2017 ий гыч наказанийым у семын – ӧкымеш пашам ыштен – эрташ лиеш. Кажне ийын республикыштына 100 наре еҥлан тыгай приговорым луктыт. Ондак мемнан-влакат наказанийым Татарстан але Киров кундемлаште эртеныт. 2019 ий январьыште Марий Элыштат тыгай рӱдерым почмо.
Тудо Медведево посёлкышто верланен. Кызыт тушто 7 пӧръеҥ да 1 ӱдырамаш улыт. А такшым 52 еҥ верланен кертеш: 40 пӧръеҥ да 12 ӱдырамаш.
Ӧкымеш пашам ыштыктымаш исправительный наказаний дене икгайрак, но ойыртем уло: ӧкымеш пашам ыштыше-влак исправительный рӱдерыште илат, а кечывалым пашам ыштат. Паша вер тӱрлӧ лийын кертеш. Тӱрлӧ организаций 3-шо №-ан колоний дене ойпидышым ышта, тыге судитлалтше-влаклан пашам ыштыктат. Кызыт чыланат канцелярский сатум луктыт, кок кече коден, 7 шагат эр гыч 7 шагат кас марте пашам ыштат. Эрдене пашам пуымо вер гыч транспорт налаш толеш, кастене уэш наҥгаен кода. Арняште 40 шагат ыштыман.
Рӱдерыш пеш неле огыл да икымше гана неле преступленийым ыштыше-влак логалын кертыт. Мутлан, шолыштмылан, мошенничествылан, хулиганствылан, тазалыклан эҥгекым ыштымылан да молыланат судитлыме еҥ-влак. Тыгодым могай стать почеш судитлалтмым шотыш налыт. Рӱдерыш логалаш манын, ондак колонийыште икмыняр жап илыман, вара веле палемдыме статья почеш тиде рӱдерыш куснаш лиеш. Наказаний 2 тылзе гыч 5 ий марте шуйнен кертеш.
Рӱдер зданийым идалык жапыште ачалыме. Икымше пачашыште исправительный колоний администрацийын кабинетше-влак улыт. Тыгак кум пӧлемым изоляторлан ойырымо. Мутлан, йӱшывуя толын але кредалше гын, тудым изоляторыш 15 сутка марте жаплан петырен кертыт. Каласыман: изоляторышто эше иктат лийын огыл. Кокымшо пачашыште кочмывер верланен. Шинчыше-влак шкештат кочкаш ямдылен кертыт. Оксашт уке гын, колоний пукша, но вара тидлан оксам пӧртылтышаш улыт. Тыгак актовый зал уло. Кокымшо пачашыштак икмыняр илыме пӧлемым йӧнештарыме. Молыжо – кумшо пачашыште улыт. Малымвер деч посна кажне еҥын посна тумбычкыжо, полкыжо улыт.
Каныш кечылаште титакан-влак шке сомылыштым ыштат. Самырык-влак Интернетыште «шинчат», но тыгодым рӱдерысе режимжым пудыртышаш огытыл. Каныш кече годымат 7 шагат эрдене режим почеш мушкылтшаш улыт, сандене шонымо семын телевизорым ончен огыт керт. Воспитатльный пашат эртаралтеш. Тоштерыш але иктаж выставкыш тӱшкан лектыт, психолог-влак дене вашлийыт. Судитлалтше еҥ нимогай правилым пудыртен огыл гын, йодмашым возен, рӱдер гыч лектын кертеш, но кастене 22 шагат марте пӧртылшаш. Тыгак, закон почеш, пел ий пашам ыштымеке, кажне ийын 18 кечым мӧҥгыштӧ канен кертеш.
Кызыт тушто вич пашаеҥ уло: инспектор-влак, дежурный пашаеҥ да рӱдер вуйлатыше. Йӱдлан ик еҥ – дежурный – кодеш.
Кокымшо гана – ик верыште
Наказанийым эртыше Никита дене мутланышна.
— Мый Йошкар-Олаште шочын-кушкынам, 30-шо №-ан школышто тунемынам. Повар-кондитер лияш шоненам, но колледжым тунем шуктен омыл. Шолыштмылан судитленыт, 360 шагат исправительный пашам пуэныт. Тиде наказанийым мый шуктен омыл, сандене 30 кече ӧкымеш пашам ыштыкташ приговорым луктыныт. Кирово-Чепецк олаште наказанийым эртенам. Идалык гыч уэш преступленийым ыштенам, тушто общий режим почеш наказанийым эртенам. Марий Элысе Ясный посёлкысо колонийыште пел ий лийынам, а вара йодмашым возенам. Кызыт ленточный станок дене пашам ыштем, оператор улам.
Яра жапыште Интернет дене пайдаланем, кином ончем, олашке лектын коштам. Южгунам тысе еҥ-влак дене футболла модына. Тидлан посна жапым ойырат: кажне рушарнян – кечывалым кок шагат.
Вич тылзе гыч эрыкыш лектам, да умбакыже канцелярский цехыштак коднем. Тыгодым колледжым тунем пытарынем.
Ӧкымеш пашам ыштыктыме наказаний нерген ондак колын омыл ыле. Ты гана шке шинча дене ужаш да шижаш логале. Тыгай рӱдер улмым сайлан шотлем, преступленийым ыштыше тюрьмаште шинчен огыл жапым эртара, а пашам ышта. Шкаланже оксам ыштен налеш, да тыгодым организацийлаште пашаеҥ-влак ситыдыме ок лий. Тылеч посна паша дене, айдеме илышыжым вес семын ончалеш, сай могырыш вашталтеш манын ӱшаныме шуэш.