3D принтер, шуруповёрт, аэрограф, компрессор, пинцет, тӱрлӧ тӱсан чия… Кузе шонеда, могай профессийыште нине арвер-влакым кучылтыт?
Теве Медведево район Новый посёлкышто илыше Александр Тихоновым паша верыштыже ончен шинчетат, пашам ышта манын шоналташ йылме ок савырне. Йоча пагытыштыже машина дене модын ситарен огылат, кызыт модеш, шонет.
Александр – автомоделист. Уке, автомобилист дене ида луго. Вес семынже ойлаш гын, рвезе автомобиль-влакын изирак копийыштым ямдыла. Мутлан, иктаж еҥ Германийыште ыштен лукмо чапле шем машина дене кудалыштеш. Тудо тыгаяк машинам, но икмыняр пачаш изим, мӧҥгыштыжӧ полкышто шинчыктынеже. Чылт тыгайымак: орава дискшат, салонышто креслыжат, эсогыл машина номержат ойыртемалтшаш огытыл. Модельым ямдылаш – Александрын пашаже.
Художник лияш шонен
– Изинек тыгыде деталь-влак дене модаш йӧратем. Тунемме деч вара мӧҥгӧ толамат, яра жапем годым иктаж-мом погем, ыштем ыле. Мӧҥгыштӧ ик метрат пеле кужытан курчак пӧртем шинча. Тудым шӱжаремын шочмо кечыжлан ямдылаш шоненам, но паша кужун шуйнен, пӧлеклен шуктен омыл. Тиде пу пӧртыштӧ куд пӧлемым келыштаренам. Обойым пижыктенам, мотор кӱварым шаренам. Мебельым шкеак ыштенам. Автомобиль-влак мыланем эре келшеныт. Ончыч шке модмо изи модыш машина гыч композицийым ямдыленам: пушеҥге, пече, тушто рӱдаҥаш тӱҥалше тошто машина. Иктаж вич тыгай композицийым ямдыленам да тиде пашам ӧрдыжеш кораҥден пыштенам, – каласкала А.Тихонов.
Александр изинек художник лияш шонен. Тудын ача-аважат усталык шӱлышан улыт. Президент школ-интернат деч вара Йошкар-Оласе художественный училищыште «Живопись» пӧлкаште тунемын. Вара ача-аваже тудым Москош И.Глазунов лӱмеш академийыш тунемаш колтынешт улмаш. Икымше гана тушко пурен кертын огыл. Армийыш миен толмекыже, Москосо вес академийыш миен, но руш йылме дене балл шагаллан кӧра тунемаш налын огытыл. Ты академийыште ик ий лаборантлан пашам ышташ да вес ийжылан конкурс деч посна тунемаш пураш темленыт. Но рвезе тушто кум тылзе лаборантлан ыштен ончен да «мыйын огыл» манын.
Тылеч вара А.Тихонов Йошкар-Оласе мебельный мастерскойышто пашам ыштен. Машина модель-влакым ямдылаш училищыште тунеммыж годымак тӱҥалын.
Блогер полшен
Икана ик соцсетьыште кумдан палыме блогер (тудын икмыняр миллион подписчикше уло) уверым луктын: «Кӧн шуэн вашлиялтше машина модель-влак улыт, мыланем возыза, налам». Икмыняр жап шонкален коштмеке, Александр саде блогерлан возен да шке композицийже-влакым фотографироватлен колтен. Да эше тудлан кудалыштме машинажын изирак форматшым ямдылаш темлен. Вашке икымше заказ нерген кутыраш тӱҥалыныт. Тудым рвезе тылзат пеле ямдылен.
– Икымше заказем мӧҥгыштӧ ямдыленам. Мом-кузе ышташ, шот дене пешыже пален омыл. Но клиентым йомдарымем шуын огыл, садлан чот тыршенам. Паша гыч толам да вигак тиде сомыллан пижам ыле. Саде блогерлан паша лектышем келшен. Эше ик заказым пуэн – йолташыжлан пӧлеклаш. Нине кок машинам Москош шке намиен пуэнам. Тунам тушто автомоделист-влак коклаште конкурс эртаралтын, тушто шкем терген онченам, – манеш рвезе.
Тиде вашлиймаш деч вара Александрын саде блогер дене кылже пеҥгыдемын. Блогер соцсетьысе шке лаштыкыштыже Александрын пашаже-влакым луктын. Моло-влак, тидым ужын, шкаланышт ыштен пуаш йодыныт. Икмыняр жап гыч А.Тихонов деч автосалонын макетшым ямдылаш йодыныт. Саша кок метр кужытан да тыгаяк кӱкшытан каркасым ыштен, кӧргыштыжӧ деталь-влакым пластик дене келыштарен. Тиде «салоным» Александр ӱмаште кеҥеж мучко ыштен. Кызыт тиде макет Москосо ик автосалонышто шога.
Тылеч вара рвезылан заказ почеш заказым пуаш тӱҥалыныт. Ынде автомоделирований – яра жапыште ыштыме сомыл огыл, а тӱҥ пашаже.
Шке мастерскойжо
Ӱмаште декабрьыште Саша мебельный мастерской гыч каен да тений январьыште шке пашажым почын. Йошкар-Олаште айлыме пӧлемым ты сомыллан келыштарен. Эр гыч кас марте тушто тырша.
Изи машинам ямдылаш 2-3 арня кӱлеш. Заказым налмеке, келшыше маркан да моделян машинам Интернетыште заказатла. Вара тудын кажне детальжым ронча. Южгунам рончымо годымак нелылык лектеш, тыгай годым тӱҥжӧ – нимом шалаташ, каташ огыл. Изи машинан кӱртньӧ корпусшо гыч чиям ӱштеш, ончыч грунтовко, вара ший тӱсан, мучашлан кӱлеш тӱсан чия дене чиялта да полироватла. Кошкымо жапыште тыгыде деталь-влакым ямдыла. Лач тиде шуко жапым налеш. Оравам да моло тыгыде ужашым, 3D принтер дене проектым ыштен, печатлен луктеш, чиялта. Чыла ямдылымеке, машинам пога.
Утларакшым пӧръеҥ-влак шкаланышт але йолташыштлан пӧлек шотеш шке «машинаштым» ыштен пуаш йодыт, ӱдыр ден ӱдырамаш-влак пелашыштлан пӧлекым ыштат. Заказым Москош, Санкт-Петербургыш почто дене колта.
– Илышыште чонемлан келшыше сомылым муынам манын каласен кертам. Ончылно – у шонымаш, проект-влак. Мыланем кок йолташем кӱлеш годым полшат. Йырем мо ышталтеш, лач тыгакак лийшаш, – манеш Александр.
Тиде пашаште чытыше, жапыштыже лыпланен моштышо лийман. Саша лач тыгаяк. Тудо тыматлын кутыра, мастерскойыштыжо чылажат шке верыштыже кия. Сашалан Москош пашам ышташ куснаш темленыт гынат, тудо шочмо верешыжак кодын. Тиде марий рвезын тек чыла шонымыж семын лиеш.
Рвезын альбомжо гыч налме фото-влак.