Лирический сӱрет
Автор — Игорь Изерге
Артиллерий орудийын йӱкшӧ ик минутланат огеш шыплане. Ала-кушто тораште, кавадӱрыштӧ, снарядын шучкын пудештмыже шокта: «Бах»…
Черниговын пич чодыраже мемнам йырымваш авалтен. Снаряд пудештме деч тораште огыл чапле пеҥгыде тумо шога. Тудо, шошо кечылан куанен, лышташыже-влакым шаралта. Пуйто ойлынеже: «Мылам тӱзланаш жап шуын, а тендан дене пашам уке, кеч-мом толашыза. Мый тыште ик курым ончычак вожым колтенам…»
Самырык салтак-влак строй дене ошкедат. Мо нуным ик кече, ик шагат, минут гыч вуча – иктат ок пале. А приказым шуктыде огеш лий. Батарей почеш батарей касвелыш каят. Теҥгече Десна эҥер гоч пытартыш кӱварым пудештарышт. Вес могырыш вончаш тетла йӧн уке, да кӱлешлыкшат уло мо? Пурла велне – Чернигов ола. Шке курымыштыжо тудо шуко ужын. Мландыш уралтше кӱртньӧ имне-влак воктекыже лишемаш огыт пу. Пӧрт, эмлымвер, йочасад леведышла ӱмбалне шучко миномёт-влак вераҥыныт. Нуно шолшо снарядым лукташ эре ямде улыт.
«Батарея, огонь!» — шергылтеш йӱк. Тунамак лӱйкалыме, снаряд пудештме деч мланде чытырналтеш. Тушманын флангыштыже я ик вере, я вес вере йончо (брешь) лектеш. Тораште огыл, снаряд йӱкым сеҥаш тӧчен, телефонист у деч у координатым увертара. Ятыр йӱдым малыде эртарымыжлан кӧра шинчаже йошкарген, пуал пытен гынат, чарнаш огеш лий.
Эр велеш шукертак вучымо команде йоҥга: «Канаш!» Оружийым, техникым тергаш да изиш нералташат жап лектеш.
Чодыраште, аҥысыр йолгорно тураште, вер гыч верыш куснылшо тулык миномётын йӱкшӧ адакат шокта. Чыташ лийдымын малыме шуэш гынат, тыгай годым омо вигак ала-куш йомеш. Йӱштӧ броня ны ырыктен, ны чонышко ласкалыкым пуртен огеш сеҥе. А кажне кочыртатыме йӱк тӱткырак лияш тарата. Йолташ але тушман лишемеш — пычкемыште палаш огеш лий. Ик могыр гыч вес могырыш савырнылын, кок шагат эрта. Патрульыш лекташ жап. Омыюа шинчам туржат, автоматым ӧндалат да «секретыш» лектат.
А йырымваш шошо вийым налеш. Лывырге лышташ-влак Чернигов чодырам ужар посто дене ӧндалыт. Кайык муро эр гыч кас марте огеш лыплане. Тиде татыште, тулото воктеке пызнен, шокшо чайым ракатланен йӱат да ик жаплан кушто улметымат мондет. Пуйто шикш да шӱч дене темше шинчан кочмо, снаряд мӱгырымӧ дене пылышын коржмыжо лийынат огытыл.
Трукышто вуй ӱмбалне кӱдырчӧ рашкалтымыла шокта. Окопыш тӧрштымеке гына ушым налме гай лият. «Точка У» снаряд унала чоҥештен толын. Юмылан тау, ыш логалте! Тылат ыш логалте, а теве тораште огыл улшо икмыняр салтакым курымешлан пытарыш.
Ойлат, жап эртыме семын чон «кӱжгемеш». Тиде чынак. Кызыт тыге орадыла пытыше-влакым вурсет. Вет нуно тушман-влакым шекланен шуктен огытыл, да ынде малыше моло салтакын илышыжат — нунын кидыште. А артиллерий пашам чарныде ыштышаш. Кавашке кайыше йолташ-влак олмешат пашам ыштышаш…
Йот мландыште шошо кажне кечын вийым пога. Орудийын йӱкшӧ жаплан тыплана. Салтак-влак угыч ончыко каят. А мо тушто нуным вуча – иктат ок пале…