Пиалан лий, Лизукем!

Тымык кеҥеж йӱд. Поезд кӱртньыгорно дене икшырымын кудалеш. Миклайын омо йӧршеш уке. Воктеныже вич ияш эргыже ласкан мала. Чоным, вуйым тӱрлӧ шонымаш пудырата. Кок кече ончыч аваже йыҥгыртыш. «Черле улам, ужаш тол», – кӱчыкын каласыш.

Миклай ынде лу ий шочмо суртыштыжо лийын огыл. Лу ий… Лач тынаре Миклай Лизам ужын огыл. Ала-кунам чот йӧратыме, ӱмыреш пырля лияш товатлыше Лизукшым. Чылажат тыге савырна манын, кӧ пален…

Миклай ден Лизан йоча пагытышт веселан эртен. Школыш пырля коштыныт, иквереш модыныт, колым кучаш, снегым погаш куржталыныт. Латик класс деч вара Миклай военный училищыш тунемаш пурен. Йолташ-влак дене чеверласыме кастене рвезе Лизан шӱлыкаҥмыжым ужын. Миклай тудым кидше гыч кучен да воштылалын йодын:

Мыйын тораш кайымемлан ойгырет огыл дыр? Вучаш тӱҥалат мо?

Арам воштылат, шорташет ынже логал, –
вашештен Лиза да писын гына ошкыл каен.

Миклай нигузе умылен огыл: молан молгунам весела, поро кумылан Лиза трукышто вашталтын. У верыште чылажат оҥай чучын, но чоныш каласен мошташ лийдыме шӱлык пурен. Миклай уэш-пачаш шонкален, вискален да трукышто умылен – Лиза пеленже уке. Тудын шыргыжал колтымыжо, весела кумылжо, поро шомакше деч посна моткоч йокрок улмаш. Ик кечын Миклай Лизалан серышым возен. Ик арня гыч вашмут толын. Чоным ырыктыше, ласка серыш. Тыге икте-весылан серкалаш тӱҥалыныт. Ик ий жапыште мыняр шуко серышым возеныт, шотлен от пытаре!

Кеҥеж каникуллан Миклай ялыш толын. Ты пагытым йӧратыше кок самырык шӱм мыняр вучен! Кажне кечын рвезе йӧратыме таҥже деке вашкен. Мыняр ӱжарам пырля вашлийыныт, мыняр шӱдыран касым пырля эртареныт! Кеҥеж шиждымын эртен. Миклайлан корныш тарванаш жап толын. Лиза моткоч ойгырен, койын шӱлыкаҥын.

Ит тургыжлане, тунем пытаремат, генерал вате лият, – воштылын Миклай.

Но Лизалан генерал вате лияш пӱрен огыл улмаш. Ик кечын тудын деч кӱчык серыш тольо: «Проститле, мый весылан марлан лектам. Тетла ит возо».

Миклайлан уло тӱня кумыкталтмыла чучын. Тунеммым кудалтен, шочмо ялыш каяш тарванен, но колтен огытыл. Тудо ийын кеҥеж каникулым пыкше вучен шуктен. Мӧҥгыжӧ мийымек, аваже ойлен:

Мондо Лизатым. Тудо еҥ вате. Марийже поян еш гыч. Кодшо кечылаште ӱдырышт шочын.

Тыгай уверым колмек, Миклай Лиза дене мутланаш шонен. Лач вашлияш гына ыш логал: Лизан марийже тудым капка воктеч поктен колтыш.

Миклай училищым тунем пытарыш, умбакыже тораш служитлаш кайыш. Ик жап гыч пырля пашам ыштыше йолташ рвезын шӱжаржым марлан нале. Нина – поро, шыма ӱдырамаш. Тудо Миклайым ик шинчаончалтыш гычак умыла. Вич ий ончыч эргышт шочо. Пачер, машина – чылажат уло. Тичмаш пиаллан пелен аваже гына огеш сите. Пытартыш йыҥгырже Миклайым чот лӱдыктыш, корнышко погынаш тыманмеш таратыш. Теве ынде кок шагат гыч шочмо верыште лийыт.

Ял урем дене пӧръеҥ чон вургыжын эртыш. Теве Лизукмытын суртышт. Палисадникыште ал роза-влак ончычсо семынак койышланен кушкыт. Нуным Лиза пеш йӧрата. Шочмо суртышт пуйто нимынярат вашталтын огыл, чыла – шке верыштыже. Пӧрт омсам эркынрак почо да трукышто кӱварыш пудален шындыме гай лие. Ваштарешыже Лиза шога. Тыгай вашлиймашым Миклай йӧршеш вучен огыл.

Мыйым ужметлан тыге куаненат мо? – мыскара йӧре пелештыш Лиза. – Мый Галина Павловналан уколым ышташ толынам.

Миклай ты шомакеш пуйто помыжалте, эргыжым коваж деке намийыш, шкеже Лизам ужаташ лекте.

Пиалан улат? – шыпрак йодо Миклай.

Таче кастене тошто верышкына мий, каласем, – ончычсо семынак шыргыжал пелештыш ӱдырамаш.

Тиде шомакше Миклайын ушыштыжо кече мучко пӧрдӧ. Тошто сусырым молан уэш тарваташ, нигушкат ом лек манын, шкенжым шке ӱшандараш толашыш, но ыш сеҥе. Кутырен келшыме верыш йол шкеак наҥгайыш. Ик жап гыч Лиза тольо да воктекыже ончычсо семынак шинче. Икте-весым ик жап мут деч посна ончышт. Миклай Лизан чурийжым ондакысе семынак шыман ниялтыш.

Йӧршеш вашталтын отыл. Эше утларак моторештынат гына.

Поро шомакетлан тау. Палет, кунар гана ты вашлиймаш нерген шонен коштынам! Мый тыйын ончылнет титакан улам. Сергейлан марлан каяш шоненат омыл. Чылажат вучыдымын лекте. Тыйын кайымекет, тудо кажне кечын гаяк толаш тӱҥале. Ондак мылам чылажат мыскарала чучын. Самырык пагыт годым пӧртыштӧ кӧн шинчымыже шуэш? А ик кечын Сергей подылшырак тольо. Ты кастене виешак мыйым шке ватыжым ыштыш. А вес кечын ача-авам деке туларташ тольо. Намысыш пураш огыл манын, лекташ келшышым. Ӱдыр ӱмыремлан мучаш тольо. Тудо ийынак икшывына шочо. Тыйын толмет нерген колын, да Сергей пеш чот пуштыланыш. Тыйым окна гыч шыпак ончен шогышым. Калыкыште поян эргылан марлан лектынам манын манеш-манеш кошто. А мылам тудын поянлыкше йӧршын кӱлын огыл. Тыйын шинчашкет кузе ончем, калык мом ойла манын тургыжланенам. Ораде! Ик ий гыч Сергей дене ойырлышна. Ачам-авамын суртыштыжо ӱдырем дене илена. Фельдшерлан пашам ыштем. Теве тыге. Чонемлан куштылеме. Ешан, икшыван улмет нерген колынам. Пиалан лий! Ужын мутланымыланна моткоч куаненам. Чыла умылет манын ӱшанем.

Лиза верже гыч кынеле да вашке ошкыльо. Миклай почешыже тарваныш, ӱдырамашым кидше гыч кучыш да пелештыш:

Лизук, мыят тыйым эре шарнен иленам. Тыге лиймым палем гын, мариет деч шолыштын наҥгаем ыле. Кызытат пеленем наҥгаяш ямде улам.

Пеленет? Ешым ом пужо, а еҥгавате лияш ом келше. Икымше йӧратымаш нерген поро шарнымаш чоныштем эреак кодеш.

Миклай урем покшелне шкет шоген кодо…

Тылеч вара кок ий эртыш. Миклай кеҥеж отпусклан шочмо суртыш тольо. Лизан олаш илаш кайымыже да марлан лекмыж нерген аваж деч пален нале. Ондак чонжылан нелын чучо, вара шке семынже шоналтыш: «Пиалан лий, Лизукем! Чот-чот пиалан!»

Ольга П.