14 мартыште Марий самырык театрын художественный вуйлатышыжлан 1991 ий годсек пашам ыштыше Россий сымыктышын сулло пашаеҥже О.Г.Иркабаевлан 70 ий темеш.
Олег Геннадьевичын надырже нерген ойлымо годым тиде театрлан негызым пыштымаште тыршымашыжым каласыман. Тудо ятыр классический произведений почеш спектакльым шында, марий автор-влак дене пашам ышта. Тыгодымак марий драматургийым кӱкшытыш нӧлталаш полша. Теве театрын шочмо жапше гыч репертуарыштышт 40 марий спектакль погынен. Режиссёрын тыршымыжлан кӧра икымше марий телесериал, марла фильм, телевиденийыште икымше телеспектакль шочыныт. МарГУ-што (доцент), И.С.Палантай лӱмеш тӱвыра да сымыктыш колледжыште студент-влакым актёр пашалан туныктымыжым палемдыман.
Ты талантан еҥ деч эртыме корныж нерген каласкалаш йодна.
– Олег Геннадьевич, вигак режиссёр огыт лий, Тенданат паша корныда актёр сомыл гыч тӱҥалын. Могай роль ушешда кодын?
– Москосо тӱвыра институт деч вара Шкетан лӱмеш драмтеатрыште ныл ий актёрлан пашам ыштенам. Икымше роль – «Кугезе муро» спектакльыште руш салтак. Тӱҥ герой дене, тудым Степан Кузьминых модын, обыскым ышташ толына. Тушто мый ик фразым ойлем: «Ну, начнём, пожалуй?»
Роман Солнцевын «Возвращение первого парня» пьесыжым шындыме да тудым «Ялыш толын чолга каче» лӱмдымӧ ыле. Тушто икымше кугу рольым, Семоным, пуэныт. Ялышке толын пелашемын ончычсо таҥже, мый чотак тургыжланем. А таҥжым Геннадий Копцев модын.
Арсий Волковын пьесыж почеш шындыме «Йоргасола каче-влак» спектакльыште грузин рвезым келыштаренам. Шуко ончыкталте, гастроль денат коштна.
Сарра Кириллован шындыме «Оптимистический трагедийыште» пленыш логалше офицерым ончыктенам. «Кай, кай Йыванланыште» – эпизодышто, «Саликаште» – шужышо качым, «Айвикаште» – Шуматым, тидыже йӧратыме ыле.
– А режиссёр корныш кӧ виктарен?
– Эше Москошто нылымше курсышто тунеммем годым Сарра Степановна деке паша шотышто кутыраш толынам. Тудо мый дечем тыгерак йодо: «Ме актёрлан налына, но вес ийын (1980 ий) тунемаш колтена. А тый режиссёрлан ынет тунем?» Москошто тунемме специальностем «Режиссёр любительского театра» маналтын.
Пытартыш курсышто режиссёр пашан секретшым палаш да чылажымат шижаш гына тӱҥалынам, сандене шинчымашем шагалла чучын да тунемаш кугу кумылем лийын.
Сандене тыгай темлымашым колмеке, «Да, мый ямде улам» маньым. Но чаманен каласем, мый вигак тунемаш пурен шым керт, нылымше гана гыч веле. Икымше ийын направленийым пуэныт, но кугу конкурс лийын. Кокымшо гана мийыме годым кӧм налмым экзамен деч ончычак палат манмым умыленам да лектын каенам.
Кумшо ийын Ленинградыш пураш миенам. Ойырен налме 25 еҥ радамыш логалынам. Этюд гына кодын ыле. Но ты ганат тунемаш пураш пӱралтын огыл улмаш.
Вес ийынже адак Москошко кайышым. Этюдышто, шижам, ом мод, а режиссёр семын эскерем. Курсым погышо Пётр Фоменко шке пашамым аклаш каласен. «Актёр эрыкан огыл ыле, вет тудо режиссёр, тидым мондыман да модман ыле», – манынам. Коридорышто иктешлымашым вучымо годым Фоменко лектын да мыйым ӱжын. Тунам комиссийыште шинчыше да кокымшо курсым туныктышо режиссёр Борис Голубовский вигак кокымшо курсыш налаш кӧнымыж нерген ойлен. Тыге мый вигак кокымшо курсышто тунемаш тӱҥалынам.
– Тыланда тыгай корно дене каяш могай негыз лийын?
– Эн ончычак театрым йӧратенам. Мишкан район Тымбай ялышкем марий театр кажне ийын толеш ыле. Тиде мыланем кугу событий лийын. Тыгак ялыштына моткоч пеҥгыде театральный коллектив пашам ыштен. Ачам тудым да клубым вуйлатен. Варажым тунем толын да бухгалтерлан пашам ыштен. Туныктышо-влак рольым моткоч сайын модыныт. «Айвикам» театрат конден ыле. Мылам тудо ушеш кодын огыл. А кунам Айвикам туныктышем да Азаматым школ директор устан модыныт, актёр кумылым шочыктеныт.
Тыгак школыштат шкенан класс дене спектакльым шынденна. Яллашкат коштынна. Суфлёр полшымо дене модынна.
А вара кином моткочак йӧратенам. Школыш кайыме годым эрдене кино лийме нерген увертарымашым ужынам да кечымучко куанен коштынам: «Таче кастене кином ончаш каем!» Окса уке гын, тиде ойго ыле. Киномеханикше тора родем лийын, сандене яра пуртен.
Фильмым ончымеке, герой верышке шкем шындет, фантазироватлет, сюжетым шонен муат. Вуйышто тынар спектакльым модын лектынам, куштыжо мый тӱҥ герой улам. Фантазироватлаш йӧратенам, садлан шкетын коштынам. Тыглай шонаш гына огыл, а шижын-илен лекташ кӱлын.
Теве классыштем ик ӱдыр келшен. Пуйто тудын деке йошкарармеец семын имне дене чодыра гоч кудал мием да шолыштын наҥгаем; пуйто имнем пакча лукышто шогалтен кодем да туддеке ошкылам, вара тошкемыште шогена, кудалам, поктат да молат. Граждан сарыш, историйысе моло событийыш шкемым кусаренам.
– Тугеже эре артист лияш шоненда?
– Эн ончычшо мый писатель лияш, романым монь сераш шоненам. Кочам туныктышо ыле. Ачам усталык шӱлышан, басньымат возкален, шуко книгаже шӧрлыкыштӧ шоген, эре лудын, эсогыл кочмо годымат. Варажым тиде привычке ачам деч мыламат куснен.
УМБАКЫЖЕ — «Кугарня» газетыште лудса.