«Илышыште йӧратымаш деч посна нимо ок ышталт. Чылажат йӧратымаш гыч тӱҥалеш», – манеш еш оза И.А.Гаврилов.
2004 ийыште ӱдыр-каче Марина ден Иван Гавриловмытын ешышт шочын. Морко район Шлань ялыште илыше Иван Александрович ден Марина Геннадиевна кызыт ныл шочшан ача-ава улыт. Нуно шке ялыштак чоныштлан лишыл пашаш коштыт, шуко вольыкым ашнат, мӱкшым ончат.
Йошкар-Олаште илаш шоненыт
Сӱан деч вара Гавриловмыт ик жап Йошкар-Олаште иленыт, ончыкыжымат тыштак кодаш, пашам ышташ шоненыт. Но ялыште шочын-кушшо еҥлан оласе илыш чонлан келшен огыл. Тыге нуно шочмо кундемыш илаш кусненыт да Шлань ялыште 2012 ийыште шке пӧртым чоҥеныт.
Тылеч ончыч тӱрлӧ пашаште тыршаш логалын гынат, кызыт Гавриловмыт чонлан келшыше сомылым муыныт, коктынат Унчо этнокультур комплексыште пашам ыштат: Иван Александрович – ӱяҥге воштыр гыч пидме пӧлемыште, Марина Геннадиевна «Акреттӱр» студийым вуйлата.
– Калык дене пашам ыштем, мастер-класс-влакым эртарем. Йошкар-Оласе технологический колледжым техник-технологлан тунем лектым. Ынде дипломан специалист улам. Армий деч вара колхозыштат пашам ыштенам, вара плотниклан тыршенам, – манеш И.А.Гаврилов.
Изинек пашалан туныктат
Гавриловмытын Миша эргыштлан – 16 ий. Маша – 13 ияш.
Юлвий кок ийым эрталтен, а эн изи Элавийлан вич тылзе гына темын. Кугурак икшыве-шамыч ача-аваштлан полшат. Каникул годымат эрдене эрак кынелыт, кажныже шуктышаш сомылжым пала. Маша утларакшым аважлан полышкала, шӱжарже-влак дене шогылтеш.
– Мӱкшым ончена. Мӱй йоча-влаклан пеш пайдале. Адакшым мемнан кундемыштына мӱкшым ончымо паша йомын ынже тол манын шонем. Кок ушкал, имне-влак улыт. Ӱмаште Удмуртий гыч Вятский урлык мужыр имньым конденам. Ончыкыжым имньыгудым почаш шонымаш уло. Тиде урлык имне айдемылан пеш шӱман улмыж дене ойыртемалтеш. Миша эргым имньылан пешыже шӱман огыл, тудо мыланем мӱкшым ончаш пеш полша. Маша гын, мӧҥгешла, имне-влак воктене тошкыштеш, тудлан чылажат оҥайын чучеш, – каласкала Иван Александрович.
– Пашашкат коштыда, мӧҥгыштат сомыл шуко. Кузе чыла шуктеда? – йодым Гавриловмыт деч.
– Чыла шке жапыштыже ыштыман. Вуйышто планым кучыман. Эрдене кынелат, кечыгутлык пашам шкаланет палемдет. Кугурак икшывынам изинек пашам йӧраташ туныктен куштенна. Кеч-могай сомылым кумылын ыштет гын, лектыш эре сай лиеш, – лие вашмут.
Йӧратыме сомыл вийым пуа
Ала-кунам Иван Александрович нефтьым тулымо пашаште тыршаш шонен. Хант-Манси автономный округысо Нижневартовск олаште бурильщикын полышкалышыжлан тунем лектын, вахте дене Йӱдвел кундемыште пашам ышташ кумылжо лийын.
– Ик шошым шочмо ялышкем тольым да тышанак кодым. Марина пелашем тунам студийыште пашам ышта ыле. Ӱяҥге воштыр гыч пидме пӧлемыште мемнан кундем гычак Денис Александров тыршен. «Ончалаш пуро, Денис пеш мотор корзиҥга-влакым пидеш», – манын каласен пелашем. Мый пӧлемыш пурен шогальым да ты сомылым иканаште йӧратен шындышым. Пуйто ала-кунам тидым ыштенам гай чучын. А шкеже ӱяҥге воштырым тылеч ончыч ик ганат кидышкем кучен омыл ыле, – ойла И.Гаврилов.
Тыге пӧръеҥ ӱяҥге воштыр гыч пидме сомылым шымлаш тӱҥалын, тиде пашалан тунемын. Икмыняр жап гыч Д.Александров студий гыч кайымыж нерген увертарен да Иван Александровичлан олмешыже кодаш темлен. Паша верлан кӧра огыл, пидме сомыл келшымылан кӧра пӧръеҥ келшен. Денис ик корзиҥгам пидын ончыктен. Тыгайымак Иван Александрович кок арня наре пидын. Тыге тиде пашалан эркын тунемын.
Икана этнокультурный комплексыш Йошкар-Ола гыч тале кидмастар Г.М.Павлов толын. Марина Геннадиевна пелашыжлан тидын нерген шижтарен да палыме лияш темлен. Пӧръеҥ Геннадий Максимович деч шкеж дек тунемшылан налаш йодын. Тале кидмастар иканаште огыл, но келшен. Лач Геннадий Максимович Иван Александровичым ты кидпашан негызшылан туныктен.
Кызыт ончычсо школ оралтыште верланыше кидпаша пӧлемже – И.Гавриловын чон кандарыме лукшо. Тылеч ончыч тыште тӧрлымӧ, олмыктымо пашам шукташ ятыр кӱлын. 2013 ийыште, пашаш толмекыже, Иван Александровичын ниможат лийын огыл, эркын дене паша инструментым поген, опытат жап дене погынен. Ончыч проста корзиҥга-влакым гына пидын гын, кызыт – лӱҥгалтен шинчаш кресле, кухньышто кучылташ йӧршӧ, тыгак пӧрткӧргым сӧрастарыше тӱрлӧ арвер да шуко молат.
Еҥ-влак деч шуко йодмаш пура. «Интернетыште тендан сатуда-влакым ужаш лиеш?» йодмемлан Иван Александрович тыге вашештыш: «Кидпашам-влакым интернетыш луктам гын, заказ-влакым ыштен ом шукто. Такшат заказ шуко».
Йӧратыме пашам ыштымыж годым кидмастар жап эртымымат ок шиж, южгунам йӱд марте шинчылтеш. Материалым ямдылаш пагыт ятыр кая. Ӱяҥге воштыр плантацийже Иван Александровичын паша верже пеленак. Тудым 2014 ий шошым палыме кидмастар деч укшым конден шынденыт.
– Вес пашам ыштен ноем гын, пидме годым нойымым ом шиж, вий погынымыла веле чучеш. Кидпашам ыштыме годым, пидын пытарымекем, арвер мотор лиеш манын шонем да эшеат нӧлталтше кумыл дене тыршем. Вара еҥ-влак ӧрын да куанен ончат гын, шулдыран улмем гай чучеш, – шинча йӱлен каласкала Иван Александрович.
Ешыште поро кумыл озаланышаш
– Пелашем чыным йӧратыше, иктаж-мо ок келше гын, вигак тура каласа. Тыгай улмыж денак кумылем савырен, – манеш Марина Геннадиевна. – Нимогай паша деч лӱдын ок шого. Тудлан вольык пелен тошкышташ келша. Пелашем – мемнан тӱҥ эҥертышна. Кертмем семын мыят полшем. Чонлан неле годым пеленже лияш, поро шомакым пелешташ, сеҥымашыжлан пырля куанаш, икшыве-влаклан ача-ава гына огыл, лишыл йолташ лияш – чыла тиде ешыште поро атмосферым ышташ полша.
Пиалан еш илыш нерген Иван Александрович тыгерак каласкалыш:
– Йӧратымаш – илышын негызше, туддеч посна нимо ок ышталт. Самырык пагытыште йӧратымаш ик тӱрлӧ, кызыт гын, ятыр ий пырля илымеке, тудым вес семын умылет. Тул ынже йӧрӧ манын, тушко кузе пум эре кышкен шогыман, йӧратымаш денат – тыгак: тудо шулен ынже йом манын, ты шижмашым эре пенгыдемдыман. Ваш умылен илыман. Но умылымаш иканаште огыл, жап дене толеш.
Гавриловмыт ӱшанат: илышыште ниможат арам ок ышталт. Кызытсе ыштыме пашаштымат лӱмын кычал толын огытыл, ала-можо нуным тышке конден. Мо ӧрыктара: пашаш толмышт почеш тошто школ кудывечыште кум лукышто кум тумо шочын. Нуным лӱмын ниго шынден огыл. Кызыт нине пушеҥге-влак кок метр наре кӱкшытан лийын шогалыныт.
– Ожно кажне суртышто тукым пушеҥге лийын, тыге еҥ-влак пӱртӱс дене кылым кученыт. Ковамын пакчаштыже Ондак лач тумо кушкын. Нине кум тумо арам огыл тыште кушкыт, шонем, – манеш пӧръеҥ.
Гавриловмыт таза илыш-йӱлам кучат, изижге-кугужге спортлан шӱман улыт. Кеҥежым пӱртӱс лоҥгаште лияш йӧратат, емыжым, поҥгым погат. Каныш кечылан йолташышт да родышт деке унала миен толыт.
Еш альбом гыч налме фото-влак.