Советский район Кукмарий ял талантан еҥ-влаклан поян. Кызыт шочмо вершӧрыштыжак илыше Н.Н.Куклинымат ты радамыш пуртыман. Ме ты ялыш командировко дене мийыме годым тудын сӱретшым лӱмынак ончалаш пурышна.
Йоча годсек
Пӧртыштӧ пырдыж-влакым сылнын сӧрастарыме. Залысыже мультфильм гыч герой-влаклан поян. Нуным автор открыткыла гыч сӱретлен, икмыняр персонажшым шке шонен луктын. Ну ынде кӧ да мо гына тушто уке?! Теве Пырыс колым кучен шинча, Пире роза пеледышым Йошкар Упшлан пӧлекла. А эргыжын пӧлемыштыже Пел тӱкан имне ер воктене шогылтеш, вес вере кок Йӱксӧ иеш. Тӱрлӧ персонажым, пеледышым, лывым ончалмеке, мотор улмыштлан кумыл нӧлтеш.
Николай Николаевич деч мастарлыкше нерген йодмеке, тудо тыге вашештыш:
– Школышто тунемме годым пырдыжгазетыш сӱретленам. Армийыште связь полкышто служитленам, штабыште лийынам. Изи годым Йошкар-Олаш художниклан тунемаш каяш шоненам. Ик классыште тунемше йолташем экзаменым сдатлаш миен толын, пурен. А мыйым, изи капан улмемлан кӧра да обижатлаш тӱҥалыт манын шонен, ковам колтен огыл. Сандене тиде пашалан тунемын омыл, кузе умылем, туге сӱретлем.
Николай Николаевич шуко шочшан ешыште шочын, куд эрге да кок ӱдыр кушкыныт. Тудо кумшо икшыве лийын.
Тӱрлӧ верыш коштын
Шочмо ялыште кодмеке, Николай шофёрлан пашам ыштен. Вара Медведево район Ежово техникумышто зоотехниклан тунемын, стипендиат лийын. Толмекыже, озанлык пачерым ойырен, тачат ешыж дене туштак ила. Но фермыште кок ийым гына ыштен шуктен, озанлык лунчыргаш тӱҥалын, фермым петыреныт.
Тылеч вара Йӱдвелыш да Москош кудалыштын, стройкышто пашам ыштен. Каменщик, плотник да моло пашамат шуктен. Москошто Пирогов лӱмеш эмлымверым да Морозовский йоча поликлиникым чоҥымаште тыршен. Нуным нӧлтымаште Кукмарий гыч икмыняр пӧръеҥын надырже уло манынат палемдыман.
Нижневартовскыш кандаш ий коштын. Эн ончыч стройкышто тыршен, варажым – пожарный частьыште водительлан.
Марий пӧръеҥлан йӧратыме пашажымат ыштен ончаш логалын: тудым Нижневартовск олаште Телымсе городокым ыштымаште художникын полышкалышыжлан налыныт. Тунам Ульяновск гыч Константин дене пырля тыршеныт. Сеҥымаш проспектыште ик гектар мландым ойыреныт. Ий гыч скульптурым ышташ 30 ноябрьыште тӱҥалыт да 30 декабрьыште сдатленыт. Тыге икмыняр уста еҥ калыклан куаным шочыкта – идалыкын символжым, Лумӱдырым, Йӱштӧ Кочам да молымат ышта.
Пытартыш гана тора кундемыште буритлыме шотышто бригадирын полышкалышыже лийын. Кызыт районыштак тӱрлӧ паша лекмеке годым тырша. Теве мартыште Крым Республикыш пӧртлан фундаментым опташ миен толын.
Еш илыш
Николай Николаевич ден Лидия Ивановна зоотехниклан тунеммышт годым палыме лийыныт.
Озавате Морко район Ерӱмбал ялыште шочын. А профессийже дене ик идалыкым веле ыштен шуктен. Кукмарийыште кок пачашан йочасад лийын, Лидия Ивановна ик жап тушто тыршен. Варажым поварлан, бригадирлан тыршен, ферме пашамат шуктен, Моско областьышкат кудалыштын: туштыжо дворникат, ик племенной озанлыкышкыште дояркат, уборщицат лийын. Кызыт амалкалче Валентина Прозорован Кукмарий ялысе пекарньыштыже когыльым кӱэштеш.
Куклинмытын кум эргышт уло. Кугуракше, Игорь, Морко район Красный Стекловар ялыште пӧрт, монча пурам чоҥа. Сергей ик ий спецоперацийыште служитла, артиллерийский полкышто – наводчик. Эн ончыч мобилизаций дене повестке толмо годым шинчажлан операцийым ыштенытат, налын огытыл. А варажым землякна, Шочмо элым аралаш манын, шке кумылын йодмашым возен. Кодшо ий шыжым ача-аваж деке отпускыш толын каен.
Таче, 4 апрельыште, Сергейын шочмо кечыже, 36 ийым тема. Тудым саламлена да патырлыкым, лӱддымылыкым ончыкташ, ешыш сеҥымаш дене пӧртылаш тыланена. А тудым ача-аваже, иза-шольыжо, Анюта пелашыже да кокымшо классыш коштшо Анисия ӱдыржӧ изин-кугун вучат. Теве У ий деч ончыч Сергейын мӧҥгышкыжӧ «Участнику спецоперации» медаль толын шуын. Тудым командирже, Советский район Шнаран гыч Федя Малюткин, Лидия Павловналан пуэн.
Изирак Никита эргышт кызыт Ӱшнур школышто 10-шо классыште тунемеш. Эрге-влак спортлан шӱман кушкыныт, ече дене таҥасымашке ушненыт.
Н.Н.Куклин – ты шотышто сай пример, самырыкше годсекак футбол дене эре модын. 61 ияш пӧръеҥ кызытат ветеран-влакын командышт дене пырля тӱрлӧ вере таҥаса. Эргыже-влаклан турникым ыштен пуэн.
Кленчан вӱта
Усталык шӱлышан ача мемнам эше ик творческий пашаж дене ӧрыктарыш: сурторалтыштыже кленча гыч ыштыме вӱтам ончыктыш. Тудым 2005 ийыште чоҥаш тӱҥалыныт да ты сомыл дене кок ий шогылтыныт. Кленчам цементан раствор дене оптен кӱзеныт да вӱтам келыштареныт.
– Пашаш кудалыштме годым Моско областьысе Луховицы олаште лийынам. Тушто суртоза кленча гыч парникым ыштен. Тудын пашаже келшен да шкеат иктаж-мом ышташ шонен пыштышым. Вӱташтына сӧснат, ушкал-влакат шогеныт, ныл ушкалымат онченна. Ик жап фермер сомылымат ыштен онченам ыле. Тыште кеҥежым юалге, кастене шокшо, – каласкалыш суртоза.
Вӱта куд метр лопкытан да 12 метр кужытан. Тудым ышташ 15 тӱжем кленчам кучылтмо. Тудым суртоза кок эргыжын полшымышт дене нӧлтен.
Николай Николаевич жапшым пайдалынак эртараш тырша. Мийыме кечынат Кукмарий ял тӱҥалтыште улшо ерыште колым кучаш коштын да кум килоат пеле нелытан нужголым шупшын лукмыж нерген каласыш. А кеҥежым, «Урал» мотоциклыш коляскым келыштарыме транспортышкыжо шинчын, ер воктеке вашка.
Кукмарий ялысе ойыртемалтше пӱртӱс ончыкыжымат еҥ-влакым усталык корныш вӱден наҥгаяш полша манын ӱшаныме шуэш.
Авторын да И.Речкинын фотошт.