7-19 январь – ю виян жап. Нине кечылаште ончыкылык илышым пален налаш шонышо-влак тӱрлӧ семын мужедыт.
МУНО ДА ВӰД ДЕНЕ
Лишыл жапыште илышыштыда могай событий лийшашым пален налаш манын, кугу кӱмыжыш леве вӱдым темыза. Свежа муным налза да пу пашкар дене рожым шӱтыза. Муношым вӱдыш йоктарыза, тоя дене пудыратыза. Ик жап вучыза. Вӱдыштӧ мом сӱретлалтмым ончыза. Шергаш але черке – сӱан вуча. Корабль але машина – кужу корныш тарванеда. Книга – у шинчымашым налыда. Пеледыш – у шижмаш. Йоча – ешыште икшыве шочеш. Кайык – шонымашда огеш шукталт. Лышташ у илышым сӧра.
ВУРГЕМ ДЕНЕ
Марлан кайыдыме ӱдырлан йӱдым иктаж вургемым уремыш лукман. Вара мӧҥгӧ писын пӧртылман да, еҥ-влак дене мутланыде, малаш вочман. Шке семын тыге пелештыман: «Ӱмыр пелашем, пӱрымашем, мыланем (лукмо вургемдам ойлыза) кондо». Ончыкылык пелаш омеш кончышаш да иктаж у вургемым кондышаш. Вургем лачеш лиеш гын, икте-весылан тӱрыснек келшен толыда, изирак але кугурак – ик ойыш шуашда неле лиеш.
КАГАЗ ДЕНЕ
Ты идалыкыште мо вуча пален налаш манын, эн кугу шонымашда-влакым изи лаштыкыш посна возыза, кажныжым пӱтыралза да кӱпчык йымаке пыштыза. Помыжалтмеке, ик кагазым лукса. Мом возымо – тудо шукталтшаш.
ШЕРГЕ ДЕНЕ Ӱдыр шуко пачашан пӧртыштӧ ила гын, йӱдым подъездыште шергем шылтен кертеш. Малаш вочмо годым шке семынже пелештышаш: «Ӱмыр пелашем, пӱрымашем, тол, шергемым кычал кондо». Шергем кондышо еҥ – ончыкылык пелашда. Южгунам омышто каче тӱрлӧ пӧлекым конда. Ты арвер ончыкылык еш илышдам рашемдаш полша. Пеледыш аршаш – пиалан еш илыш. Тыгодым пеледыш-влак шемалге але нарынче тӱсан улыт – шуко нелылык вуча. Шергакан кӱан арвер – пелашда ондалаш тӱҥалеш. Вакшыш шартыш – вашлиймашдам кужу жап вучыман. Шергаш – осал койышан лиеш.