20-26 май – Эндокринный системе чер-влак шотышто профилактике арня (Щитовидный тун тӱнямбал кечыже вашеш).
Щитовидный ту чер-влак дене Марий Эл Республикысе Тазалыкым аралыме министерствын тӱҥ эндокринологшо Людмила Егошина палдара.
Мом палыман?
Щитовидный ту нерген мом-гынат кажныже пала але колын. Ты изирак орган шӱйын ончыл ужашыштыже (покшелне) коваште йымалне верланен. Щитовидный тум вес семынже лыве маныт, вет ты орган йыргешке форман кок ужаш гыч шога, икте-весе дене нуно перешейке дене ушналтыныт.
Йод полшымо дене щитовидный ту гормоным ыштен луктеш. А ты гормон организмыште вещества-влак вашталтмылан вуйын шога. Айдемын организмыштыже йод ок сите гын, тӱрлӧ чер вияҥеш.
Тазалыкым аралыме тӱнямбал организацийын данныйже почеш, тӱняште кок млрд еҥ йод ситыдыме условийыште ила. Нунын кокла гыч 700 млн еҥ – эндемический зоб диагнозан. Российысе кажне регионышто йод ситыдымаш дене кылдалтше чер вияҥын кертме лӱдыкшӧ уло. Марий Элат – нунын коклаште.
Кочкыш дене пырля организмыш йод начар логалеш гын, тыгай чер-влак лийыт:
– диффузный токсический огыл кугылогар (зоб) (щитовидный ту кугемеш, но шке функцийжым ончычсо семынак шукта);
– кылдышан (узловой/многоузловой) токсический огыл кугылогар (ты орган пуалеш, тыгодым ик але икмыняр кылдыш «шочеш»);
– щитовидный тy гормоным утыждене ыштен лукмылан/тусо железистый эпителий пуалмылан кӧра тиреотоксикоз;
– йод ситыдымылан кӧра субклинический гипотиреоз (тиреотропин гормон утыждене ышталтме дене кылдалтше патологий).
Чер-влак кузе палдырнат?
Чер-влак шукыж годым шкеныштым палдарыде вияҥыт. Но йод ситыдыме годымат организмыште вещества-влак вашталтмым шотышто кучаш манын, щитовидный ту, шукырак йодым «авалтыме» амал дене шке клеткылажым шукемдаш тӱҥалеш. Тыге ты орган кугемеш, вес семын каласаш гын, кугылогар вияҥеш.
Кугемше щитовидный ту шӱйыштӧ вигак пале. Тудо утыждене кугемын гын, кукшылогарым да илелогарым «темден» кертеш. Загрудинный манме кугылогар годым шӱйын формыжо вашталтеш, шӱйысӧ вӱргорно пуалеш.
Изирак кугытан токсический огыл кугылогар симптом деч посна вияҥеш. Шукыж годым, йод ситыдымаш кугу огыл гын, щитовидный ту пуалмым лӱмын тергымашым эртымеке гына пален налыт.
Кылдышан але шуко кылдышан кугылогар манме термин дене щитовидный тусо чыла пуалмашым ойлат. Тидын годым ты органыште йӧндымылык шижалтеш, пуалмашым шке гычат шекланаш лиеш.
Тиреотоксикоз клинический синдромлан шотлалтеш, тыгодым организмыште щитовидный ту гормон кужу жап утыждене шуко лиймаш орган ден ткань-влакым аярташ тӱҥалеш. Ты чер годым вий уке, шӱм чот чӱчкыдын кыра, айдеме писын сыра.
Щитовидный ту гормон-влак организмыште огыт сите гын, субклинический гипотиреоз вияҥеш. Тыгай годым айдеме ӱнардыме гай, кап пуалеш, уто нелыт погына, кӱч каткалалтеш.
Черланаш огыл манын
Йод – щитовидный ту гормонлан кӱлшӧ компонент, организм ты гормон-влак деч посна шот дене пашам ыштен ок сеҥе. Йод кушкыл ден янлык продукций гыч ямдылыме кочкышышто, тыгак вӱдыштӧ, южышто уло.
Йод ситыдыме чер-влак ынышт вияҥ манын, кочкышым ямдылыме годым йодированный шинчалым кучылтса.
Организмлан йод поснак шуко кӱлмӧ годым (йоча пагыт, вуеш шумо жап, мӱшкыран улмо да чызым пукшымо пагыт) Калий йодидым йӱаш темлат:
– 90 мкг – 5 ияш марте йоча-влаклан;
– 120 мкг – 5-12 ияш-шамычлан;
– 150 мкг – 12 ияш деч кугурак-влаклан;
– 250 мкг – мӱшкыран да чызым пукшышо ӱдырамаш-шамычлан.
Марий Эл Республикысе Тазалыкым аралыме министерствын архивше гыч налме фото.