кылым кучем. Йӱштылаш, куржталаш ом йӧрате, а «качалкыш» коштам. Чогашыл ынже кечылт манын, Волжскыш тренажёр залыш кудалыштам. Тушко кошташ жап уке гын, мӧҥгыштӧ чыла уло: гантель-влак да тулеч молат.
– Пашаште могай нелылык дене вашлиялташ перна?
– Шагал малена, нелым нӧлтена. Телым коҥгаш олтена. Вагонышто чыла шот лийшаш. Кондиционер, туалет пашам ыштышаш улыт. Но тидлан оксам пуат. Кажне профессийын шке нелылыкше уло.
– Проводниклан утларакшым ӱдырамаш-влак пашам ыштат. Молан тыге?
– Проводник паша ӱдырамашын гына манаш огеш лий. Пӧрьеҥат ситышын улыт. Теве, мутлан, пошкудо вагонлаште кок проводник – пӧръеҥ. Мемнан тунемме годсо проводник выпускник-влак чыланат налме профессийышт дене пашам ышташ каеныт. Кызыт сӱрет вашталтын: курсышто 25-30 еҥ гыч визытше кодеш гын, пеш сай. Кажне ийын шуко у йодмаш лектеш. Чылан тыгай вашталтме саманыште пашам ыштен огыт керт.
—
Елена Васильевнан мутшо дене келшем. Мутланымаш жапыштат тудо, кучылтмо вакшыш чиктышым да шӱргӱштыш-шамычым ойыркален, мешакыш тодылын шотлен оптыш. Ты жапыштак пассажир-влакын йодмашыштлан порын шыргыжалын шукта. Ужам: пашаже шуко, садлан «Кугарня» газетын номержым шуялтен чеверласышым. «Тау, ты газетдам ачам лудеш, тугеже тудлан наҥгаем», – пелештыш пытартышлан 133-шо №-ан поездын 8-ше вагонжын озаже.
Валентина Семёнова.