Йошкар-Ола – турист-влакын йӧратыме верышт. Вет тыште нуно кызытсе жаплан келшыше архитектур коклаште мастар еҥ-влакын кидпашаштымат ужын кертыт. Марий Элын рӱдолаштыже Брюгге набережный, Кукун пыжашыже, изирак Спасский башне да моло оҥай вер-влак улыт. Олан тӱжвал тӱсшылан ямым у мотор зданий-влак гына огыл пуртат, тукым гыч тукымыш куснышо марий йӱлан кышажат тыште раш палдырна. Лач тидыже рӱдоланам путырак сылнештара.
Йошкар-Олан 15 процент кумдыкыштыжо пушеҥге-влак кушкыт. Тыште 14 парк ден сквер улыт, Тумер ден Пӱнчер отылаште Агавайрем кумалтыш-влак эртаралтыт.
Йошкар-Олаште илыше-влак кокла гыч 26 процентше – мари-влак. Нуно олашке илаш кусненыт гынат, шке тукымвожыштым огыт мондо, кызытат пӱртӱс дене кылышт шижалтеш. Олаштат марий-влак йӱлаштым арален кодат манмым пеҥгыдемдаш да ончыкташ манын, Т.Евсеев лӱмеш Калыкле тоштерын пашаеҥже-влак «Шнуй кайыкын шулдыржо йымалне» проектым возеныт. Ты проект «Российский фонд культуры» кугыжаныш-мер организацийын грантше полшымо дене илышыш шыҥдаралтеш.
Проект почеш Т.Евсеев лӱмеш Калыкле тоштер Финляндийысе Калыкле тоштер дене пырля Йошкар-Олам ончыктышо видеотурым ямдыла. Шке пашаштышт тоштер пашаеҥ-влак кызытсе олаште марий калыкын арален кодымо поянлыкшым тӱрлӧ шӧрын гыч ончыктат. Видеофильмыште ме семмастарым, кидпашазым, сӱретчым ужын кертына. Кажныже шке сомылжым оксалан кӧра огыл, а чон йодмо почеш ышта. Чыланат нуно тӱрлӧ ийготан улыт.
Сюжет почеш олаште илыше, тыгодымак тышке шкешотан марий ямым пуртышо еҥ-влак пашашт дене палдарат. Тыге ме пырдыжыште граффитим сӱретлыше Илья Белов, марий семӱзгар дене кызытсе семым шоктышо этно-панк группо «У еҥ», тӱрлызӧ Алла Орлова да моло еҥ-влак денат палыме лийына.
Тиде проектым ыштымаште шуко еҥ тырша. Тоштерын пашаеҥже-влак Елисей Душаков ден Максим Киселёвым палемдыде огеш лий. 15-20 минуташ видеотурлан съёмкым лач нуно эртарат да умбакыже ик чапле мотор фильмыш погат.
Видеотурым ямдылымеке, тудым Финляндийыште да Марий Элыште ончыктат. Республикыштына эн ончыч декабрьыште регион-влак кокласе III тӱвыра форумышто ужаш лиеш. Тылеч посна Т.Евсеев лӱмеш Калыкле тоштерыште фотовыставкым ямдылат. Кажне фотосӱретыште вераҥдыме QR-код полшымо дене посна сюжетын видеопрезентацийжым ончаш лиеш.
Видеотурын ик ужашыже пушеҥге мугыльо дене мотор арвер-влакым ямдылыше П.Ю.Николаевлан пӧлеклалтын. Павел Юрьевич поҥго гай койшо пушеҥге музырка дене тӱрлӧ янлыкым, пеледышлан вазым ышта. Съёмкым кидмастарын мастерскойыштыжо ыштыме . Тудо арвер-влакын кузе ышталтмыштым ончыктен, пӱртӱс материалым кузе мумо, ик фигуркым ышташ мыняр жап кӱлмӧ да моло нергенат каласкален.
Екатерина Шабдарова олаште шочын-кушкын гынат, шочмо калыкын поянлыкшым аралаш тырша. Тудо марла чаткан мутлана гына огыл, тыгак мура, икмыняр ансамбльыште кушта. Яра жапыште шкаланже тувырым, ончылсакышым тӱрла да сӧрастарыме марий арвер-влакым ямдыла.
Тыгай арверже Катян ятырак погынен. Икмыняржым тудо шкеак ыштен, ший окса дене сӧрастарен, а икмынярым тӱрлӧ кундем гыч налын конден. Ӱдырын коллекцийыштыже алга, кидшол, шергаш, шӱешпидыш-влак улыт. Той дене ыштыме финн арвер-влакат ойыртемалтшын койыт. Сӧрастарыме ӱзгар-влакым ямдылыме нерген тыгак видеотурын ик ужашыштыже ончаш лиеш.
Светлана Курочкина, историй науко кандидат, археологий пӧлкам вуйлатыше:
– Тений февральыште Марий Элысе тӱвыра, печать да калык-влакын пашашт шотышто министерстве российско-финляндский XXII форумышто участвоватлаш темлен.
Йодмашым возымеке, мыланна партнёр кӱлеш манын каласышт. Тыге ме Финляндийысе национальный тоштер дене кылым ыштенна. Онлайн-вашлиймаш деч вара проектым ямдылаш тӱҥалынна. Финн-влаклан кок пашанам ончыктенна. Иктыже марий калыкнам кумданрак почын пуа. Весыже изирак проект. Тудым ме «Шнуй кайыкын шулдыржо йымалне» манын лӱмденна. Тиде проект дене ме республикнан чын тӱсшым, кызытсе олаште пӱртӱс кузе аралалтмым ончыкташ шоненна. Кундемыштына шуко парк, кушкыл улыт манын палемденна. Вара тышеч национальный тӱвыра деке кусненна. Видеотурна финн-влаклан келшен, сандене ме кокымшо проект почеш пашам ышташ тӱҥалынна.
Вара ме Российысе тӱвыра фондыш йодмашым колтенна. Финн-влак мыланна полшаш ямде улмышт нерген серышым возеныт. Тыге ме сеҥыше радамыш логалынна.