Морко посёлко нерген каласкалыше кум туристический маршрут уло. Тушто экскурсовод сомылым шукташ историйым туныктышо да тунемше-влакат полшат.
Таче шке лудшем-влакым Морко посёлкысо 1-ше номеран школысо чапле тоштерыш ӱжам. Тудым 2010 ийыште чумырымо. А кодшо тунемме ийыште тудо Юл кундем федеральный округысо исторический школ тоштер-влак коклаште икымше верым сулен.
Илыше-влак, мемнан нерген мурыза
Школ коридор дене эртыме годым икмыняр стендым ужат да чарналтыде от чыте. Ик композицийжым «Живые, пойте о нас» манын лӱмдымӧ – могае чын каласыме. Эн кӱшнӧ Кугу Отечественный сарыште лийше да Морко район гыч Совет Ушем Герой лӱмым нумалше-влакын фотосӱретыштым пижыктыме. Кокымшо радамыште район гыч Афганистаныште шке порысыштым шуктышо куд еҥым ужына. Тышеч кумытынжо Морко посёлкысо 1-ше номеран школышто тунемыныт. Тыштак Чечня сарын ик участникшын портретше верланен. Кумшышто да нылымше радамыште СВО-што лийше да вуйым пыштыше землякыштым вераҥденыт. Чаманен каласыман, ты стенд эре кугемеш, кызытеш кум салтакын фотокартычкыжым ешарыме огыл, тоштерыште аралат.
Ваштарешла улшо пырдыжыште «Война глазами художников и детей» манын серыме. Тыште лӱмлӧ художник-влакын пашашт дене пырля тунемше-шамычын ойыртемалтше сӱретыштым ужына.
Кажне ийын коридорышто нине стенд-влак воктене афганец да моло салтак-влак дене вашлиймаш эртаралтыт. Сандене «Память времён» манын возен шындыме воктелан шке гыч ыштыме Курымашлык тулым келыштарыме.
Вес пырдыжыште кок шарнымаш оҥам пижыктыме. Иктыштыже «Здесь учился воин-интернационалист Григорьев Валентин Викторович (1976-1984)» манын возымо, а весыштыже – «Григорьев Геннадий Александрович погиб при выполнения задания Правительства. Верный военной присяге. Посмертно награждён орденом «Красная Звезда» (19.12.1960 – 19.09.1988).
Поян историй нерген
Школысо тоштерым историйым 44 ий туныктышо В.Г.Афанасьева вуйлата. Тудак тушто экскурсийым эртарыш.
Тоштерыш пураш марий вургеман «манекен» ӱжеш, тудын воктене марла почеламутым сералтыме.
Валентина Георгиевна стенд да экспонат-влак нерген оҥайын каласкалыш. Вет ятыр жапшым тудо шымлыме пашалан ойырен, тунемше-влакымат тидлан кумылаҥден.
Морко районышто черке пелен икымше школым 203 ий ончыч, 1820 ийыште, почмо. Ондак тудо церковно-приходской школ, варажым Морко тӱҥалтыш училище маналтын. Историйлан посна верым ойырымо, XIX да XX курымласе школ илыш нерген каласкалыме. Тыштак XIX курым кыдалне ты школышто лу ий пашам ыштыше да тӱня мучко «Диана» фрегат дене путешествоватлен коштшо Сергей Якимович Петуховын картычкыже коеш. Ший медалян еҥ дене тыште чынжымак кугешнат.
Воктенак 100 утла ияш похвальный грамот-влакым ужына. Тидыже ты школысо туныктышо-влакын ача-аваштын документышт. А кӱшнӧ школ директор-влакын портретыштым рат дене пижыктыме.
Шочмо кундемын историйже дене Морко илемын макетше палдара. Тышке марий-влак ХIII курымышто Озаҥ могыр гыч Кошар манме верышке илаш толыныт. Морко деч тораште огыл Марий Кужер воктенысе чодыра да корем воктене шке пӧртыштым ыштеныт.
Умбакыже — «Кугарня» газетыште (17 ноябрь) лудса.
Авторын фотожо-влак.