Африке гыч Йошкар-Олашке…
Марий-Элысе вузлашке кызыт шуко тӱрлö эл гыч ӱдыр-рвезе-влак тунемаш толыт. Шочмо кундемыштым, ача-аваштым тораште коден, ужар чодыран, сылне вершöран Марий Элыште профессийым налыт, шуко йолташым муыт. Тыште француз, негр, таджик, араб да молат тунемыт.
Марий кугыжаныш университетын студентше Бубу Конате дене палыме лийым.
Рвезе Касвел Африкыште верланыше Мали Республикысе Бамако ола гыч толын. Марий кугыжаныш университетын Калыкле тӱвыра да тӱвыра кокласе кыл институтышко «Международные отношения» направлений дене кодшо ийын магистратурышко пурен. Тыште тудо руш йылмым тунемаш тӱҥалын, руш поэзий дене палыме лийын. Пел ий наре жапыште кутырашат, умылтарен мошташат изиш тунемын шуын. Бубу шкеж нерген тыгерак ойлыш:
«Мый кугу ешыште шочын-кушкынам. Ачам ден авам, кок изам, акам улыт. Мусульман йӱлам кучем.
Йошкар-Олаште тунемаш келша. Вет МарГУ Российын ик эн сай вузшылан шотлалтеш. Тыште преподаватель-влакат сай улыт. Руш йылме шотышто тыгерак ойлем: йылме моткоч оҥай, но тунемаш неле. Тӱрлö роман-влакым, поэзийым лудаш йöратем. Руш поэт Александр Сергеевич Пушкинын кок почеламутшым наизусть тунемынам, ойлен пуэн кертам. Тендан дене шуко йолташым муынам, марий калыкын тӱвыраже, йӱлаж дене палыме лийынам. Мыйын шонымаште, тыште калык поро. Игече гына изиш кумылым волта, чот йӱштö».
Бубу англичан, француз, немыч йылмыла дене мутланен мошта, нине йылмылам школышто тунемын. А шочмо йылмыже – сонинке йылме. Касвел Африкыште ила, сандене тусо бамбара йылмымат сайын пала.
Шем чурийвылышан, кугу капан рвезе кажне кечын лекцийышке куанен вашка, а яра жапше лиеш гын, баскетболла модеш.
Медицине тудлан лишыл
Таджик ӱдыр Шахзодахон Негматова Марий кугыжаныш университетын Естественный науко ден фармации институтыштыжо фармацевтлан тунемеш.
Университетыште февраль мучаште Шочмо йылмын тӱнямбал кечыжым пайремлыме вашеш «Lingva-Территория» фестивальыште участвоватлен. Шочмо Таджикистан кундемже дене палдарен, шке калыкше, йӱлаже, тӱвыраже нерген каласкален. Тунам моло деч ойыртемалт шогышо, мотор таджик вургемым чийыше, тюбетейкым упшалше самырык ӱдыр шинчашкем вигак перныш да палыме лияш кумыл лекте. Шкеж нерген тудо тыгерак ойлыш:
«Худжанд ола гыч толынам. Ачам ик компанийыште менеджерлан пашам ышта, авам Таджикский национальный университетыште руш йылмым туныкта. Изам ден акам улыт. Акам марлан лектын, а изам Германийыште агротехнологлан тунемеш.
11-ше классыште тунемме годым школышто Российысе вуз-влак нерген конференций эртаралтын. Лач тушто Марий кугыжаныш университет нерген пален нальым да Йошкар-Олашке тунемаш каяш шонен пыштышым. Тиддеч ончыч тыгай ола уло манын пален омыл ыле. Кызыт кумшо курсышто тунемам. Тыште тунемаш моткоч келша. Кум ий жапыште тысе илышлан тунемын шуынам. Молан фармацевт профессийым ойырен налынам? Йоча годсек медицинылан шӱмаҥше улам.
Университетыште эртаралтше тӱрлö мероприятийлаште участвоватлем. Тӱрлö йылмым тунемаш йöратем. Теве шукерте огыл Интернетысе онлайн режим почеш немыч йылмым тунемаш тӱҥалынам. Тиддеч посна англичан йылмым изиш палем.
Йошкар-Ола мылам келша. Тыште калык поро, а ола мотор да яндар».
Таджик Республик гыч толшо самырык ӱдыр сайын тунемеш, экзаменым «4» да «5» -лан гына куча. Ӱдырын ойлымыж почеш, шинчымашым налаш чот тыршыман, тыгодым тунемаш эре кумыл лийшаш.
Кажне калыкын ойыртемалтше, тукым гыч тукымыш куснышо илыш-йӱлаже, тӱвыраже улыт. Таджик-влак могай пайремым пайремлат? Могай национальный кочкышым ямдылат? Тидын нерген ӱдыр дене мутланышна. Шахзодахон ик эн тӱҥлан «Навруз» пайремым ойлыш. Ты шомак «У кече» манмым ончыкта. Шошо пайремым 21-24 мартыште пайремлат, нине кечын канат.
Таджик калыкын национальный кочкышыштлан плов, самсу, курутоб, манты, калама шотлалтыт. Тыгай кочкышым пайремлан веле огыл, тыглай кечынат ыштат.
Поро шинчаончалтышан, весела кумылан ӱдырлан Марий Элыште моткоч келша. Кеч ондак мöҥгö велышке чонжо шупшын гын, кум ий жапыште Марий кундемлан тунемын шуын. Тыште шуко йолташым муын, индианке, узбек, араб студент-влак дене мутлана. Профессийым налмеке, мöҥгеш шочмо верышкыже пашам ышташ каяш шона.