Пошкудо Татарстанын рӱдолаже – Казань – ий гыч ийыш огыл, кечын вашталтеш манаш гын, чынрак лиеш, очыни. Тыште илыш шолеш.
Пазар олмеш «Тура»
Озаҥ пытартыш 10-20 ийыште, чынжымак, ойыртемын чот уэмдалте. А вет у курым тӱҥалтыште, 90-шо ийла мучаште, ола покшелне шолдыргышо кок пачашан тошто оралтыжат шуко ыле, корнат начаррак лийын. Ме, Волжский вел калыкше, «вьетнам пазарыш» шулдырак сатулан чӱчкыдын кудалыштше-влак, тидым утларак эскеренна. Туге, кызыт ӱшанымылат ок чуч, пуйто палаткан пазар Озаҥ покшелне лийынат огыл. Кугу вашталтыш тиде пазарым ола ӧрдыжкӧ кораҥдыме гыч тӱҥале. Кызыт тиде ужалыме верым Новая Тура кундемыште почыныт. Тунамак рӱдолаште да уло Татарстан мучко корным уэмден-олмыкташ пижыч.
Спорт ола
Озаҥ Российын «нылымше рӱдолаже» манмым колында? Тыге ойлат. Чыла могыр гычат эскерен-шымлен ончалаш гын, татар калык тыгак лийже манын тырша, тидлан кыртменак пижын. Куанаш гына кодеш, тидлан нунын йӧнышт утларак.
Эше Казаньым Российын спорт олаже семын увертарыме. Тидат паша дене пеҥгыдемдалтеш: тыште 2013 ийыште Кеҥежымсе тӱнямбал универсиадым, 2015 ийыште вӱд спорт дене FINA тӱнямбал чемпионатым, 2017 ийыште FIFA-н конфедераций кубокшын матчшым да 2018 ийыште футбол дене тӱнямбал чемпионатын матчшым эртарышт. Чыла тидыже шуко спорт оралтым (эн кугужо 45 тӱжем еҥ пурыман – «Казань Арена», ынде тудым «Ак Барс Банк Арена» маныт) чоҥаш да олам уэмден-тӱзаташ амалым ыштыш.
Урам парк
2020 ийыште Урам (урем манмым ончыкта) каныме экстрим-парк почылтын, ик ийыште тудым ыштен шуктеныт. Варажым эсогыл Токиошто эртыше Олимпиадылан спортсмен-влак тыште ямдылалтыныт манын палемдат. Татарстаныште шочшо да лӱдыкшӧ (экстремальный) спорт дене вияҥше Ирек Резаев (Олимпиадыштат таҥасен) ончыч Москваште илен, кызыт Озаҥыш пӧртылын, тыштак тренировкым эрта. Ты паркым ыштымашке тудат шуко вийым пыштен.
Урам парк Миллениум автомобиль кӱвар йымалне, Казанка эҥер серыште верланен. Кӱвар меҥгым граффити сӱрет дене сӧрастарыме, асфальтым, бетоным шарен, лакылан-курыкан корным ыштыме, кӱ коклаштак ужар аланлан верым мумо, шӱкшудо семын кушшо кушкылат посна верлаште пеледышым ушештарен нӧлталтеш. Тыште велосипед, самокат дене трюкым ыштылаш, скейтбордым, паркурым, воркаутым да моло «экстримым» йӧратыше-влаклан вер палемдалтын. Уремыште веле огыл, оралте кӧргыштат икмыняр кумда площадке уло, сандене парк идалык мучко яра ок шинче. Эше самырык-влаклан «ди-джей школ» пашам ышта. Икманаш, «уремысе самырык-влаклан» подваллаште «шылын илаш» огыл, а мотор паркыште вияҥаш йӧным пуэныт. Урамын директоржо Мария Крюкован мутшо почеш, икмыняр самырык-влак тӱшка иктеш чумырген, мом ышташ кӱлмым каҥашеныт, правительствыш темленыт. Ончыч тушто нуным «умылен» огытыл, а вара полшеныт, шуко пашам грант окса кӱшеш ыштыме. Ынде Россий кӱкшытан таҥасымаш да молат лач тыштак эртаралтыт. Паркыш чылам яра пуртат, южо услугылан гына тӱлыман.
Иннополис
Пытартыш лу ийыште Казань деч тораште огыл пасу покшелне Иннополис лӱман у ола шочын. Тыште полат-влак йӧршын ойыртемалтше улыт: шкешотан лицей, школ, университет (чыла урок англичан йылме дене эртаралтеш), йочасад да молат. Университет уло Российлан ИТ-специалист-влакым ямдыла. «Казань-экспресс» онлайн кевыт – тысе тунемше-влакын проектышт. 2023 ийыште Иннополисыште роботизироватлыме унагудо почылтшаш – айдеме олмеш робот вашлиеш, ужата, кочкаш пукша. Пилотдымо такси-влак корнышто кажне кечын тестым эртат, уремыштак кочкышым шупшыктышо робот (ораван коробка) кудалыштеш. Ик семынже оҥай, кызытсе технологий вияҥеш манына, вес могырым лӱдыкшат изиш уло: чын илыш дене каена дыр? Тидат мыйым куандарыш: янда, кӱртньӧ, кӱ коклаште пӱртӱс дек лишке арверат уло — ужар диван, брусчаткыш «кышкылт» кодымо шолдыра пӱгыльмӧ, пӱчкедыме пырня ужаш дене сӧрастарыме пырдыж, олымбал.
IT корно дене
Озаҥ ола умбакыжат вияҥаш тӱҥалеш. Палена вет: кызыт Москва гыч автомобиль корным чоҥат, моло кугу проект-влакат улыт. 30 августышто, Татарстанын пайремже кечын, президент Р.Минниханов «Б.Рамеев лӱмеш ИТ-паркым» почо. Пошкудо калыкын моштымашыжым ончен, куаныме дене серлагаш гына огыл, … умбакыже шонымашым «Кугарня» газетыште лудаш лиеш.
Эдуард Иманаев.
Фотом Интернет гыч налме.