Урал курык сымыстарен

Газетнан ӱшанле йолташыже, Советский район Кодам ялын эргыже Денис Рыбаков Марий кугыжаныш университетыште журналистлан тунем лектын. Студент пагытыштак тудо «Кугарня» газетыште практикым эртен, вара ик жап «Марий Эл» газетын пашаеҥже лийын. Илен-толын, пӱрымашыже рвезым тора Ямал-Ненец кундемыш, Салехард олаш намиен. Тыштат Денис шке чон йодмо пашажымак шукта, «Красный Север» окружной газетыште корреспондентлан тырша.

– Денис, тый, марий шӱлышан журналист, Йӱдвел кундемыш кузе миен лектынат?

– 2011 ийыште ӱдырым нальым. Ме Советский посёлкышто иленна. Журналистын пашадарже тунам кугужак огыл ыле. А ешым ончыман, пукшыман… Адакшым посёлко гыч рӱдолаш кудалышташ логалын. Сандене марий газет гыч каяш логале. Ончыч районысо газетыште пашам ыштенам, тыгодымак чыве комбинатыште ороллан тыршенам. Вара Москош ороллан коштынам. Пелашем Салехард оласе Федеральный миграций службо управленийыште шкаланже паша верым муын, тушко каен. Почешыже мыят саде олашке кудальым.

– Йот олашке миен лекмеке, мом шижынат?

– Кум кече поезд дене кудальым. Эре ончыштынам, Урал курыкым ужаш шоненам, но тудын моторлыкшым окна гыч веле ужым. Мийымекем, икмыняр кече эре ола уремлам ончен коштым. Мылам ты вер моткоч сӧралын чучын. «Ош йӱд» манметым пален нальым, вет тыште йӱдымат волгыдо, кече каватӱр шеҥгелан шылынат ок шукто – нӧлтеш веле. Уремыште кок шагат йӱдымат газетым лудаш лиеш. Ончыч Йошкар-Ола эре изи ола гай чучын, но Салехардше ятыр пачаш изирак. Тушто 50 тӱжем наре еҥ ила.

– Вигак «Красный Север» газетын пашаеҥже лийынат, але?..

– Ончыч тушто орол пашакак пурынем ыле. Но урем дене ошкылшемла, тиде газет редакцийын лӱмсакышыжым ужым. Оҥайлан пурен ончышым, редактор дене палыме лийым. Лач веле миенам улмаш – пашаеҥ кӱлын. Икмыняр жап мутланымеке, мыйым редакций ешыш вик нальыч. Икымше заданийым пуышт. Да тудо икымше паша кечем изиш гына пытартыш ыш лий…

– Але вара журналист паша нелын чучын?

– 2-шо август ыле. Десантник-влакын кечышт. Мыйже вет службым Чечняште эртенам, Боевой действий ветеран улам. Кӧ эше Салехардысе десантник-влак дене вашлияш кайышаш? Мый веле! Ну кычал муынам десантник-шамычем, пайрем вашлиймашыш миенам. А нунын тушто весела. Мылам кочывӱдым темалтыштат, чаркам нӧлталаш кӱштышт. Мыйже торешланем, икымше паша кечем, подылаш ок лий манын умылтарем. А десантник-шамыч тугеже мый денем нимо нерген кутыраш огыт тӱҥал манын шижтарышт. Мом ыштет, куш пурет, йолташ радамыш ушнаш логале… Йӧра, вуйлатышем нимом пален ыш нал. Уке гын тетла «Красный Северын» журналистше омат лий ыле дыр. Ынде газетыште армий, экстрим да спорт теме-влакым возем.

Десантник-влак шотышто. Нунын дене кызыт мартеат сай кылым кучем. Кеч-могай полышым йодын кертам. Тыгак Салехардысе «Боевое братство» ушемын еҥже улам.

– Тушто марий еҥ-влакым чумырышо ушемат уло вет?

– Мыйын мийыме ийынак Салехардыште «Мари кундем» калыкле тӱвыра автономий пашам ышташ тӱҥалын. Тыштак марий ансамбль уло. Нуно кажне ийын кугу концертым эртарат. Зоя Берникова, Анатолий Зарецкий, Татьяна Денисова, Светлана Яндукова, Александр Речкин да молат миеныт. Марий артист-влакым ончаш эре коштам, но ушемыште ом шотлалт.

– Тораште илет гынат, Марий кундемыште лекше газет-влакым эре лудын шогет…

– «Кугарня» газетым поснак лудаш йӧратем. Электрон йӧн дене налам, чыла лудам, эсогыл шке шонымашем вуйлатышыланда возен колтем але йыҥгыртен каласем. Интернетыштат тендам эреак эскерем.

– Шочмо кундемет да калыкет деч посна йокрокланет, очыни?

– Марий улмем дене кугешнем, марий калыкемым пагалем, шочмо ялышкем, ача-авам деке отпуск годым кажне ийын толаш тыршем, йоча-шамычемат унала кондем. Но кызытеш мӧҥгеш пӧртылмӧ ок шу. Чонемлан чыла келша. Пелашем дене ты олаште пачерым налынна. Чылт йокрокланымем годым Марий Эл гыч кондымо кочкыш-сийым ужалыше кевытыш каем. Салехардыште тыгайже шагал огыл. Республикыштына да моло вереат кумдан палыме мясокомбинатыште ямдылыме шылан сийым налын кочкам, да чонем куана… Мылам йӱдвелын тиде олаже сылнын чучеш, калыкшат моткоч поро кумылан, пӱртӱсшат мотор! Поснак Урал курык чоным сымыстара…

– Тугеже Урал курыкым ужаш шонымет шукталтын?

– Каныш кече годым кугу сумкам погалтемат, Урал курык коклаш малымыла лектын коштам, канем, колым кучем. Салехард кундемыште нимогай маска, кишке, эсогыл пудий уке улыт! Пӱртӱс лоҥгаштак малаш лиеш. О, могай тушто мотор! Курык коклаште вӱд йога, юж яндар, тымык, ласка…

Д.Рыбаковын альбомжо гыч
налме фото-влак.