Марий Турек храмыш Николай Полежайкин Йошкар-Оласе да Марий Элысе митрополит Иоанын благословитлымыж почеш Мордовий Республик гыч 2001 ий шыжым толын. Тунам ты черке полатлан негызым пыштыме да пырдыжым гына оптымо улмаш. Черкым 2006 ийыште чоҥен шуктеныт. Бачышка манмыла, пырдыжым нӧлташ неле огыл, а общиным погаш йӧсӧ. А тидыжым тудо ыштен кертын. «Айдеме Юмо деке корным муэш гын, чыла сомылым шуктен кертеш. Теве черкына воктене нӧлталтше у полатым ужда? Кӧмыт шонеда тудым чоҥат? Черкыш коштшо ача-влак», – каласыш тудо мыланна.
2015 ийыште полатлан верым ыштыме, негызым пыштыме. Тушто ондак шӱгарла лийын, сандене икмыняр лулегым, кӱнчен луктын, угыч тойымо. А вес ийын чоҥымо пашам тӱҥалме, але леведышым ыштен шуктымо огыл.
Ондак храм пелен юмоҥам сӱретлыме мастерской лийын. Тушто палыме руш художник Георгий Платунов пашам ыштен, шке школжым почын улмаш.
Ты кок пачашан оралте пожар деч аралалт кодын. 1995 ийыште тыште Юмылан кумалаш тӱҥалме. А у черке шке омсажым 2002 ийыште почын. Воктеныже тӱрлӧ кугытан чаҥ-влакым келыштарыме.
«Черкыште службым арнялан 4-5 гана эртарем. А тазалык тидым ышташ йӧным огеш пу гын (тупрӱдем эмганен), шуэнрак лиеда», – ойла Николай ача.
Рушарня школ, хор
2012 ийыште Марий Турекысе Петропавловский приходлан 250 ий темме идалыкым пайремлыме. Кумалаш коштшо-влак «Светоч» хорыш чумыргеныт. Нуно юмын муро-влакым марлат, рушлат мурат. Хорым Римма Мухамадеева вуйлата.
Храм пелен Рушарня школ пашам ышта. Тений тушто занятий 8 октябрьыште тӱҥалеш. Кодшо ийын ты школыш 89 икшыве коштын. Нуно тыгак православный театрыште модыт, ДВД («Дети Великой Державы») духовно-патриотический клубыш кумылын ушнат, рукопашный кучедалмашлан тунемыт.
Кажне кеҥежым храм пелен кок лагерь пашам ышта. Изирак ийготан йоча-шамыч черке пелен кечывал лагерьыште канат. А кугурак икшыве-шамычын палаткан лагерьышт Нартас посёлко воктенысе олыкышто верлана.
Лагерьлашке Рушарня школыш коштшо икшыве-влак деч посна шуко шочшан, уда ешла гыч ӱдыр-рвезе-влакымат налыт. Икымше гана неле подростко-влакым налмеке, молан тиде кӱлеш маншыла, шукын вуйым рӱзеныт. Но ынде умыленыт: йоча уда тунемше, мутым колыштдымо ӱдыр але эрге лийын кертеш, но тудым чын корно дене виктараш лиеш.
Лагерьыште йоча-влак палаткыште малат, кажне эрдене зарядкым ыштат, шкак кӱмыж-совлам мушкыт, пум ямдылат. Нунылан могай гына туныктымо кече-влак огыт эртаралт?! Йоча-влакым пожар годым кузе лияш, икымше медицине полышым пуаш, турист снаряд дене пайдаланаш, икманаш, тӱрлӧ ситуацийыште йӧным муаш туныктат. Садлан полиций, военкомат, МЧС, санитарно-эпидемиологический да моло службо дене пеҥгыде кылым кучат. Йоча-влак пелен ача-ава-шамычат шогылтыт, пашам ышташ полшат, пырля модыт, лач тыге ешыште икте-весе коклаште умылымаш пеҥгыдемеш.
Николай ача ондак школышто историйым туныктен, сандене йоча-влакым туныктымо, патриот шӱлышеш куштымо сомылым сайын пала.
Ешым аралышаш верч
Николай ача вате-марий кокласе кыл, еш илыш, шкем ешыште кузе кучымо шотышто ятыр примерым шарналтыш, туныктен ойлыш:
– Йоча жапыште икшыве мом ужеш, вара тудымак шкеже шукташ тӱҥалеш. Садлан икшыве ончылно аракам нигунамат йӱман огыл.
Тыгак йочам огыл, а тудын поступкыжым моктыман. Икшыве умылышаш: тудо сайым ыштен, весат сай еҥ. Уке гын вескана «Мый ушан улам, Тендан деч поснат палем» манын кертеш да йоҥылыш корно дене кая.
Корабльыште оза – капитан, а ешыште – пӧръеҥ. Сандене чыла пашам пӧръеҥын ойлымыж почеш шуктыман. Уремыштат, илышыштат ӱдырамаш пӧръеҥ деч ончыч куржшаш огыл.
Кунам еш шалана, шонеда? Сӱан кечын пӧръеҥ-влак, чот йӱын шындымеке, качылан ойлат: «Иктаж-мо лиеш гын, тый шке куватым шелын пу, мемнан ты шотышто опытна уло». А ӱдырлан ойлат: «Чыла оксатым мариетлан ит ончыкто». Тыге сӱан эрлашыжым коктынат вашла йӧратыше еҥ огыл, а тушман лийын кынелыт.
Келшыме годым олыкышто висвисым пырля ӱпшынчында, шӱшпык мурым колыштында. Тиде жап эн сай да весела лийын. А вара молан чыла йомеш? Мутлан, презым тамле посыпка але кинде дене мӧҥгӧ кондена. Тыгак пӧръеҥ мӧҥгыштӧ йӧратымашым шижшаш, чонжо ешыш шупшшаш.
Южгунам ӱдырамаш пӧръеҥым материально пойдарыше еҥлан шотла. «Мариетлан каласе, тек машинам налеш», – рӱда ӱдырамашын аваже. Нигунам иктаж погым эн кӱлешанлан ида шотло. Йӧратымашым пытартыш кече марте аралыза. Тунам еш ок шалане.
Ик тунемшем «Пӧр-тым чоҥынем, благословенийым пуыза» манын толын. «А тиде пӧрт тылат кӱлеш?» – йодам. Кызыт пӧрт чоҥалтын, шкеже икымше пачашыште ила, пелашыже – кумшышто. Пӧрт уло, а йӧратымаш уке.
Ешыште вате-марий эн ончыч еш могай лийшашым шонен илат, а вара поянлыкым погаш пижыт. Тыште духовный илышлан вер огеш код. Еш да илыш йӧратымаш дене авалтшаш.
Эльвира Терентьева.
Черкын архивше гыч налме фото-влак.
