Кодшо ийын марий литературлан негызым пыштыше-влак кокла гыч иктыже Н.С.Мухинлан 130 ий темме вашеш уло илыш корныжым лончылыман статья «Кугарня» газетыште савыкталтын ыле. Тений писательлан 25 ноябрьыште 131 ий темеш. Таче, тӱрлӧ материаллан эҥертен, архив материалым кучылтын, чумырен, ковамын каласкалымыжым шарналтен, Николай Семёновичын неле пагыт жапысе илыш пӱрымашыжым шергалам. 1937 ийлан МАССР-ын НКВД-шкыже Москва гыч разнарядке толын: 1800 еҥым репрессироватлаш, нунын кокла гыч 300 еҥым лӱен пушташ, 1500 «титаканым» лагерьлашке колташ. Икымше тӱшкашкыже Н.С.Мухинат логалын, кокымшышкыжо (10 ийлан) – тудын пелашыже Мария Степановна Мухина.
– Пелашыжым кучен наҥгайымекышт, ик кеҥеж кечын, – ковам, Мухин тукым дене варналт илыше Ирина Антонова каласкала, – Мухинын пелашыже, Миклай вате шешке, дене Йошкар-Олаш каяш тарванышна. Йошкар-Олашке толын шумек, Н.С.Мухин дене вашлияш разрешенийым налын, тюрьмашке вашкышна. Свиданийышке ошемше чуриян, нымыште вара гай явыген пытыше Миклай Мухиным кондышт. Эн ончыч тудо мемнан деч «таче могай числа да могай кече» манын йодо. Ме ялт ӧрмалгышна. «Мо шынденыт але малаш эрыкым пуэн огытыл, кажне йӱдым йодыштыт, игылтыт, титаклат, кӱварвак перен шуэн, мӱшкыр гыч чумат, шояк кагаз-влакеш кидым пыштыктынешт. Ончыкшым мо лиеш, ала… Те тышечын вашкерак кораҥза, уке гын тендамат тышанак петырен шындат. Тышке ужаш толшо-влак ятырын шинчат…», – вашкен мутланен тудо. Ме лач кочкышнам пуэн шуктышна, тудым вӱден наҥгайышт. Тиде йӧратыме,тулыкеш кодшо пелашыжын пытартыш ужын кутырымашыже лийын.
«Чот орланен, ярнен пытымеке, Миклай Мухин шкенжым шке пытараш шонен пышта. Тӱжваке вӱр лекмым ончыкташ огыл шонен, пагарже ден шолыжым пӱчкедаш шотым муын. Тидлан тюрьма окнам пудыртен, кугу яндажым кӱварвалне тошкен, тыгыдын логаржым коркален нелын. Тылеч вара кок кече гыч приговор шукталтын. Уке гын тудо мо лиеш ыле, ала…», – изиэм годымак ковамын тыгерак каласкалымыжым колынам.
Лев Сошин.
Морко район, Купсола.
Тичмаш статьям 19 да 26 ноябрьыште лекше газетлаште лудса.http://Кевыт