Мӱкшым ожнысек ончена

 

 

Уветаренна ыле: «2013-2015 ийлан Марий Эл Республикысе кугыжаныш национальный политике» программе дене келшышын, тений 15 сентябрьыште «Мари ушем» мер организаций «Марий калыкын йӱлаш пурышо тӱвыраже» научно-практический конференцийым эртарен. Тудо Медведево районысо «Уна Кудо» этнографий комплексыште лийын.

Форум мӱкшым ончымо пашалан пӧлеклалтын. Тушто Марий Элыште ик эн тошто пашан апикультурлан, тӱвыралан могай пайдам пуымыж нерген каҥашыме. Теве этнограф, краевед, историй науко кандидат И.А.Андреевын мӱкшым ончымо историйым радамлен. Туддене кӱчыкын палымым ыштена.

Мыняр еш онча?

Кызыт Марий Элыште «шере отрасль» посна еҥ-влакын озанлыкыштышт вияҥеш. 2007 ийыште 32000 мӱкш еш лийын, тышеч 29000 ешыже – еҥ-влакын озанлыкыштышт. Республикысе мӱкшызӧ-влак 814 тонн мӱйым налыныт.

2021 ий 1 январьлан Марий Элысе ялозанлык да кочкыш сату министерствын данныйже почеш, 2056 индивидуальный мӱкш озанлык уло, мӱкш еш – 27790. Эн шуко мӱкш омартам Морко ден Шернур районлаште кучат. 12 мӱкшотарыште 100 да утларак мӱкш ешым ашнат, тыгодым иктыжын – 150, весыжын – 225. Республикыштына мӱйым ужалыме ярмиҥга-влак чӱчкыдынак эртаралтыт.

Шымлымаш-влак

Марий калык ожнысек мӱйым кӱзен илен. Эн ончыч тидын нерген финн этнограф Альберт Хӓмӓлайнен «Пчеловодство у черемис» статьяштыже 1909 ийыште возен. Тудо 1908-1909 ийлаште Вятский губернийысе Вӱрзым ден Яраҥ уездлаште, Озаҥ губернийын Царевококшайск уездыштыже лийын.

Мӱкшым ончымо нерген 1956 ийыште Т.А.Крюкован лекше «Материальная культура марийцев ХIХ века» монографийыштыже посна разделыште возымо. Тудо шкеже Козьмодемьянскыште шочын, СССР-ысе калык-влакын этнографий кугыжаныш тоштерыштыже (Лениниград) пашам ыштен.

Ик эн кумда да тичмаш пашалан Г.А.Сепеев ден И.А.Андреевын «Материалы к истории пчеловодства у марийцев» статьяштым шотлыман. Тудым МарНИИ-н 1979 ийыште шымлыме паша-влакым савыктыме «Археология и этнография Марийского края» книгашкыже (4-ше выпуск) пуртымо.

Мӱйым вопшан пушеҥгылаште кӱзымаш акрет финн-угор калык-влакын илыме верлаштат кумдан шарлен. Археологий данный почеш, ананьинский ден дьяковский тӱвырасе тукым-влак тыгай йӧн дене той курым годсек мӱйым кӱзеныт.

Снимкыште: И.А.Андреев.

Лач тудын шымлымашыжым савыкташ Эльвира Терентьева ямдылен.

Иван Речкинын фотожо-влак.

УМБАКЫЖЕ — «КУГАРНЯ» газетыште  (2021 ий 15 октябрь) лудса.