Тулар-тулачан лиймемлан вашке кум ий шуэш. Стас эргым Морко район Олыкъял марий Анатолий Александрович Александровын уныкаж дене ешым чумырен. Марина шешкымын ача-аваже, Рудик ден Света, Йошкар-Олаште илат. Икана Анатолий Александровичлан авам Морко район Шеҥыштӱр ял ӱдыр манын ойленам. Лӱмжӧ – Венера. Ик мутым, весым вашталтен, авамым палымыжым да тудын дене пырля кушмыжым рашемдышна. Тудо мыйым шкеж деке унала ӱжӧ да эше кугезе кочамын илышыж нерген каласкалаш сӧрыш, тидланже тоштерышкат пырля миен толаш кумылаҥдыш.
Кугезе кочам Павел Терентьевич Терентьев – Морко район Шеҥыштӱр ял гыч, уста кӱслезе. Тудо тыгак чоҥымо да пушеҥге гыч
пӱчкедыме пашам сайын пален. Тӱрлӧ семӱзгарым: балалайкым, кӱслем, скрипкым – ыштен. 1905-1907 ийлаште Мӱндыр Эрвелыште служитлен. Тудым полкын оркестрышкыже пуртеныт. Оркестр ончылно шоктен каяшыже йӧнан лийже манын, тудлан лӱмын нумалтышым ыштеныт. Тыге ныл салтак марий кӱслезым оркестр ончылно нумалын, а уло полк тудын шоктымо марий, руш, татар сем почеш маршироватлен.
1912 ийыште П.Терентьевлан Парижыште эртаралтше тӱнямбал промышленный выставкыште выступатлаш темленыт. Тушто тудо кӱслем мастарын шоктымыж дене чылам ӧрыктарен. Садлан тудлан «Черемисский Паганини» лӱмым пуэныт да шӧртньӧ статуэткым кучыктеныт. Париж гыч толшыжла, П.Терентьев Российын тӱрлӧ олаштыже концертым ончыктен, а шӧртньӧ статуэткыжым Озаҥ олаште ужален да мӧҥгыжӧ кугу окса дене пӧртылын.
Павел Терентьевын кок шочшыжо лийын: Таисия (авамын аваже) ден Александр. Нуно самырыкак ты тӱня гыч каеныт.
Шке семынем ӧрынамат ыле. Пӱрымашын тӱрлӧ еҥ дене арам огыл чак ыштымыжлан ӱшаненам. Ӱжыныт гын, миен толманак манын шоналтенам.
Отпуск жапыштем ик кечын Светлана тулачем дене Моркыш кайышна. Анатолий Александрович ден Валентина Алексеевна пелашыже ты посёлкышто илат. Вате-марий мыйым кугу уна семын вашлийыч: ӱстелым погеныт, тӱрлӧ чесым ямдыленыт.
Шинчаваш кутырен шинчымына годым нунын нергенат шуко пален нальым. Мутлан, Валентина Алексеевна – ты районысо Айбакнур ял ӱдыр. Анатолий Александрович дене Марий пединститутым 1967 ийыште тунем лектыныт. Валентина Алексеевна ӱмыржӧ мучко школышто тыршен, математикым туныктен. Анатолий Александрович – республикыштына пагалыме да лӱмлӧ еҥ. Шеҥше, Азъял школлаште директорын алмаштышыжлан ыштен, Морко райком партийын агитаций да пропаганде пӧлкажым вуйлатен, Марий Эл Республикысе тӱвыран сулло пашаеҥже.
Авам 1940 ийыште шочын. Кок ияшак тулыкеш кодын. Тылеч вара тудым Олыкъял гыч Ведасий ден Апшат Ивук Кузнецовмыт ешышкышт ашнаш налыныт. Нуныжо Александровмытын родышт лийыныт. Тыге авам Анатолий Александрович дене пырля кушкын, нуно ик школышто тунемыныт.
Авамын кочаж нерген пален налаш манын, Анатолий Александров дене Морко посёлкысо М.Н.Янтемир лӱмеш литератур да этнографий тоштерыш мийышна. Тушто кугезе кочам нерген ятыр материал аралалтеш. Тоштер пашаеҥ Валентина Лазаревна Павлова кугезе кочам дене палдарыш.
Кугезе кочам нерген тӱрлӧ вере материалым кычалме годым тудын 1940 ийыште колымыжым рашемденам. Шке тукымем нерген эргымын ешым чумырымекыже веле пален налынам. Очыни, тиде, чынжымак, пӱрымаш да, тыге лийшашак улмаш!
Тидланже Анатолий Александрович ден Валентина Алексеевналан кугу таум ойлем! Тек нунын илышыштым Юмо арален шога.
Надежда СТЕПАНОВА.
Йошкар-Ола.