Параньга район Усола ялын кидмастарже Зинаида Ивановна Сунгурова крючок дене пидаш йӧрата. Тудын кидыштыже тӱрлӧ кугытан салфетке, пӱкенлан, диванлан шартыш, вазе, роза пеледыш, тапычке-влак, тӱрлӧ модыш да молат «шочыт».
Уста кидмастар
Сунгуровмытын суртыштым ужын, тыште тале кидмастар-влакын илымыштым вигак умылаш лиеш. Пӧрт воктене пластик ате дене ышыме кум пальме шокшо элым шарныктен «кушкеш». У ий шӱлышым пурташ манын, тений ДВП материал дене кок пӱчым ыштеныт да палисадник печыш пижыктеныт. А кудывечыште тӱрлӧ поделке лум йымач сылнын коеш. Кеҥежым озавате садпакчыштыже тӱрлӧ пеледышым кушта. Тидыже ямым утларак пурта.
– Кажне ийын тӱрлӧ арвер дене у поделкым ямдылем. Ончыч куэ дене пирым, шордым, жирафым ыштенна ыле, но варажым нуно шӱйын пытеныт, мераҥ ден ужава гына кодыныт. Кок яра биондышко сӱретым сӱретленам да тушко пеледышым шынденам. Кӧршӧк дене изи ӱдырым ыштенам. Тудым Маша манын лӱмденам. Пластик кленча дене мотор пеледыш-влакымат ышташ келша. Ынде иктаж материал дене аистым ышташ шонымаш уло, – каласыш озавате.
Вате-марий коктынат Усолаште шочын-кушкыныт, тыштак ешым чумыреныт. Зинаида Ивановна пенсийыш лектын, мӧҥгыштак шогылтеш, пелашыже Параньга посёлкысо пилорамыште манипулятор машина дене тырша.
Сунгуровмыт коктынат тале кидмастар улыт. Зинаида Ивановна пидаш кумылан гын, Юрий Николаевич пу дене омсам, кроватьым, окна рамым, янакым, пӱкеным, тумбым, эсогыл стенкым да моло арверым ыштылеш. Йодшо-влакат эре улыт. Тыгак тудо кӱртньым сайын таптен мошта. Пӧрт воктенысе палисадникшым шкеак моторын сӧрастарен.
Москошто илыше Дима эргыштат тидын шотышто ойыртемалтеш. Мӧҥгыштыжӧ шкеак декоративный штукатуркым ыштен, сварке пашам сайын пала.
Урга, пидеш
Зинаида Ивановна самырыкше годсек кидпашам ышташ йӧрата. Тунам тудо тӱрымат тӱрлен, спице дене вургемымат пидын. Сандене профессийымат кидпаша дене кылдалтшым кычалын. Олор кыдалаш школ деч вара Йошкар-Олашке учебно-производственный комбинатыште ургызылан тунемын. Дипломым налмеке, шочмо ялыштыже быткомбинатыште тыршен. Усола школышто техслужащийлан, вахтёрлан ятыр ий ыштен.
– Акам дене коктын ургызо улына. Тачат тудо еҥ-влаклан йодмо почеш марий тувырым ямдыла. Мый кызыт пешыже ургымаш уке. Мыланем крючок дене пидаш келша. Ты пашалан 1990-ше ийлаште ЗПП заводын Параньгасе филиалыштыже ыштыме годым кумылаҥынам. Тушто паша уке годым вате-шамыч дене пидынна, икте-весе деч шукылан тунемынна. Филиал петырналтмеке, паша деч посна кодмеке, эше чот пидаш тӱҥалынам. Йолвамат ыштен онченам.
Кидпашам мый южгунам омо уке годым йӱдымат ыштен шинчылтам. Тыге чон лушка, – мане З.Сунгурова.
Мастарлыкым нӧлташ тудлан ялысе книгагудысо «Пампалче» кидпаша кружокат кугун полшен. Тушко пенсийыш лекмеке, кошташ тӱҥалын. Кружокым библиотекым вуйлатыше Вера Григорьевна Афанасьева вӱда. Тыште Зинаида Сунгурова атлас ленте дене пеледышым ышташ тунемын.
Модышым, тапычкым
Зинаида Ивановна вич-куд ий ончыч тӱрлӧ модышым пидаш кумылаҥын. Тудо кажне идалыклан пӧлеклалтше янлыкым ышта. Суртыштыжо тигр, маска, кролик, маймыл, рывыж, пий, тумна, агытан да молат улыт.
– Модышым пидаш пеш оҥай. Тӱҥалат гын, пашам вашкерак пытарымет шуэш. Янлыкем-влак тӱрлӧ кугытан улыт. Изиракшым пидаш йӧсӧ, кугыракшым – куштылгырак. Эн ончыч капкыл ужашым (вуйым, капым, кок кидым, кок йолым) посна пидам, вара икте-весышт дене ушем. Шинчам ямдым пижыктем, нерым шем шӱртӧ дене тӱрлем. Ончыч модыш кӧргышкӧ мамыкым шӱшкам ыле. Мушмеке, тудо чумырга, сандене кызыт синтепоным, поролоным кучылтам.
Модыш-влакым родо-влаклан пуэдем, пӧлек шотеш кучыктем. Кодшо ийын палымем-влаклан вич модышым пидын пуэнам, – ойла Зинаида Ивановна.
З.Сунгурова мотор тапычке-влакым икмыняр ий пидеш. Эн ончыч эрге уныкажлан машине форманым пидын пуэн. Тапычке пундашлан кевытыште налме стелькым, тошто ката пундашым кучылтеш але тошто ковёр гыч шке ышта. Варажым тыгак йолчыкышым (шлепанцым), кемым пидаш тӱҥалын.
Зинаида Ивановнан арверже шуко погынен. 2018 ийыште уста кидмастарын пашаже-влакым Параньга районысо тоштерышке аклаш лукмо ыле.
З.Сунгурова Усола ялысе «Мур пеледыш» ансамбльышке 20 ий коштын, республик мучко, тыгак тора кундемыше гастроль дене лийын. Тыгодым спортым йӧрата: скандинав коштмаш дене заниматла, телым ече дене мунчалта.