Мотор капкылан лияш мом кочман?

13-19 январь – Калорийым шотлымо дене палдарыме арня

Калорийым шотлымо кугу пайдам пуа, поснак – сакыр диабет, уто кап нелыт дене орланыше еҥ-шамычлан. Кочкыш сатун калорийностьшым палыме да кечыште мыняр калорий кӱлмым шотыш налме дене ме шке кочкыш рационым келыштарен кертына. Тыгодым кочкышын тамжым веле огыл, организмлан пайдам пуымыжымат шотыш налына. Тидын нерген Марий Эл Республикысе межрайонный Эндокринологический рӱдерын кугурак медшӱжарже Наталья Швалева радамла.

Сакыр диабетан черлыеҥ, уто кап нелытан гын – поснак, шкаланже суткаш рационым ямдылен моштышаш. Тидым кочкыш сатун кум группыжым шотыш налын ыштышаш.

Икымше группыш шагал калориян кочкыш сатум пуртыман:

поҥго (ӱйвоҥго, рывыжвоҥго);

пакчасаска;

ужарге;

чай, кофе (сакырложаш ден шӧрӱмбал деч посна).

Пакчасаска ден ужаргыште вӱд ден клетчатке шуко, нуно организмыште огыт шулыктаралт, садлан шагал калориян кочкышлан шотлалтыт. Кап нелытым иземдаш шонеда гын, тыгай кочкышым кеч-кунар кочкын кертыда. Но пареҥгым, кукурузым да немычпурсам (пурсам, фасольым) ты группыш пуртыман огыл – крахмаллан поян улмыштлан кӧра нуно шуко калориянлан шотлалтыт.

Кокымшо группыш кокла калорийностян: белок ден крахмаллан поян кочкыш, тыгак фрукт ден вишкыде шӧр кочкыш – пурат. Нунат кап нелытым иземдаш полшат, но мыняр кочмым шотыш налман – «пелыгыч пайле» правилым шуктыман. Ты группыш пурат:

коян огыл шыл да кол;

коян огыл колбаса сату;

вишкыде шӧр да кисломолочный сату;

30 % деч шагалрак нугыдылыкан сыр;

макарон изделий-влак (пеҥгыде сорт гыч ямдылыме ложаш гыч);

кинде да ложаш гыч ямдылыме моло сату.

Кумшо группо – эн кугу калорийностян кочкыш сату (коя, алкоголь да сакырложаш). Тыгайым моткоч шагал кочман але йӱман:

майонез;

коян шыл, коптитлыме кочкыш, тӱрлӧ колбаса;

коян кол;

нугыдо торык (9%-ан), 30%-ан деч нугыдырак сыр;

тӱрлӧ консерве;

варенье ден джем-влак;

кампет ден печене да моло кондитерский сату;

шере йӱыш;

пӱкш ден кечшудо;

алкоголян йӱыш.

Белок, коя да углевод дене организм энергий дене пойдаралтеш. Веществан шулыктаралтмекыже, энергий ышталтеш.

Суткалан калорийым шотлена

Суткалан мыняр калорий кӱлмым шотлымо годым айдемын кӱкшытшӧ ден кап нелытшым, тыгак мыняр тарванылмыжым шотыш налман.

ИМТ (кап нелытын индексше) = кап нелыт (кг) / кӱкшыт (м).

Мутлан, нелыт – 120 кг, кӱкшыт – 172 см, садлан ИМТ = 120:1,72 = 40,6 кг/м.

Айдемылан суткаш кочкыш рационын калорийностьшым шотлымо годым пӧръеҥ але ӱдырамаш улмым, ийготым шотыш налман.

Ӱдырамаш-влаклан:

18-30 ияш-шамычлан: (0,0621 х кап нелыт (кг) + 2,0357) х 240 (ккал/c);

31-60 ияш-шамычлан: (0,0342 х кап нелыт (кг) = 3,5377) х 240 (ккал/с);

60 да утларак ийготан-влаклан: (0,0377 х кап нелыт (кг) + 2,7545) х 240 (ккал/с).

Пӧръеҥ-влаклан:

18-30 ияш-шамычлан: (0,0630 х кап нелыт (кг) + 2,8957) х 240 (ккал/с);

31-60 ияш-шамычлан: (0,0484 х кап нелыт (кг) + 3,6534) х 240 (ккал/с);

60 да утларак ийготан-влаклан: (0,0491 х кап нелыт (кг) + 2,4587) х 240 (ккал/с).

Суткаште ӱдырамаш-влаклан 1200 ккал да пӧръеҥ-шамычлан 1500 ккал деч шагалрак калорийность организмыш логалме сай огыл – организмыште вещества-влак вашталтме процесс начарештеш, энергий иземеш.