Маргарита УШАКОВА
Автовокзал тич калык шолеш. У ийлан веран-верыш миен шуаш шонышо студент-влак тыште утларак койыт. Йӱштӧ. Автобусшо эше уке. Геля, кугу сумкажым теҥгылыш шынден, пальто шокш кӧргеш чара кидшым ырыкташ тӧчен шогылтеш. Эх, могай чечен пижергыже ыле: ош кролик меж дене пидме, шокшо, пушкыдо. Молан гын мушкын сакыш? Тӱшкагудышто ала-кӧ ночкымак кандыра кашта гыч шолышт каен. А ынде автобусыш шинчын кертеш гын, миен шумеке, кок меҥгым йолын куржман. Чара кидше адак кылма… Эрла ялысе рвезе ден ӱдыр-влак клубышко погынат. У ий кожым чодыра гыч конден сӧрастареныт манын йыҥгыртышт.
Геля Лумӱдыр вургемым чийышаш. Пайрем вӱдышӧ лийшаш. Йӱштӧ Кугыза рольым ӱдырын ачаже модшаш. Микалым кеч-могай пайремышкат полшаш мияш йодыт. Туддеч тале гармоньчо кундемыште укеат, манаш лиеш. Кумылжат мыскараче. Пеленже нигӧланат йокрок огыл. Тау, аракам ок йӱ! Гелям шкетвуя ончен куштыш. Ӱдыр ачажым чот йӧрата. Чыла пашаланат, чаткалык-арулыкланат ачаж пелен тунемын. Муралтен кушташат мастар, койышыжат келшыше. Кузе от мошто? Ача шокталта гын, малышат помыжалтеш. Коктын йыгыре шогалыт гын, тӱсышт дене йӧршеш икгай улыт.
А кызыт Геля тӱрлымат шонкален шогылтеш. Йыр улшо калыкым ончалеш, южгунам палыме ӱдыр-влакым ужын саламлалтеш, шыргыжалеш. Нугыдо шем шинчавун коклаште суралге-канде кугу шинчаже жаплан пыл шеҥгеч ончалше кечым ушештара, вара адак уэш шӱлыкаҥеш. Кузе миен шушаш верч коляныше Гелян чонжо чынжымак тургыжлана.
Кенета ӱдырым ала-кӧ вачыж гыч тӱкалтыш. Геля, савырнен ончалын, палыдыме самырык рвезым ужо. Тудыжо шке кидше гыч перчаткым кудаше да Гелялан шуялтыш:
– Чий, ит кылме…
– Но… – ӧрӧ ӱдыр, – мый тендам ом пале. Вара кузе пӧртылтем?..
Садыже вашмутым пуэн ыш шукто, писын савырнышат, верже гыч тарваныше автобусын омсашкыже тӧршталтыш. Йӧра, шуктыш – изиш юватылеш гын, товат, киен кодеш ыле.
…Самовар воктене Микал ден Геля чайым йӱыт. Ача куаныше кумылан, ӱдыржын лым лийде каласкалымыжым ласкан колышт шинча.
– Кузе пӧръеҥ перчаткыже тылат логале? – чоян йодеш. Кузе лиймым чыла умылымеке, ача пелештыш:
– Могай ешеш тыгай поро чонан айдеме шочын? Можыч, вашлият эше. Такшым налшашым але пуышашым У ий деч ончыч тӧрлыман, но тыйын жапет кодын огыл. Айда, эрласе пайрем каслан изиш ямдылалтына. Тӱҥалтышым коктын ыштена лийже, умбакыже тек марла мурен-куштымаш дискотеке озалана. Йолташ ӱдырет-шамыч ӱстелым погаш кутырен келшеныт. Олмешет оксам пуэнам…
– Ачай, – мане Геля, – мӧҥгыштат изи йытыра кож кӱлеш. Укшеш сакалаш модыш-чача уло. Сӧрастарена, да тек кайымешкем шога. Пайрем шӱлышым ешара. Тачеш малаш возаш кӱлеш, шокшо пӧртыштӧ омо шуаш тӱҥале.
Эрлашыжым эрдене, коҥгаш олтен, вольык дене шогылтын, Микал корем тайылысе чашкерыш кечывал деч вара гына тарваныш. Сонарлыме ечым чийыш, товарым ӱштеш керале. Кожан верыште ятыр ончен кошто, эн келшыше йытыра вичкыж пушеҥгым руал нале. Аркашкыла савырныш – шола йолжо лакыш логале. Микал камвозо. Пыкше ечым кудаше, шогал ончыш – мӧҥгеш волен шинче. Толашен-толашен, чара велышкыла нушкын кӱзыш. Мом ышташ? Кожым кодымо ок шу – Геля вуча.
– Эй, чӱчӱ! – корем вес могырышто шоктыш весела йӱк. – У ийым тыштак палемдышыч мо? Пелйӱд марте чыташ ыш лий?
– Йолем ала-мо лие, – вашештыш Микал. – Полшашет перна. Ял тора огыл. Пиалешем, кушечынла толын лектыч?
– Усола гыч кандаш меҥгым гоч вончышым. Клубышкыда логалнем, – ойла кӱжгӧ спорт костюмым чийыше, шергакан ече ӱмбалне шогышо самырык рвезе. – Осал йол йымалнак. А ме тудым сеҥышаш улына.
Микалым, мужыр ече ӱмбак пыштен, рвезе мӧҥгышкыжӧ шумеш шупшын тольо. Пӧртыш вӱден пуртыш, койкыш шынден, вургемжым кудаше.
– Айста ончена-ян, мо тушто лийын? Мый, конешне, травматолог омыл, а терапевт улам. Содыки врач. Аха. Тодылалтын огыл, моклештын веле. Изиш чыталте. Ой! Теве пулвует верыш шинче. Тыйын олмеш мый шке кычкыральым, ужат? Ынде пеҥгыдын вӱдылалына. Ик жап тарванылаш ок кӱл. Киялте, – лыпландараш тырша рвезе.
– Лӱметше кузе гала?
– Миша. Микал изай, кожетшым кудывече гыч пуртемат, сӧрастарем…
– Тау, шольым. Ик ойго ок сите, весе – вуй мучаште: мый, Йӱштӧ Кугызан вургемжым чиен, клубыш кайышаш улам ыле. Гелям вуча. Ӱшанжым йомдараш сай огыл.
– Шотым муына, кеч-могай туткар гыч лекшаш омса садак уло, Микал изай. Мый олмешет клубыш каем. Куштырак Йӱштӧ Кугызалык чиемет? Висен ончаш кӱлеш.
– Тиде веле мо? Гармоньым шоктен моштыман шол. Сценарий почеш, пелйӱд марте марла программым ямдылыме.
– Ты задачым решатлаш неле ок лий манын шонем. Тый мыланем шке йӧратыме семет-влакым шокталтен ончыкто, пожалуйста. Уке гын вес еҥ улмем палат.
Миша ден Микал саде репетиций манметым кӱлеш семын эртарышт. Клубышто кузе да мом шуктышашлыкымат рашемдышт. Миша Йӱштӧ Кугызан вургемжым чияш тӱҥале. Йошкар нерымат резинке дене кучыктыш, тӱсешыже келыштарыш. Йылт палыдыме лие.
– Ачай! – клуб омсаште койылалтыше Йӱштӧ Кугызам ужын ӱжӧ Геля – ошалге-канде парча гыч ургымо платьыж дене шинчам йымыктарыше Лумӱдыр. Кумылжо куан тулойып дене волгалтеш. Яндар йӱкшӧ дене муралтен, лывыргын кушталта, калыкынат пайрем кумылжым нӧлта. – Ачай, молан йӧршеш от мутлане? – Мишан пылышышкыже пӱгырнен, шып йодеш Геля. – Гармонетше таче поснак сӧралын йоҥга.
Умбакыже — 6 январьысе газетыште. Кевыт