8 октябрьыште Йошкар-Оласе Изосымыктыш тоштерыште Российын да Марий Элын сулло сӱретчыже Евгений Ярановын 70 ияш лӱмгечыже вашеш «Счастье творчества» выставкыже почылтын. Тыге ик кече ончыч ме палыме сӱртече дене вашлийын, усталык корныжо, творческий пашаже нерген мутланышна.
Полышым пуат − таушташ ит мондо.
Евгений Герасимовичым Марий изосымыктышышыште пейзажым да портретым чаплын сӱретлыше мастар еҥ семын палыме. Туге гынат тудын творчествыштыже кумда верым сюжетно-тематический сынан паша-влак налыт. Сӱретче дене мутланымеке, картиныже-влакым тӱслен ончен лекмеке, виян философ улмыжо шижалте. Тудын кажне сӱретше могай-гынат шонымашым шочыкта, илышым вес могыр гыч ончалаш кумылым луктеш.
«Выставке ятыр ий ыштыме пашан отчётшо семын почылтын. Усталык корнышто мыняр тыршаш логалын, могай иктешлымашыш шуынам − тыгай шонымаш дене ончер чумыралтын.
Кеч-могай еҥлан, поснак художниклан, воктенже улшо еҥ-влак кӱкшытыш шуаш полшат. Мыйын творчествын тӱҥ йыжыҥже 1990-ше ийла кыдалне элыште пеш неле жап эртыме годым тӱҥалын. Тунам художник-влакын ушемышт тунар пеҥгыде лийын огыл. Тиде неле жапыште полыш кидым шуялтыше еҥ-влак лектыныт. Марий Эл Республикын Кугыжаныш Погынжын председательже Юрий Минаков сӱретче-влаклан мастерскойым ойырен, «Объединение Родины» ООО-н директоржо Евгений Иванович Бобров кӱлеш материал дене эре полшен, Марий радиомеханический техникумын директоржо Валерий Павлович Данилов иктаж-кушко каяш автобусым ойырен. Козьмодемьянск оласе тоштер мыланна эре полшен шоген. Тушто 15 июльышто сӱретче-влакын кечыштым палемдат. Кажне ийын ме тушко погынена ыле. Тусо пашаеҥ-влак уна-шамычым порын вашлийыт, мероприятийым эртарат, сийлат.
Тиде у выставкышке военный, религий, философий, пӱртӱс тематикан сӱрет-влакым пуртымо», − ойла Евгений Герасимович.
Пӱренак…
Е.Яранов Морко район Усола ялыште туныктышо ешыште шочын-кушкын. Ачаже историйым, немыч йылмым туныктен, варажым роно инспектор лийын. Аваже Усола школысо тӱҥалтыш класслам вуйлатен. Суртыштышт ачажын пеш кугу книгагудыжо лийын. 1950 ийыште поснак марий ялыште тыгай сӱретым шуэн ужаш логалын. Шуко книгам ончыштын, лудын, рвезе тӱням шымлен. Ик теле кечын ача-аваже ярмиҥга гыч эргышлан чиям налын конденыт. Тиддеч вара тудо сӱретлаш кумылаҥын. 4-ше класс деч вара Йошкар-Оласе талантан йоча-влаклан школ-интернатышке тунемаш каен.
«Тунам школ-интернат почылтын гына ыле. Сӱретлен моштышо йоча-влакым ойыраш манын, Моркышко тушеч лӱмынак педагог-влак толыныт. Ме райрӱдыштӧ экзаменым кученна: посна теме дене сӱретленна. Тыге 1961 ий сентябрьыште школ-интернатышке тунемаш пурышым. Декабрьыште авам ош тӱня дене чеверласыш. Куштылго лийын огыл. Шуко чыташ пернен. Школ-интернат деч вара Йошкар-Оласе ик заводышко ныл ий пашам ыштенам. Варажым армийышке служитлаш кайышым. Тушто комсомол организацийын секретарьже лийынам. Офицерлан пеш кодынешт ыле. Польшышто юж армий штабын Йӱдвел группысо войскаште батальонын комсоморгшылан шогалташ йодыныт. Но тунам ачам Йошкар-Олаште художественный училище почылтмо нерген серышым возен колтен. Тыге мый Марий Элышке пӧртыльым да Йошкар-Оласе художественный училищышке тунемаш пурышым» − ойла Е.Яранов.
Усталык пӧртыштӧ мастарлыкым нӧлтен
1976 ийыште художественный училищым тунемын пытарымеке тудо Йошкар-Оласе 1-ше №-ан школышто пашам ышташ тӱҥалын. Училищыште налме шинчымаш тудлан кумда усталык корнышко лекташ корным почын. Тыге 1977 ийыште Евгений Герасимовичын икымше выставкыже «ош тӱням» ужын. Тидлан шуко жап эртен гынат, сӱретче тусо жапым порын шарналта. Тиддеч ятыр выставке лийын.
Е.Яранов Вышний Волочёк оласе И.Репин лӱмеш «Академическая дача» манме усталык пӧртышкӧ 16 гана мастарлыкшым нӧлташ коштын. Тушко Российын тӱрлӧ регионжо гыч кумдан палыме совет сӱретче-влак погыненыт. Кажныже икте-весе деч шукылан тунемын. Кок тылзе жапыште нуно тӱрлӧ сынан сӱретым шочыктеныт.
«Тушко логалаш куштылго огыл ыле. Кугыжаныш кӱшеш яра миен-толат, тыгак пукшат-йӱктат, мастерскойым ойырат. Могай виян академик-влак дене иктӧр сӱретленна! Камчатке, Владивосток, Магадан…. Кушеч гына толын огытыл! Ты «дачыште» 60 еҥлан вер ситен. Тушто творческий атмосфере ыле. Мыланем вияҥаш тыште чот полшеныт. Весын сӱретшым ончен шогет да «Тидым кузе тыге чаплын ыштен кертын?» манын шонет. Тыште шуко сӱретым ыштенам. Ик кугу тематический сӱретым сӱретлена да 50 да 70 см кугытан кагазышке 20-25 пейзажым возенна. Картине-влакым чыла тусо мастерскойышко коденна. А тушто мыняр сӱретым мый кудалтенам. Кызыт чот чаманем», − ойла сӱретче.
Е.Яранов Марий Эл Республикым Россий кӱкшытыштӧ чапландара, тудын лӱмжӧ элыштына шукылан палыме. Сӱретче 2005 ий годсек Марий Элысе сӱретче-влакын ушемыштым вуйлата. Автор республикысе, зональный, Российысе выставкылаште участвоватла. Сӱретчын пашаже-влак США-ште, Францийыште, Индийыште, Финляндийыште, Россий мучко, Марий Элыште частный коллекцийлаште аралалтыт.
Евгений Герасимовичым 70 ияш лӱмгече пайремже дене уло кумылын саламлена да тазалыкым, пиалым, творческий корнышто у сеҥымашым тыланена да тек марий калыкым умбакыжымат у картине-влак дене куандарен шога.
