Российын Геройжо, старший лейтенант Дамир Шаймардановын ӱмыржӧ 2022 ий 30 апрельыште Харьков областьысе Изюм ола воктене Долгенькое села верч кредалмаш годым кӱрылтын. 23 ияш рвезе патырлыкым ончыктен да тул йымаке пураш лӱдын огыл, йолташыже-влакын илышыштым арален коден.
ЭРТЫМЕ КОРНО
Дамир 1998 ий 2 августышто Йошкар-Олаште шочын. Эн ончыч 29-ше номеран школышто тунемын. 9-ше класс деч вара Йошкар-Оласе А.С.Пушкин лӱмеш 4-ше номеран гимназийыш куснен.
2016 ийыште Озаҥысе кӱшыл танковый командный училищын курсантше лийын. Тудым 2020 ий 9 майыште тунем пытарымеке, Дамир Шаймардановым Брянск областьысе Клинцы олашке колтат. Эн ончыч танковый взводын командирже лийын. А 2022 ий январьыште тудым 20-шо
гвардейский общевойсковой армийын (Касвел военный округ) 144-ше гвардейский мотострелковый дивизийын 488-ше мотострелковый Симферопольысо Серго Орджоникидзе лӱмеш Суворов орденан Краснознамённый полкшын танковый ротын командиржылан шогалтеныт.
2022 ий 24 февраль годсек Д.Э.Шаймарданов шке подразделенийже дене пырля специальный военный операцийыште Донецк ден Луганск Калык республиклам аралымаште лийын. Апрель кыдалне нуно Харьков областьысе Изюмский районышто кредалыныт. Украинын Вооружённый Вийже Российысе войска-влаклан Славянск (ДНР) направленийыште ончыко каяшышт кугу чаракым ыштылын. Д.Шаймарданов 2022 ий 30 апрельыште Долгенькое селам утарымаште Российысе военнослужащий-влакын колонныштым вуйлатен. Дамир, шке йолташыже-влакым аралышыла, тушманын тулжо коклаште героически колен.
ОРДЕНЫМ ПУЭНЫТ
Дамир Эдуардович икымше кече гычак шкем лӱддымӧ салтак да ӱшанле йолташ семын ончыктен. Патырлык орденым пуымо наградной листыштыже тудын нерген тыгерак возымо:
– 2022 ий 24 февральыште Д.Э.Шаймардановын вуйлатымыж почеш танковый рото Гусинка ял могырышто чулымын ончыко каен, ВСУ-н танковый подразделенийже-влакым блокироватлен. Нунышт Гусинка кӱртньыгорно станций деке каяш чаракым ыштеныт. Шаймарданов, шке шинчымашыжым кучылтын, шындыме задаче влакым шуктен да тушманын тулан точкыжо-влакым рашемден – тидыже тунамак нуным пытараш полшен. Тунам тулан атакыште ваштареш шогышо армийын икмыняр танкшым, ятыр офицержым пытарыме. Чыла тидыже подразделенийысе подчинённыйжо-влакым кӱлеш семын виктарен моштымылан кӧра лийын. Тылеч варат офицер операцийым вуйлатен, да вуйлатымыж дене кок танкым пудештарыме. Личный состав илыше кодшо манын, чотак азапланен да тидым ыштен кертын.
ПОДВИГШЕ ЯТЫРАК
2022 ий 13 мартыште Д.Э.Шаймардановын экипажше Топольское селам налме годым танк дене тушманын кок бронетехникыжым пытарен, ик экипажым пленыш налын. Тыгак 15 мартыште 18 шагатлан миномёт лӱйкалыме годым сусыргышо-влакым эҥер вӱд дене вес могырыш эвакуироватлен. Тыгодым Дамир сусырген, но госпитализацийыш ом кай манын.
31 мартыште Малая Камышеваха селам налме годым кредалмаште ротын командирже, старший лейтенант Д.Э.Шаймардановын Т-72Б3М танкышкыже тушманын противотанковый управляемый ракетыже (ПТУР) логалын, йӱлаш тӱҥалын. Но рвезе кредалмым чарнен
огыл, тушманын кок тулан вержым, ПТУРын расчётшым да танкшым пытарен шуктен. Тыге мотострелковый подразделенийысе личный составым арален коден да ончыко каяш полшен.
30 апрельыште Дамир, Долгенькое села воктене танковый взводан штурмовой отрядым вуйлатышыла, кӱкшакам налмаште боевой задачым шуктен. Танкын экипажше Шаймардановын моштен вуйлатымыжлан кӧра 3 танкым, 2 БТРым да тушманын пехотыжым взвод марте пытарен. Боевой машинаже ятыр вере пудырген, тӱҥ орудийжымат йомдарен. Старший лейтенант Шаймарданов сусырген да контузитлалтын, но отрядым вуйлатымым чарнен огыл. Тудо пудыргышо танк дене уремым петыраш кӱштен, тыге тушман воктенак лийше мотострелковый подразделений вес позицийыш чакнен, варажым тушманым пытарен кертын. Экипажлан танк гыч каяш приказым пуымекыже, Дамир шкеже тушеч лектын огыл, тушман ваштареш шоген: боевой машинан пулемётшо дене лӱйкален
Варажым йолташыже-влак командирыштым вуйушым да шуко вӱрым йомдарышым луктыныт. Но транспортыш пуртымышт годым противотанковый мине пудештын. Тыге Д.Шаймардановын илышыже кӱрылтын.
Землякна офицер лӱмжым ик ганат шӱктарен огыл, кечкуштат лӱддымылыкым ончыктен, шке илышыжым Шочмо элна верч пуэн да салтак-влакым эре кумылаҥден шоген.
«Ик экипажыште лийынна»
Российын Геройжо Дамир Шаймарданов дене ик экипажыште Брянск область гыч механик-водитель Сергей Зайцев ден наводчик Владислав Сехин коштыныт.
26 ияш Влад Константинович кызыт СВО-што служитла. А Сергей Валерьевич, госпитальыште эмлалтмек, уданрак колаш тӱҥалын. Сандене шочмо Клинцы олашкыже пӧртылын да тысе заводышко пашаш пурен. Ондак Вооруженный Вийым аралыме системыштак 16 ий пашам ыштен. СВО-што лиймыжлан тудым Жуковын медальже дене палемденыт.
С.В.Зайцев Герой-землякна нерген каласкалыш:
– Дамир Эдуардович ӱшанле йолташ лийын. Подчинённыйжо-влак дене шкем иктӧр кучен. Рото вуйлатыше улам манын, тидын нерген кугешнен ойлен огыл. Честный улмыжлан тудым пагаленна. Иктаж-могай йодыш дене йодын миенна гын, эре умылен, йодмынам шукташак тыршен. Кӱлеш пунчалым эре тудо луктын, южгунам кузе тидым але весым сайынракын ыштыме шотышто умылкален. Офицерна шке пашажым сайын пален, танкист-профессионал ыле. Ой-каҥашымат пуэн, танкым шке кидше денат тӧрлаш полшен.
Туддене ик экипажыште 2020 ий 25 февраль гыч лийынам. Тылеч ончыч вес штатный экипажнан танкше пудыргыш, сандене весыш куснышна. Тыге Т-72БА танкыште ме кумытын ыльна: мый, Влад Сехин да Дамир Эдуардович.
Ик кечын кас велеш Дамир Эдуардович уло экипажнам колымаш деч утарыш. Ваштарешна танк-влак толыт, танковый дуэль талышныш. Пехото варашрак кодын. Мемнам пытараш шоненыт, но ме нацист-влакым ондален кертна. Чылажат шыпланен. Дамир Эдуардович раций дене каласыш: «Айста ондалена нуным, луктына шикшым да засадышке кораҥына, а вара лектына». Тыгак ыштышна, сигнальный дымовой шашкым кудалтышна. Ты шашке йӱлымӧ верыш ракете чоҥештен тольо, кугу тулсалым йӱла, нимоат ок кой… Тыгай случайже шуко лиеден.
Тӱҥ шотышто рото командир эре шеҥгелне кая, обстановкым, бойым эскера. Но ме Влад дене, кугурак да опытанрак улына манын, эре передовойышто лийынна, эре…
Мине йымаке логалынна, да чумыр экипажна контузитлалтын ыле. Но госпитализаций ок кӱл манын, умбакыже каенна. Вес ганат мине пудештарыш, да контузиян ыльна. Тунамат госпитальыш каен огынал. Контузий деч ончыч Дамир Эдуардовичлан миномётный лӱйкалымаш годым эрдышкыже пуля логалын, вургемже да капше кугунак йӱленыт ыле. Осколко логалын. Капышкыже тӱрыснек пурен огыл, пистолетшын кобураже тиддеч арален. Тыгодымат рото вуйлатышына эмлалташ ыш кай. «Йолташемвлакым кудалтен ом кай, мый кодам», – мане. Каяш, кораҥаш йӧнжӧ шуко лийын, но Дамир Эдуардович тидым ыштен огыл.
Колымыж нерген уверым госпитальыште пален нальым. Тушко Дамирын приказше почеш 2022 ий 15 апрельыште логалынам. Тудо эн ончыч Влад ден когыньнам эмлалташ колтыш, Российыш каена, шонышна. Но госпитальыш ышна кае, пӧртылна. А Дамир, тазалыкем ужын, «Ситыш, Серёга, мый тыйым тыгайым рычагым виктараш ом шынде» мане.
Каласыман: ме блиндажыште илен огынал, эре танкыштак лийынна, йӱдымат туштак эртаренна. Кочкаш шолташ да кочкаш гына танк воктеке лектынна. Тыгодым Дамир чылажымат ыштен шуктен: экипаж-влак деке куржталыштын, боеприпас, кочкыш але эше иктаж-мо кӱлеш мо манын йодыштын.
- Озаҥысе танковый училище воктене выпускник да Российын 11 Геройжо коклаште Д.Э.Шаймардановын бюстшым вераҥдыме;
- Брянск областьысе Клинцы олаште Геройын служитлыме частьыште стелым шогалтыме;
- Йошкар-Оласе А.С.Пушкин лӱмеш 4-ше №-ан гимназийыште шарнымаш знакым вераҥдыме;
- Йошкар-Оласе 29-ше №-ан школлан Д.Э.Шаймардановын лӱмжым пуымо, пырдыжыштыже шарнымаш оҥам пижыктыме;
- «Юнармия» толкынын Йошкар-Оласе пӧлкажлан Геройын лӱмжым пуымо.
Эльвира ТЕРЕНТЬЕВА.