10-16 февраль – Шӱм чер дене палдарыме арня
Шӱм да вӱргорно дене кылдалтше ятыр чер уло. Шӱмын экшыкше (порок сердца) кугыеҥынат, шочын вочшо азанат вашлиялтеш. Тудым жапыштыже пален налаш гын, тӱрыснек эмлалташ лиеш. Тидын нерген Марий Элысе Тазалык аралтыш министерствын тӱҥ внештатный кардиологшо Светлана Канышева каласкала.
Шӱм йылмалне азалыкын начарын вияҥмыжлан кӧра шӱмын экшыкше шочмо годсекак лиеш. Амалже тӱрлӧ: тукым гыч тукымыш куснышо чер уло, мӱшкыран ӱдырамашын гормональный фонжо вашталтеш, сай огыл экологий, инфекций чер, медикамент ден токсин-влакын зиянышт.
Тӱрлӧ чер дене черланымеке, шӱмын экшыкше вара веле палдырнен кертеш. Самырык еҥ-влакын ревматизм але инфекционный эндокардит дене черланымеке лектеш, а кугурак ийготан-влакын – атеросклероз да шӱмын ишемий черже деч вара.
Шӱм экшыкын палыже-влак
Тыгай черлыеҥ-влак нелын шӱлат, поснак йӱдым, тидыже кийыме да шодысо вӱргорнышто давлений кугемме дене кылдалтын. Тидланак кӧра кокыртыш приступ семын тӱҥал шында. Черлыеҥ пеш вашке ноя, эсогыл изиш тарванылмекат. Тыгак эре малымыже шуэш, вуйжо пӧрдеш, вуйушым йомдарен йӧрлын кертеш.
Мокш кугеммылан кӧра черлыеҥ пурла ӧрдыжлу йымалне корштымым шижеш. Каслан йол чот пуалеш. Оҥышто шола велне чӱчкыдын пеҥеш, шӱм чот кыра, оҥышто нелын чучеш. Шочмо годсек шӱм экшыкан еҥ-влакын ӱлыл шӱлымӧ органыште инфекций чӱчкыдын лектеш.
Южгунам ача-ава йочан вуйжо пӧрдмым, нойымыжым, нер-тӱрвӧ тураште какаргымым шотыш огыт нал, йоча писын кушмылан тыге лиеш шонат. Арам. Тиде шумын экшыкше нерген палдарен кертеш.
Шӱмын экшыкше деч кузе аралалташ?
Шкем ревматизм, сифилис дене черланен, сепсис лийын кертме деч аралыман. Тидлан инфекцийлан эре тергалтман, организмым шуарыман, тренироватлыман.
Шӱмын экшыкше дене орланеда гын, йолын коштман, лечебный гимнастикым ыштыман, белокан кочкышым кочман, шинчалым шагалрак кучылтман, вӱдым шагалрак йӱман, климат кенета вашталтме деч шекланыман (поснак кӱкшӧ курыкысо деч) да спорт дене чот заниматлыман огыл.
Шӱм экшыкан черлыеҥым диспансерный учётыш налыт да таза илыш-йӱлам кучаш темлат:
кугу физический нагрузко деч аралалтман,
чын кочман,
кап нелытым нормышто кучыман,
тамакым шупшман огыл, аракам йӱман огыл.