Шонет гын, ялыштат илаш лиеш, пашам гына ышташ ит ӧркане! Звенигово район Какшамарий ялыште илыше вич шочшан Марина Малыгина тидым кажне гана пеҥгыдын ойла. Звенигово олаште кушшо ӱдыр ончыкылыкшым ял илыш дене кылден.
Изинек яллан шӱман
Марина ялым тӱзатыме верч эре тырша, еҥ-влаклан полышым пуаш ямде да моткоч пашаче кумылан. Кожмак койышыжо йоча пагытыштак тапталтын, ача-авалан вольыкым ончаш, шудым ышташ, пакча пашам ышташ полышкален.
– Мый Чакмарийыште шочынам. Вич ияш улмем годым ешна дене Звенигово олаш илаш кусненна. Ачам тусо чодыра озанлыкыште трактористлан ыштен, авам заводышто тыршен. Мыланна пӧртым пуэныт, варажым ачам сурт пелен мончам, вӱтам чоҥен.
1990-ше ийла неле жап ыле. Олаште иленна гынат, ме вольыкым эре ашненна, кеҥеж мучко шудым ыштенна, киндым шкеак пыштенна. Садлан илаш куштылгырак лийын.
Но мыланем оласе илыш пешыже келшен огыл, чон эре ялыш шупшын. Тыглай кечынат велосипед дене коча-ковам деке кудалыштынам. Кеҥежым каныш годым эре тушто лийынам. Кушкын шуам да садак уэш ялыш пӧртылам манын шоненам, – ойла М.Малыгина.
Тудо Звенигово оласе 3-шо №-ан школышто тунемын. Тӱвыра пашаште, спортышто чолгалыкшым, мастарлыкшым ончыктен. Ик жап верысе музыкальный школышто балалайке дене шокташ тунемын, ече таҥасымашлаште шкенжым терген, волейболла талын модын.
2002 ийыште, школым тунем пытарымеке, Марий радиомеханический техникумыш программистлан тунемаш пурен улмаш. Но тӱрлӧ амаллан кӧра тушеч каен. А вес ийын Дима таҥжылан марлан лектын, да Какшамарийыште илаш тӱҥалыныт. Эрган лиймеке, Марина Чебоксар оласе университетыште менеджерлан вич ий тунемын.
Вӱд лийын огыл
Ялыште вӱд лийын огыл, канализаций пашам ыштен огыл. Ты сомылым шуктышо организаций тышеч каен. Вате-марий, ты пашам тӧрлен колташ, ялысе калыкын илышыжым саемдаш манын, 2010 ийыште ялыште коммунальный сетьым обслуживатлыше организацийым почыныт. Изин-изин ачалыме пашам шуктеныт, тӧрленыт. Ты сомылым кум ий вораҥдареныт. Варажым ты паша деч эркын кораҥыныт. Кызыт вате-марий пу поддоным ыштен ужалат.
– Поддонлан пилорамыште кумшо сортан пиломатериалым налына да станок дене ямдылена. Ты пашам шуктышо посна еҥнат уло. Тудлан пашадарым тӱлена. Сатум Звенигово оласе ик заводыш колтена. Канализаций, вӱдпуч шотышто пашам неле ситуаций годым гына ыштена. Пелашем канализацийым эрыкта, тыгак вӱдпучым ачала, –мане М.Малыгина.
Вате-марий шуко конкурсышто шкеныштым тергеныт. Мутлан, «Молодые предприниматели России» конкурсын республикысе этапыштыже нуно шке жапыштыже икымше да кумшо верлам налыныт.
Тӱрлӧ пашам ыштат
Марина Какшамарийысе администрацийыште 10 ий инструкторлан, варажым Чебоксар оласе ик кевытыште товароведлан ыштен. Кызыт Какшамарий кундемыш газ пучым шупшыт, 2025 ий марте газым пуртен шуктышаш улыт. Ты пашам селаште ик организаций шукта, тушко вахте йӧн дене сварщик, монтажник, слесарь-влак толыт. Марина нунын илыме верыштышт комендантлан ышта: арулыкым эскера, пукша-йӱкта, вакшышым вашталта.
Маринан Дмитрий пелашыже Какшамарий селасе пожарный постышто шофёрлан тырша.
Пашам ыштыде, улан от лий. Малыгинмыт яра огыт шинче. Йол ӱмбалне пеҥгыдын шогаш, шочшым ончен-кушташ манын, тӱрлӧ йӧным кычалыт. Ешартыш окса еш роскотым петыраш чот полша. Марина кеҥежым, шыжым емыж-саскам, поҥгым пога але еҥ-влак гыч налеш да приёмщиклан Чебоксар олашке колта. Дмитрий пелашыже каныш жапыште йодмо почеш бригаде дене монча ден пӧрт пура-влакым нӧлта. Тыгак мӱкшым онча.
– Шукын ялыште паша уке маныт. Но мый тидын дене ом келше. Ялыште сомыл эре уло. Оксам ышташ тӱрлӧ йӧным кычалман. Кумылет гына лийже! Ялыште эрыкым, ласкалыкым йӧратем. Кушко шонем, тушко лектын каен кертам. Олаште тидын шотышто нелырак. Чыланат пуйто расписаний почеш илат. Йырымваш йӱк-йӱан солна, чыланат ала-кушко вашкат. Ончыкыжым ялеш кодаш шонена. Пӧртым нӧлтен пытараш кӱлеш, – иктешлыш самырык ӱдырамаш.
Вич шочшан ача-ава
Малыгинмыт ешыште вич шочшо кушкеш. Кирилл Йошкар-Олаште Волгатехыште радиотехнический факультетыште кокымшо ий тунемеш. Катя 11-ше классыш коштеш. Техникылан шӱман, машинам тӧрлен мошта. Роман Чебоксар оласе кадет школышто 8-ше классыште шинчымашым пога, спортлан шӱман. Ксения Какшамарийысе школыш 3-шо классыште тунемеш. Вич ияш Артём але йочасадыш веле коштеш, тудат мураш кумылан.
Малыгинмыт пашам рӱж ыштат, канаш жапым муыт. Кеҥежым кум суткалан эҥерыш байдарке дене лектыт.
Марина чыла шотышат тале. Йоча-влак дене пашам ышташ кумылан. Тӱрлӧ проектым воза. Какшамарий селасе администрацийыште ыштымыж годымак тудын вуйлатымыж почеш Кугу Отечественный сарыште кредалше-влаклан пӧлеклалтше чапкӱм ыштыме. Тыгак йоча-влак дене торым погеныт да сдатленыт. Марий кундемыште кугу пожар лийме годым тулым йӧрташ коштын. Икмыняр ий ончыч Чебоксар оласе университетыште трудым туныктышылан квалификацийым налын.
Марина Малыгина – шуко самырык еҥлан пример. Тудо чылажымат шот да рат дене ышта, чолгалыкым кеч-кунамат ончыкта, тӱҥжӧ – ял илыш верч коляна, тырша. Тыгай еҥ-влак яллан пыташ нигунам огыт пу!