Анонимный Алкоголик-влак Содружествым Марий Элыште почмылан тений – 25 ий. Йошкар-Олаште ты содружествын ныл группыжо пашам ышта. Районлаштат тыгай группо-влак улыт. Кажне кечын погынат, каныш кече, пайрем деч посна. Содружествыш логалаш ончылгоч возалташ, оксам тӱлаш ок кӱл. Виеш нимом огыт ыштыкте. Условий икте гына – йӱмым чарнаш кумыл лийшаш.
25 ий жапыште Содружество ятыр еҥлан чын корныш шогалаш полшен. Нунын кокла гыч иктыже – Йошкар-Ола гыч 36 ияш Максим. Пӧръеҥ шке историйже дене палдара.
«Алкоголь мыланем куаным конден»
Кочывӱдым йӱаш школыштак тӱҥалынам. Икымше гана кандашымше классыште тунеммем годым чот руштмеш йӱынам, мый дечем кугурак ийготан «йолташем-шамыч» дене пырля. Варажымат тиде амаллан кӧра урокым чӱчкыдын коденам. Мыланем тиде келшен. Алкоголь мыйын кумылем нӧлтен, куаным конден. Лишыл еҥем-влакын шижтарен ойлымыштым шотыш налын омыл.
Школ деч вара Политехнический университетыш машиностроительный факультетыш бюджетный верыш тунемаш пуренам. Тунамат кочывӱдым йӱынам: йолташем-влак дене пырля, тӱрлӧ амаллан, амал деч поснат. Арня дене шӧрлыде йӱам ыле. Вара айнем, ик-кок арня чытем да адак тӱҥалам. Кокымшо курсышто мыйым луктын колтышт. Амалжым каласыдеат лиеш – йӱынам да занятийлаш коштын омыл.
Молан йӱынам? Айыквуя мыланем йӧсӧ лийын: чыла да чылан сырыктат, вашке ӧпкелалтам ыле. А алкоголь мыланем полшен.
Йӱшывуя тӱрлӧ конфликтыш логалам ыле, кучедалмашкат ятыр гана шуынам. Кажне гана, айнымекем, шкаланем мутым пуэнам да ӱшаненам: тетла тынар ом йӱ, нормым палаш да шкем шот дене кучаш тӱҥалам. Мутем кучаш тыршенам. Но алкоголь эре сеҥен: пырля йӱын шинчыме деч вара чылан мӧҥгышкышт каеныт, а мыланем эше «ешараш» кӱлын. Тыге арня, кокыт, южгунам тылзе наре шуйнен. Тунам эше врач-влак полшымо деч посна шӧрлаш лийын.
Политех гыч кокымшо гана луктын колтымекышт, армийыш каенам. Тушто пешыже йӱын омыл. Илышыштем сай могырыш вашталтыш лиеш манме шонымаш дене мӧҥгӧ пӧртылынам. Кӱртньӧ омсам ыштыме предприятийыш пашаш пуренам. Но эшеат чот йӱаш тӱҥалынам. Цехыште йӱд сменыште пашам ыштыме годым тидым ышташ йӧнанрак ыле. Пален налынытат, штрафым тӱлыктеныт. Тиде мыйым чарен огыл. Арака кленчаш «пуреҥгаемат», икмыняр кече, арня дене пашаш ом кошт ыле. Тыге наркологийыш икымше гана логалынам – капельнице йымалне кийыме гына шӧрлаш полшен.
«Ынде колемак ала мо»
2014 ийыште ача-авам Куяр посёлкысо петырыме типан наркологийышкат наҥгаеныт. Мый торешланен омыл, вет тунам ны мален, ны кочкын кертын омыл, ынде колемак ала мо манын шоненам. Куярыште эмлалтме годым иктаж кум кече гыч «ылыжынам». «Алкоголик-влак уремыште йӱшӧ кийылтыт, а мый шотан улам», – шкемым арален налынам тушто да мӧҥгӧ колташ йодынам. Кум арня гыч ындыже йӱаш ом тӱҥал манын шонен, мый выписатлалтынам. А олаш толмеке, кок шагат гычак йолташем дене арака кленча дене шинчылтынам. Ынде мый ты чер нерген чыла палем, садлан чот шуко ом йӱ манын шоненам. Туге гынат наркологийыште, эмлымверыште эше мыняр гана лияш логалын, шотленат от пытаре. Кок-кум тылзылан – ик гана.
Икана У ий деч ончыч хирургий отделенийыш логалынам. Пайремым кум арня ончычак пайремлаш тӱҥалмемлан кӧра. Кужу жап аракам йӱмылан организм алкогольым приниматлен кертын огыл. Кочкын-йӱын, шинчен-шоген, киен ом керт ыле. Залыште тыгела-тугела коштмем годым ушым йомдаренам, эмлымверыште гына помыжалтынам. Ача-авам варажым каласкаленыт: ушым йомдарен йӧрлынамат, нер гыч, умша гыч вӱр йогаш тӱҥалын, эпилепсий приступ лийын – тыгайже дене тылеч ончыч орланен омыл ыле. Йӧра, вашкеполыш машина лишнак лийын да писын толын, уке гын вӱрет дене тӱнчыгет ыле маныныт варажым врач-влак.
Ындыже нигунам аракам омак йӱ манын шкаланем мутым пуэнам. Но ик тылзе гына чытенам. Тылеч вара икмыняр гана кодироватлалтынамат, моло йӧнланат эҥертенам.
2014 ий гыч хронический алкоголик семын наркологийыште учётышто шогенам. Кажне гана тушко палемдалташ мийыме годым ик палыме еҥымат вашлияш огыл ыле манын вожылын пурен лектынам. Вет мый шкемым алкоголиклан шотлен омыл.
«Айык лийме мыланем кӱлеш»
Анонимный алкоголик-влак содружество нерген 2014 ийыштак, икымше гана наркологийыш логалмекемак, паленам. Но тунам мыланем полыш кӱлын огыл, мый йӱмым шке шуэн кертам манын шоненам.
Арака илышыштем шуко нелылыкым конден: мӧҥгыштӧ эре вурсеныт, келшыме ӱдырем дене умылыдымаш лектеден, пашаште проблеме ыле. Лишыл еҥем-влак орланеныт, тидым умыленам, но нимом ыштен кертын омыл. Чын корныш шогалаш тыршенам, но шот лектын огыл.
Содружествыш кошташ тӱҥалме иктаж-кузе полшен кертеш манын пешыже ӱшанен омыл. Икана наркологийыш ты содружествыш коштшо-шамыч толыныт да шке историйышт дене палдареныт. Ала тӧчен ончаш манын шоналтенам тунам. Мемнан дек тол, да чыла сай лиеш манын ыле ик еҥже.
Тыге 2019 ийыште, наркологий гыч выписатлалтмеке, келшыме ӱдыремлан каласенам: группыш кошташ тӱҥалам, тӧрланем. Коштынам, но шкаланем кӧра огыл, таҥемлан кӱлеш да тидым ыштенам. Группыш кажне кечын толынам, айык лияш 12 ошкылан программым эрташ тӱҥалынам. Ныл тылзе гыч уэш арака дене варненам. Адак наркологий, капельнице…
Вара эше ик гана группыш пӧртылынам – саде ӱдырым пӧртылтымем шуын, шотан улам манын ӱшандарынем ыле тудлан. Тылеч вара, группыш коштын, шукырак да шукырак тыршенам. Айык лиймем саде ӱдырлан огыл, мыланем кӱлеш манын, вара гына умыленам. Шкаланем кӧра тыршаш тӱҥалынам. Тыге эркын сырымаш, ӧпке, весым титаклымаш шулен йомыныт. Алкоголик нигунам шкенжым ок титакле: чылан да чыла титакан улыт, но тудо огыл. А ынде умыленам: титакан лач мый гына улам.
Кызыт илышем эркын дене шотыш толеш. Официально пашам ыштем, наркологийыште учёт гыч кораҥденыт. Алкогольым йӱмем ок шу. Тидлан 12 ошкылан программым эрташ кӱлын. Содружествыште виеш нигӧ нимом ок ыштыкте, лач темлат гына. Тыште эҥертышым, ӱшаным муынам. Ныл ий наре «ару» улам. Шке опытем дене мыйын гаяк полышым кычал толшо вес еҥлан палдарем.
Кызыт саде ӱдыр дене огына келше, но тудлан тауштем, вет таҥемлан кӧра содружествыш толынам. Ончыч айык лиймылан огыл, илыше кодмемланат ӱшанаш неле ыле. Шке ешем эше уке. Но умылем: тидлан эше ямде омыл – илышем шотыш кондем, шкем «шымлем». Ончыч авам деке оксам йодаш гына йыҥгыртенам гын, кызыт тудлан пеледышым пӧлеклем, эре полшаш тыршем.
Содружествыш коштмым чарнем гын, мо лиеш? Тидын нерген ом шоно. Ончыч лӱдам ыле: группыш толмым чарнем гын, йӱаш тӱҥалам. Вет сакыр диабетан еҥ, мутлан, эм деч посна ок керт. Мыланемат – тыгак, тиде шкешотан терапий эм гаяк кӱлеш. Кызыт кум-ныл кече группыш ом тол гын, шижам: кычалтылаш тӱҥалам – кевытыште кассыш черетланат сырем. Программыште возымо семын ыштем: тыгай годым кеч-могай, но пайдам кондышо сомылым шуктыман.
Алкоголизм проблеме тенданат илышдам локтылеш гын, содружествыште полшат. Тидлан оксам тӱлыман огыл, полыш анонимно пуалтеш.
Йыҥгырташ телефон:
+7 902 670 91 31 (Марий Элыште);
+7 985 448 29 80 (Россий мучко).
Авторын фотожо.