Тачысе кечын илыш йӧршын у сыным налын. Ялыште илыше икшыве, сценыш лектын, марла муралташ але кушталташ вожылеш, «аҥырала кояш тӱҥалам» манын пелештен колта. А посёлкылаште да олалаште илыше руш йоча-влак туге шыргыжалын марла муралтат, а кушталтымыштым ойлыманат огыл. Тыгодым ны акцент манмет тудлан ок мешае, ни «мый марий омыл» манын ок каласе. Тыште ик тӱҥ амалже: йочалан вес йылмым палаш оҥайын чучеш. Ме ӱдыр-рвезын изи ушышкышт тӱнямбалне улшо чыла калыкым ик семын пагалаш кӱлмӧ шонымашым йочасад гычак шыҥдарен толшаш улына…
Шукерте огыл Морко кундемыште этнокультур предметлам туныктышо-влак черетан район кӱкшытан методушем погыныш чумыргышт. Тудо ты гана Морко посёлкысо 2-шо номеран школышто эртаралте. 19 туныктышым порын вашлияш да рушла кутырышо икшыве-шамыч дене виш урокым, урок деч ӧрдыжысӧ пашам, мастарлык-классым эртарен колташ туныктышо-влак ончылгоч ямдылалтыныт. Тыште тӱҥалтыш классыште да кыдалаш класслаште этнокультур предметлам, музык ден историйым вӱдышӧ-влак – чыланат ик шонымаш дене пашам ыштат: марий йылмым вияҥдаш да тудым самырык тукымын шӱм-чоныш шыҥдараш. А тӱшкан шуктымо сомыл керек-кунамат тӱвыргӧ лектышым пуа.
Семинар тӱҥалтышыште Моркысо 2-шо номеран школышто ятыр ий историйым туныктышо И.Г.Никифорова школысо тоштер мучко экскурсийым эртарыш. Вара семинарыш чумыргышо туныктышо-влак, кум тӱшкалан шелалтын, ик жапыштак кум вере виш урокым онченыт. 3-шо классыште тунемше-влак дене Л.С.Логинова «Ушештарымаш урок. Вургем» теме дене кугыжаныш марий йылме урокым эртарен. 5-ше классыште Л.Ю.Сергеева – «Марий кундемыште архитектур йӱла» теме дене ИКН урокым. 6-шо класс икшыве-шамыч дене Н.А.Голубкина – «Марий Элем – шочмо верем» теме дене кугыжаныш марий йылме урокым. Кажне классыште кумло наре икшыве шинча, тугеже ик татыште индешле наре тунемшын шӱм-чонышт марий шӱлыш дене пойдаралтын. Тидыже кугезе йылмынам вияҥдымаште пеш кӱлешан ошкыл.
Умбакыже чыланат мастер-классыш рӱж ушненна. Тӱҥалтыш классым туныктышо Е.В.Петрова семинарын кажне участникшым компьютер ончыко вераҥден да «SCRATCH» программыште «Шӧртньӧ муно» йомак почеш пашам ышташ темлен. Марий йылмым туныктышо М.В.Михайлова туныктымаште модыш технологийым кучылтмо опытшо дене палдарен.
Семинар «Еш – илыш эҥертыш» концерт дене мучашлалте. Руш икшывын марий вургемым чиен шогалмыже, марий йылме дене мурым шуйдарен колтымыжо, марла лывыргын тавалтымыже мемнан кумылнам эшеат чот ылыжтыш. Ты концертлан пеш кугу надырым тӱҥалтыш класслам туныктышо Л.И.Горянова ден С.М.Александрова да музыкым туныктышо Л.Н.Алексеева пыштеныт.
Тыгак чыла туныктышо-влак лӱм дене таум каласыме шуэш марий семмастар, мурызо Вячеслав Осиповлан. Тудо Юлсер кундем гыч шумеш лӱмынак толын. «Марий муро дене илем» мастер-классше мемнан чонеш мондалтдыме сай кышам эрелан коден.
Елена Григорьева, Морко районышто этнокультур предметлам туныктышо-влакын методушем вуйлатышышт.
Снимкыште: Район кӱкшытан методушем погынын участникше-влак Морко посёлкысо 2-шо номеран школын марий шӱлышан чолга тунемшыже-влак.
